SKKN Một số kinh nghiệm trong việc nâng cao chất lượng tổ chức hoạt động khám phá khoa học cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi tại trường mầm non

 I - ĐẶT VẤN ĐỀ
 Trẻ em là hạnh phúc của mọi gia đình, là tương lai của cả dân tộc, việc 
bảo vệ chăm sóc giáo dục trẻ không phải chỉ là trách nhiệm mỗi gia đình mà 
còn là trách nhiệm của toàn xã hội.
 Thế giới khách quan xung quanh thật bao la rộng lớn, có biết bao điều 
mới lạ hấp dẫn, và còn có bao lạ lẫm khó hiểu, trẻ tò mò muốn biết, muốn được 
khám phá, cho nên giáo dục mầm non đã góp phần không nhỏ vào việc giáo dục 
thế hệ trẻ. Vậy giáo dục có tầm quan trọng rất lớn đối với đời sống con người 
nhất là ở tuổi Mầm non. Ca dao xưa có câu “ dạy con từ thủa còn thơ” câu ca 
dao ấy đã đi vào lòng người và không thể nào quên. Mỗi chúng ta đều được lớn 
lên từ những tiếng ru dịu ngọt của bà của mẹ cất lên “Cháu ơi cháu ở với bà” 
hoặc “ con ơi con ngủ cho ngon”... Đã hoà vào hồn ta và ru ta khôn lớn, vì vậy 
cho trẻ khám phá khoa học mang lại nguồn biểu tượng vô cùng phong phú, đa 
dạng, sinh động, đầy hấp dẫn với trẻ thơ, thế giới xung quanh sinh động là vậy, 
thích thú là vậy, vì thế trẻ luôn có niềm khao khát khám phá, tìm hiểu về chúng. 
Cho trẻ khám phá khoa học sẽ cung cấp cho trẻ vốn hiểu biết những gì xung 
quanh mình, từ môi trường tự nhiên(cỏ cây, hoa lá) đến môi trường xã hội (công 
việc của mỗi người trong xã hội, mối quan hệ của con người với nhau). Và trẻ 
hiểu biết về chính bản thân mình.
 Trên thực tế hiện nay các hoạt động học khám phá khoa học tại trường 
Mầm non cho trẻ mẫu giáo 4 - 5 tuổi” còn chưa phong phú, giáo viên ngại dạy, 
trẻ chưa có húng thú học tập vì vậy việc sử dụng những biện pháp gây hứng thú 
hay những phương pháp là rất cần thiết, chính vì vậy mà tôi đã chọn đề tài “ Một 
số kinh nghiệm trong việc nâng cao chất lượng tổ chức hoạt động khám phá 
khoa học cho trẻ mẫu giáo 4 - 5 tuổi tại trường mầm non” làm đề tài nghiên cứu 
và thực nghiệm trong năm học 2018 - 2019.
 II - GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. Cơ sở lý luận
Dạy trẻ làm quen với bộ môn khám phá khoa học có một tầm quan trọng trong 
quá trình giáo dục trẻ mầm non. Đặc biệt là trẻ mẫu giáo 4 - 5 tuổi.Vì thông qua 
việc dạy trẻ khám phá khoa học đã rèn khả năng quan sát, so sánh, phân loại, 
khả năng chú ý tư duy tưởng tượng. Khám phá khoa học nhằm củng cố hoá kiến 
thức. Mở rộng vốn hiểu biết từ thế giới xung quanh và qua đó làm giàu vốn từ 
cho trẻ. Trẻ nhận biết phân biệt âm đúng chuẩn, đồng thời phát triển ngôn ngữ, 
diễn đạt rõ ràng mạch lạc.
 1/10 Đồ dùng, trực quan, đồ chơi phục vụ hoạt động khám phá khoa học như: 
Bàn, ghế, bảng, tranh, mô hình, các từ gắn với mỗi hình ảnh, vật mẫu ... Cần 
phải đầy đủ cho cô và trẻ cùng hoạt động .Đồ dùng của trẻ cũng phải đẹp, hấp 
dẫn, phong phú sinh động nhằm kích thích hứng thú, tò mò lòng ham hiểu biết 
của trẻ
 Dựa vào yêu cầu thực tế dạy trẻ, tôi đề nghị với BGH nhà trường trang bị 
thêm thiết bị, đồ dùng dạy học như: Bảng quay tranh ảnh, lôtô, và với mỗi hoạt 
động cần có đồ dùng để phục vụ thật đầy đủ .
