SKKN Sáng tạo một số hoạt động khám phá khoa học cho trẻ mẫu giáo nhỡ 4-5 tuổi theo hướng đổi mới hình thức tổ chức

 Sáng tạo một số hoạt động khám phá khoa học cho trẻ mẫu giáo nhỡ 4-5 tuổi theo hướng đổi
 mới hình thức tổ chức
B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. Cơ sở lý luận
 Khoa học không chỉ là kiến thức mà còn là quá trình hay con đường tìm hiểu khám 
phá thế giới. Khám phá khoa học với trẻ nhỏ là quá trình tích cực tham gia hoạt động 
thăm dò, tìm hiểu thế giới tự nhiên. Ở giai đoạn này, giáo viên không nhất thiết phải dạy 
hoặc giải thích những kiến thức khoa học cho trẻ mà chủ yếu giúp trẻ suy nghĩ nhiều hơn 
về những gì chúng nhìn thấy và đang làm, kích thích trẻ quan sát, xem xét, phỏng đoán 
các sự vật hiện tượng xung quanh và chia sẻ những điều đó hoặc nêu lên những điều còn 
băn khoăn thắc mắc.
 Và tất cả những nội dung tôi đưa ra trên đây đều dựa trên cơ sở chính trị, pháp lý, 
đường của Đảng và nhà nước. Chương trình giáo dục mầm non theo hướng đổi mới: Lấy 
trẻ làm trung tâm.
 Xuất phát từ những sũy nghĩ trên tôi quyết định lựa chọn đề tài: “Sáng tạo một số hoạt 
động khám phá khoa học cho trẻ mẫu giáo nhỡ 4 -5 tuổi theo hướng đổi mới hình thức 
tổ chức ”
2. Thực trạng
2.1. Thuận lợi :
 - Nhà trường tạo điều kiện cho giáo viên sáng tạo trong các tiết dạy nhất là với lĩnh 
vực khám phá khoa học.
 - Ban giám hiệu nhà trường luôn quan tâm giúp đỡ, bồi dưỡng cho giáo viên, tạo điều 
kiện cho giáo viên tham gia các lớp học bồi dưỡng chuyên môn theo nội dung chương 
trình mới.
 - Giáo viên trẻ nhiệt tình, có kinh nghiệm, có trách nhiệm .
 - Tôi luôn có ý thức học hỏi bạn bè, đồng nghiệp để nâng cao kinh nghiệm và nghệ 
thuật lên lớp
 - Nhà trường tổ chức cho trẻ đi tham quan trang trại Vạn An, Era House để các con 
được tiếp cận nhiều với thiên nhiên, môi trường xung quanh để trẻ được trải nghiệm, 
khám phá khoa học .
 - Phần lớn giáo viên ở lớp đều ham học hỏi đồng nghiệp, có ý thức tìm tòi nghiên 
cứu tài liệu, tìm tòi sáng tạo các phương pháp giảng dạy phong phú.
2.2. Khó khăn:
 - Do đặc thù của trường có diện tích chật nên cũng gặp khó khăn trong việc tạo môi 
tường cho trẻ được khám phá.
 - Một số giáo viên trẻ, kinh nghiệm còn ít, chưa thực sự mạnh dạn trong việc tìm tòi, 
 2| 15 Sáng tạo một số hoạt động khám phá khoa học cho trẻ mẫu giáo nhỡ 4-5 tuổi theo hướng đổi
 mới hình thức tổ chức
 - Ứng dụng công nghệ thông tin , khoa học tìm kiếm trên các trang mạng giáo dục như 
 Printerst, Hello Wonderful, VTV7 Kids... trong hoạt động khám phá khoa học.
 - Tổ chức cho trẻ tự khám phá, thảo luận theo nhóm nhằm nâng cao kỹ năng quan sát, 
 so sánh và phân loại .
 - Tuyên truyền và phối hợp với phụ huynh giúp trẻ thực hành thí nghiệm khám phá 
 khoa học đạt kết quả cao thông qua các chương trình học online, trực tuyến.
 Để cụ thể hóa những biện pháp trên, tôi quyết định xây dựng một số hoạt động khoa 
 học sáng tạo hiện thực hóa mục tiêu đề ra.
 5. Một số hoạt động khoa học sáng tạo
 5.1. Khám phá về địa lý: Rất quan trọng, bởi lẽ địa lý kết nối trẻ với thế giới. Địa lý 
 khiến trẻ cảm thấy mình là một phần trong tổng thể với rộng lớn. Địa lý là sợi dây dẫn 
 dắt trẻ đến với nhiều chủ đề có mối liên hệ mật thiết với nhau: các nền văn hóa, động 
 vật, thiên nhiên: Quả địa cầu; Sự hình thành địa lý; Tạo hình các dạng địa hình; Đất, 
 nước, không khí, gió
 5.1.1. Khám phá quả địa cầu
 a. Mục đích: Giúp trẻ hình dung ra được trái đất của chúng ta hình cầu, bao gồm đất 
 liền và biển
 b. Hình thức tổ chức: Tổ chức hoạt động cho nhóm lớp, ứng dụng vào hoạt động 
góc
 c. Cách tiến hành
 - Cô giới thiệu quả địa cầu với trẻ
 - Cô cho trẻ sờ vào và nhận xét
 thể sinh sống đấy
 - Cô cho từng trẻ khám phá quả địa cầu và trả lời các câu hỏi của cô
 - Yêu cầu trẻ chỉ cho cô và các bạn toàn bộ khu vực đất liền kể cả phần bị che khuất 
 ở dưới, rồi đến toàn bộ khu vực nước biển
 Cô rút ra kết luận: Trái đất của chúng ta hình cầu bao gồm đất liền và biển. Hoạt động 
 củng cố: Cô tổ chức cho trẻ tô màu quả địa cầu với các màu sắc là đất liền, màu xanh 
 da trời là phần biển (Ảnh minh họa)
 5.1.2. Sự hình thành địa lý
 a. Mục đích : Giúp trẻ khám phá ra thế giới thực tế bắt đầu từ quan sát đơn giản: sự 
 tương phản giữa đất và nước
 b. Hình thức tổ chức: Nhóm trẻ
 4| 15 Sáng tạo một số hoạt động khám phá khoa học cho trẻ mẫu giáo nhỡ 4-5 tuổi theo hướng đổi
 mới hình thức tổ chức
 lọ trên chiếc khay.
+ Tiến hành: Cô giáo giải thích cho trẻ rằng Trái đất bao gồm đất, nước và được khí 
quyển bao bọc, rồi cô giới thiệu từng lọ cho trẻ. Lần đầu cô làm mẫu cho trẻ xem cho 
đến khi tất cả các thẻ được phân loại xong. Sau đó cô cho trẻ thực hiện. Cô động viên 
khuyến khích trẻ.
 5.2. Khám phá về tự nhiên và thực vật học:
 Tiếp xúc với tự nhiên là điều quan trọng cho sự phát triển hài hòa của trẻ: Hạt; Các 
bộ phận của hoa; Vòng đời của cây; Cây cần ánh sáng và nước
5.2.1. Hạt
a. Mục đích: Dạy trẻ rằng cây được sinh ra từ hạt
b. Hình thức tổ chức: Cả lớp
c. Cách tiến hành
Tiết 1:
- Cô cho trẻ đi quan sát thực tế đi dạo để thu lượm hạt
- Cô chuẩn bị một số loại quả có hạt
- Cô bổ đôi và cho trẻ nhận xét đặc điểm của các loại hạt
- Sau đó cô cho trẻ phân loại hạt: hướng dương, đậu, ngô, bí, táo... Cô tổ chức trò chơi 
xem đội nào phân loại hạt giỏi nhất và nhanh nhất
- Cho trẻ tách một số loại hạt có thẻ tách: Hạt ngô, hạt đỗ tách từ quả
Tiết 2:
- Chuẩn bị: Mỗi trẻ một cốc sữa chua có đựng đất, cho trẻ tưới nước cho ẩm, hạt đỗ đã 
ngâm ẩm
- Cô tiến hành cho trẻ gieo hạt, quan sát sự phát triển của hạt theo thời gian Bảng kết 
luận: Cô cho trẻ đặt kết quả tương ứng với quá trình phát triển của hạt thành cây qua 
từng ngày trẻ quan sát (Đặt lô tô hình ảnh) (Ảnh minh họa)
5.2.2. Các bộ phận của hoa
- Mục đích: Trẻ biết được các bộ phận của bông hoa
- Tiến hành: Cô cho trẻ quan sát và tò chuyện về từng bộ phận của bông hoa, cô nói 
đặc điểm cấu tạo của từng bộ phận và có thẻ hình tương tướng với từng bộ phận của 