 Với các bậc phụ huynh vận động ủng hộ đồ dùng, tranh, truyện, đặc biệt là 
tranh, sách, ảnh về các con vật, cây cối, hoa lá, quả ... Sưu tầm những câu ca 
dao, tục ngữ, đồng dao để làm phong phú vốn hiểu biết về môi trường xung 
quanh
 Với chính bản thân mình tôi tận dụng những nguyên vật liệu có sẵn ở địa 
phương như: vải vụn làm rối, cọng rơm khô làm mái nhà, sưu tầm lá khô với 
nhiều màu sắc, hoa ép khô, vỏ cây khô để làm tranh ảnh cho tiết dạy. Sưu tầm 
các loại hạt, các loại vỏ trai ốc, hến sò ... để bổ xung gian đồ chơi của trẻ.
 Trẻ rất hứng thú khi đến hoạt động làm đồ chơi và trẻ phấn khởi khoe với 
bạn bè và bố mẹ mình đã tạo ra được sản phẩm. ( Hình ảnh 10)
3.2. Biện pháp 2 :Qua hoạt động học khám phá khoa học
 Hoạt động khám phá khoa học thể hiện tối ưu đồng bộ các nhiệm vụ cho 
trẻ khám phá khoa học. Tạo điều kiện để trẻ được tích cực hoạt động. Nội dung 
khám phá khoa học vô cùng đa dạng và phong phú như môi trường thiên nhiên, 
xã hội và con người. 
 Ví dụ: Khi dạy về con cá. Cho trẻ quan sát con cá ở chậu. Tại sao cá có 
mồm mà không thưa?Vậy mồm cá biết làm gì?Bạn nào lên đây cho cá ăn? 
Chúng mình cùng xem cá ăn như thế nào? Chúng mình mời cá ăn đi. Ồ thì ra cá 
có mồm nhưng chỉ biết ăn, không biết nói đúng không nào.
 Phát triển kỹ năng xã hội nhằm phát triển kinh nghiệm giao tiếp, giúp trẻ 
biết hợp tác thoả thuận chia sẻ kinh nghiệm để đạt được mục đích giao tiếp. Đặc 
biệt chú trọng rèn luyện kỹ năng làm việc theo nhóm.Khi xác định đúng mục 
đích yêu cầu đến các hoạt động tôi xác định rõ từng loại tiết để có phương pháp 
giáo dục phù hợp như:
 Loại tiết về đồ vật, động vật, thực vật:
 + Gây hứng thú cho trẻ ngay từ đầu tiết học. Dùng nhiều biện pháp cho trẻ 
được trải nghiệm, hành động và tìm kiếm. Tôi đặt câu hỏi kích thích trẻ quan sát 
vào đối tượng, hành động về đối tượng
 3/10 * Chuẩn bị:
+ Đồ dùng: Các mẩu gỗ, bi sắt đường kính 3-4cm, thìa inox, cục nam châm, 
một miếng xốp, giấy, chậu đựng nước sạch.
+Đồ chơi: Thuyền giấy, lá mít trẻ đã gấp, bóng nhựa, đồ chơi nhựa.
- Tiến hành: Cho trẻ tự lấy đồ chơi đã chuẩn bị sẵn thả vào chậu nước, và yêu 
cầu trẻ nhận xét vật nào chìm? vật nào nổi tại sao ?
Kết quả: Qua thí nghiệm này giúp trẻ hiểu những đồ vật làm từ những nguyên 
liệu nặng sắt, thép, nhôm như bi sắt , bát, thìa inox, . những đồ vật làm từ 
nguyên liệu nhẹ: gỗ, xốp, giấy, nhựa,thì nổi trên nước .
 Qua việc tạo các điều kiện cho trẻ tiếp xúc các sự vật hiện tượng và môi 
trường xung quanh bằng các thí nghiệm, thử nghiệm tôi thấy nhận thức của trẻ 
được mở rộng, khả năng quan sát, tri giác của trẻ phát triển tốt đa số trẻ thể hiện 
được tính tích cực chủ động khi quan sát đối tượng trong quá trình quan sát trẻ 
tỏ ra nhanh nhẹn linh hoạt và phát triển nhiều vốn kinh nghiệm, vốn từ của trẻ 
trở nên phong phú hơn khả năng diễn đạt tổt hơn. ( Hình ảnh 3)
3.4. Biện pháp 4: sử dụng đồ dùng trực quan
 Sử dụng đồ dùng trực quan trong dạy học chiếm một vị trí rất quan trọng 
trong việc giúp trẻ tiếp thu những kiến thức. Nhận thức rõ tầm quan trọng của đồ 
dùng trực quan đối với tiết khám phá khoa học cho nên ngay từ đầu năm học tôi 
mạnh dạn đề xuất với ban giám hiệu nhà trường trang bị thêm cho các lớp các 
thiết bị đồ dùng dạy học như ti vi, bảng, tranh ảnh lô tô, và một số các mô hình 
mô phỏng để phục vụ dạy học.