bông hoa. Cho từng trẻ lên chỉ và nhận biết tường bộ phận cũng như trẻ nói len đặc 
điểm cấu tạo của chúng. Sau đó cô khái quát lại các bộ phận của hoa bằng hình ảnh
Củng cố: Cho trẻ tô từng bộ phận sau đó ghép vào thành bông hoa(Ảnh minh họa)
5.2.3. Vòng đời của cây
a. Mục đích: Giúp trẻ biết được quá trình phát triển thành cây (vòng đời của cây)
 6| 15 Sáng tạo một số hoạt động khám phá khoa học cho trẻ mẫu giáo nhỡ 4-5 tuổi theo hướng đổi
mới hình thức tổ chức
nòng nọc đứt duôi và trở thành ếch trưởng thành (Ảnh minh họa) -Tương tự với 
vòng đời của sâu, bướm cô cũng tiến hành như cách thức trên, trẻ sẽ ghi nhớ rất tốt
- Cô cho trẻ tô màu về vòng đời và cho trẻ lên để dán theo vòng đời của bướm
 (Ảnh minh họa)
5.3.2. Dấu vết và bóng của các con vật
a. Mục đích: Giúp trẻ tinh tế hơn trong khi nhận biết các con vật qua dấu vết chân 
(đặc điểm của chân)
b. Hình thức tổ chức: Theo nhóm
c. Tiến hành
- Sau khi cô tiến hành cho trẻ làm quen với các con vật trong mỗi tiết dạy, đặc điểm 
của từng con vật, nhất là dấu chân, bóng các con vật
- Cô tổ chức tiết học sáng tạo bằng cách giúp trẻ tìm ra các con vật qua bóng
- Trẻ tìm ra các con vật qua dấu vết chân
- Cô chuẩn bị sẵn hình ảnh nhỏ như lô tô để sau khi học về con vật nào trẻ sẽ tổng 
kết lại và gắn hình ảnh kèm theo (Bảng kết quả)
- Bài tập củng cố: Cô cho trẻ dấu vết và hình ảnh các con vật, yêu cầu trẻ nối đúng 
dấu vết của các con vật ấy; Nối bóng của các con vật với con vật ấy *Lưu ý: Nội 
dung này có thể tích hợp vào chủ đề thế giới động vật
5.3.3. Các loài chim
a. Mục đích: Các loài chim thường cuốn hút trẻ, chúng ta thường dễ quan sát những 
loài chim gần gũi với con người. Giúp trẻ tìm hiểu về đặc điểm, nơi sống của các loài 
chim.
b. Hình thức tổ chức: cả lớp hoặc theo nhóm, hoạt động ngoài trời
c. Cách tiến hành
- Tổ chức cho trẻ ra ngoài trời để khám phá.
- Cô chuẩn bị các nguồn tư liệu về các loài chim, video, hình ảnh, tranh
- Có rất nhiều loài chim trên thế giới nhưng cô lựa chọn những hình ảnh về chim 
gần gũi với chúng ta nhất như chim sẻ, chim gõ kiến, chim cánh cụt...
- Cho trẻ tìm hiểu về thói quen của các loài chim
+ Mùa đông, chúng ta có thấy nhiềm chim như mùa xuân và mùa hè không + Các 
con chim thường đi đâu -> Vào mùa đông một số loài chim thường di cư tới vùng có 
khí hậu nóng để tìm thức ăn. Nhưng một số loài vẫn trải qua mùa đông, khó sinh 
sống hơn.
 - Tìm hiểu về mỏ chim
 8| 15 Sáng tạo một số hoạt động khám phá khoa học cho trẻ mẫu giáo nhỡ 4-5 tuổi theo hướng đổi
mới hình thức tổ chức
 c. Hình thức tổ chức: trong hoạt động học hoặc hoạt động ngoài trời, nhóm nhỏ
 d. Cách tiến hành
 - Cô hướng dẫn cách làm điện thoại: Với lon sữa và các loại cốc, cô đục một lỗ ở 
 đáy. Các con luồn dây qua lỗ từ ngoài vào trong một cố sau đó buộc vào tăm để 
 dây không tuột ra. Tương tự cô thực hiện với lon thứ 2 sau khi luồn dây ở hai lon 
 các con kéo căng dây. Hai bạn sẽ gọi nhau xem có nghe thấy không ?