 Phương tiện trực quan trong các hoạt động dạy và học rất đa dạng như: 
Đồ dùng trực quan bằng vật thật: cốc, chén, con cá, các loại rau-quả, Các loại 
mô hình: Mô hình máy bay, Tàu hỏa...Các loại tranh ảnh, lô tô.
Tôi luôn lưu ý tới việc sử dụng đồ đùng trực quan phải phù hợp với nội dung 
từng tiết dạy ngay từ khi lập kế hoạch cho mỗi tiết khám phá khoa học tôi luôn 
suy nghĩ và lựa chọn những đồ dùng trực quan sao cho trẻ dễ hiểu và thích thú 
đối với những tiết chủ đề về môi trường xã hội thì tôi lựa chọn tranh, ảnh để dạy 
trẻ
 Ví dụ: Khi tìm hiểu về quả cam tôi dùng quả cam thật cho trẻ quan sát và trải 
nghiệm.
 - Đây là quả gì? nhìn xem quả cam có hình gì? Màu gì?
- Hãy sờ xem vỏ của chúng có đặc điểm gì? muốn biết cam có mùi gì hãy đưa 
lên mũi ngửi xem nào
 Cuối cùng tôi cho trẻ tự lấy dao bổ cam và nếm thử vị của cam sau đó hỏi trẻ 
về vị của cam (có trẻ nói chua, trẻ nói ngọt) từ đó tôi giải thích “Qủa cam chưa 
 5/10 hoạt động này tôi cho trẻ quan sát,trải nghiệm, thí nghiệm, lao động. Tổ chức trò 
chơi vận động và chơi tự do. Những hoạt động này trẻ rất hứng thú.
 Cụ thể ở góc thiên nhiên, trẻ tưới cây, nhặt lá, bắt sâu. Đặc biệt trẻ được 
chơi nhiều đồ vật thật, khi được hoạt động nhiều với đồ vật thật, trẻ được nhìn, 
sờ, nắm, ngửi  Từ đó có hình ảnh trọn vẹn về những gì xung quanh trẻ, không 
thế mà tôi còn phát huy tính sáng tạo của trẻ bằng cách cho tẻ làm tranh từ 
nguyên liệu thiên nhiên như : Hoa, lá ép khô, vỏ cây, coọng rơm, vỏ thuỷ sản 
 Ví dụ : Cô và trẻ quan sát cây hoa hồng, hướng trẻ nhận biết màu sắc cánh 
hoa. Cho trẻ sờ cánh hoa thấy mịn và nhẵn, các mép của lá có răng cưa. Đưa hoa 
nên ngửi có mùi thơm. Trẻ quan sát hoa cúc và nhận xét cánh hoa cúc dài nhỏ, 
nhiều cánh.( Hình ảnh 6)
 * Qua hoạt động góc:
 Đây cũng là một hoạt động cho trẻ khám phá khoa học. Là cơ hội cho trẻ 
ứng dụng kiến thức kinh nghiệm vào các trò chơi như đóng vai, xây dựng, thiên 
nhiên, thư viện, học tập, tạo hình.
 Ví dụ: Góc phân vai trẻ đóng vai cô giáo, bác sỹ, mẹ con...Trẻ được làm 
công vệc khác nhau. Góc xây dựng như xây dựng trường học...Góc thiên nhiên 
quan sát sự phát triển và chăm sóc cây...Góc thư viện xem và “ đọc” truyện phù 
hợp chủ điểm...(Hình ảnh 7)
* Qua giờ ăn, ngủ:
 Tôi khuyến khích trẻ chuẩn bị bàn ăn. Trò chuyện về tên gọi, công dụng, 
chất liệu sự đa dạng của đồ dùng.Giới thiệu món ăn. Nhắc trẻ hành vi thói quen 
văn minh trong ăn uống.Tương tự giờ ngủ cũng hỏi trẻ tên gọi, công dụng của 
đồ dùng. Giải thích vì sao phải sử dụng đồ dùng để ngủ. Hát ru cho trẻ ngủ hoặc 
tôi kể chuyện có nội dung nhẹ nhàng lôi cuốn. (Hình ảnh 8)
 3.6. Biện pháp 6: Ứng dụng công nghệ thông tin vào các hoạt động dạy khám 
phá khoa học
 Trong thời đại công nghệ thông tin hiện nay, sự phát triển của hệ thống 
mạng cùng với những tiện ích, ứng dụng phong phú đã tạo nên một cuộc cách 
mạng trong mọi người, mọi ngành và đặc biệt là giáo dục. Chính vì vậy ngay từ 
cấp học mầm non trẻ đã được làm quen với công nghệ thông tin như một phần 
của hoạt động giáo dục không thể thiếu (chuyên đề công nghệ thông tin).
 Trẻ được tìm hiểu thế giới xung quanh một cách bao quát nhất thì ứng 
dụng công nghệ thông tin vào tiết học là một việc cần thiết. Được ưu thế là một 
giáo viên trẻ và có khả năng sử dụng công nghệ thông tin khá thành thạo tôi rất 
quan tâm và thường xuyên sử dụng công nghệ thông tin như các bài powerpoint, 
Elearning vào các tiết học. 
 7/10 tham gia hoạt động khám phá
 2 Trẻ có kỹ năng quan sát 20 50% 39 97,5%
 3 Trẻ có kỹ năng so sánh và đặt 15 37,5% 38 95%
 ra các câu
 Với trẻ có tiến bộ rõ rệt trong từng hoạt động dạy .
 Trẻ có kỹ năng quan sát, so sánh, phân loại tốt, hiểu biết rộng về tự nhiên 
cũng như về xã hội .
 * Đối với phụ huynh: Để đạt được hiệu quả cao trong bất kỳ phương pháp 
giáo dục nào thì vai trò của bố mẹ là vô cùng quan trọng. Thông qua những buổi 
họp phụ huynh tôi tuyên truyền tới phụ huynh phương pháp khám phá khoa họ
 Ngoài những buổi họp phụ huynh thì thông qua việc trao đổi trực tiếp với 
phụ huynh trong giờ đón và trả trẻ cũng mang lại hiệu quả. Những trao đổi ngắn, 
gọn, cụ thể và thường xuyên giúp cho bố mẹ nắm bắt được nội dụng học của các 
con trong ngày để từ đó củng cố cũng như mở rộng kiến thức cho các con ở nhà 
giúp cho việc tìm hiểu sự vật, hiện tượng trong các dự án được sâu sắc hơn.
 Bảng thông tin tuyên truyên ở cửa lớp là một hình thức gián tiếp giúp gắn 
kết gữa giáo viên, phụ hynh và trẻ. Thông tin trên bảng được chúng tôi cập nhật 
thường
 III - KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
1. Ý nghĩa của SKKN 
 Qua kiểm tra đánh giá quá trình thực nghiệm, kết quả thực nghiêm chứng tỏ 
việc sử dụng các phương pháp trên đã giúp trẻ học môn khám phá khoa học có 
tiến bộ rõ rệt.
Đối với bản thân qua nghiên cứu tài liệu, qua sự học hỏi kinh nghiệm từ các 
đồng nghiệp tôi đã có thêm nhiều kinh nghiệm và kiến thức trong việc giảng 
dạy.
Là giáo viên tâm huyết với nghề yêu nghề mến trẻ không ngừng tham khảo đọc 
tài liệu tìm kiếm thiết kế những bài dạy hay, tham khảo những trò chơi, các hình 
thức áp dụng cho bài dạy thêm phong phú, nội dung chương trình dạy trẻ một 
cách sáng tạo, linh hoạt giúp trẻ phát triển về mọi mặt. Tôi cảm thấy rất vui khi 
được góp một phần nhỏ bé của mình vào sự đổi mới của giáo dục mầm non.
2. Bài học kinh nghiệm:
Giáo viên thực sự yêu nghề mến trẻ, có năng lực sư phạm, nắm chắc chuyên 
môn. Có sự hiểu biết về kỹ năng dạy trẻ khám phá khoa học .Thường xuyên rèn 
luyện bản thân, kỹ năng dạy, thao tác, rèn luyện giọng nói
 9/10