 - Một bạn sẽ ghi lại kết quả
 - Sau khi thử nghiệm xong các bạn báo cáo kết quả xem đồ vật nào có thể lan 
 truyền âm thanh (Ảnh minh họa)
 -> Cô khái quát: Tất cả các đồ vật trên đều có thể lan truyền âm thanh
 e. Ứng dụng trong cuộc sống
 - Nhờ sự lan truyền âm thanh mà người ta chế tạo ra chiếc điện thoại giúp con 
 người nói chuyện được với nhau cho dù ở khoảng cách rất xa
 * Lưu ý: Có thể lồng ghép vào chủ đề gia đình, trường mầm non
 5.4.3. Không khí nóng nở ra
 a. Mục đích:
 - Giúp trẻ hiểu quy luật của không khí khi gặp nóng thì nó nở ra
 b. Hình thức thức tổ chức
 - Theo nhóm trẻ, hoạt động góc
 c. Tiến hành
 - Cô tiến hành cho trẻ quan sát
 - Cô giúp trẻ thực hiện thí nghiệm và đưa ra kết luận
 - Cô tiến hành cho từng bàn thực hiện
 - Cho trẻ tự đưa ra kết luận (Ảnh minh họa)
 5.4.4.Sắt và cát
 a. Mục đích: Trẻ hiểu được nam châm chỉ hút những kim loại như sắt, còn cát 
 không là kim loại nên không hút được
 b. Hình thức tổ chức: Theo nhóm, hoạt động góc
 c. Tiến hành
 - Cô tiến hành: Để nam châm vào giữa khăn tay, bọc lại, rồi cầm bằng một tay. 
 Bạn cầm nam châm được bọc như vậy lên phía trên bột sắt, bột sắt bị hút. Khi nhẹ 
 nhàng tháo chiếc khăn tay ra khỏi nam châm, bột sắt bị rơi trở lại khay. Cô gọi trẻ 
 lên thực hiện hoạt động này.
 - Tiếp theo, cô cho trẻ giấu bột sắt vào trong cát và xem liệu rằng nam châm có 
 10| 15 Sáng tạo một số hoạt động khám phá khoa học cho trẻ mẫu giáo nhỡ 4-5 tuổi theo hướng đổi
mới hình thức tổ chức
 + Bước 1: đổ 2 lọ hồ vào cốc
 + Bước 2: Múc 2 thìa nước ngọt đổ vào cốc
 + Bước 3: Cho 5 giọt màu nước
 + Bước 4: Nhỏ từ từ 2- 30 giọt dung dịch rơ miệng vào hỗn hợp
 + Bước 5: Đảo đều cho đến khi dung dịch quyện đều vào nhau
 (Ảnh minh họa)
 * Kết qủa của thí nghiệm
 (Ảnh minh họa)
 5.5. Khám phá về thời gian: Là một nội dung ít được dạy trong các nội dung học 
 của trẻ. Nên tôi đưa ra các hoạt động mng muốn trẻ sẽ xác định được thời gian: Dải 
 thời gian trong ngày và trong tuần; Dải băng tuổi; Các mùa; Thời tiết
 5.5.1. Dải băng tuổi
 - Mục đích: Hoạt động này giúp trẻ xác định vị trí của mình trong gia đình, hình 
 dung ra tuổi của mỗi người và đưa ra thang bảng thời gian (một ô vuông bằng 1 
 năm)
 5.5.2. Biểu thị thời gian trong ngày
 a. Mục đích: Hoạt động này giúp trẻ xác định được thời gian trong ngày thông 
 qua các hình ảnh
 b. Hình thức tổ chức: Theo nhóm hoặc hoạt động góc
 c. Tiến hành
 - Cô giáo kết hợp với phụ huynh để sau hoạt động này ở lớp phụ huynh cho con 
 kể về một ngày ở lớp của mình.( Ảnh minh họa)
 5.5.3. Các mùa
 a. Mục đích: Giúp trẻ biết được đặc điểm của các mùa trong năm, những hình 
 ảnh đặc trưng cho từng mùa
 b. Hình thức tổ chức: Cả lớp
 c. Tiến hành
 - Cho trẻ xem video về các mùa (mỗi hôm cô sẽ giới thiệu một mùa)
 - Sau khi trẻ được quan sát, trò chuyện cùng với kinh nghiệm sống của trẻ cô sẽ 
 cho trẻ kết luận lại và dán lên bảng tổng kết. Từ đó trẻ sẽ ghi nhớ rất nhanh.
 (Ảnh minh họa)
 5.5.4. Thời tiết
 a. Mục đích: Giúp trẻ nhận xét được thời tiết hàng ngày diễn ra như thế nào và 
 trẻ có thể tự chuẩn bị một số đồ dùng cá nhân phù hợp với thời tiết
 12| 15