SKKN Một số kinh nghiệm lồng ghép phương pháp STEAM vào các hoạt động cho trẻ 4-5 tuổi ở trường mầm non

 I. ĐẶT VẤN ĐỀ
 Giáo dục mầm non là một bậc học nằm trong hệ thống giáo dục của nhà 
nước. Bậc học này rất đặc biệt vì nó mang tính tự nguyện rất cao và chỉ dành 
riêng cho trẻ từ ba đến 72 tháng tuổi tạo thành một quá trình giáo dục liên tục 
thống nhất cho trẻ mầm non. Trong phương hướng phát triển giáo dục mầm non 
đến năm 2010 của Bộ giáo dục và Đào tạo có nhấn mạnh phải đổi mới chương 
trình giáo dục mầm non đồng bộ. Đổi mới về nội dung phương thức giáo dục, 
nghiên cứu khoa học về giáo dục mầm non, lồng ghép các chương trình chơi và 
học cho trẻ tạo môi trường lành mạnh giúp trẻ hình thành nhân cách và trí tuệ 
ban đầu. 
 Rào cản lớn nhất trong các phương pháp giáo dục truyền thống là sự tách 
rời giữa các lĩnh vực quan trọng: khoa học, công nghệ, kỹ thuật, nghệ thuật và 
toán học. Sự tách rời này sẽ đem đến một khoảng cách lớn giữa lý thuyết và thực 
hành, giữa kiến thức và ứng dụng. Học sinh được đào tạo theo mô hình truyền 
thống sẽ mất một khoảng thời gian thực tế để hiểu được làm thế nào để cơ sở lý 
thuyết, nguyên lý chuyển thành các ứng dụng thực tế trong khi kiến thức đã bị 
mài mòn. Hơn nữa tư duy liên kết các sự vật, hiện tượng với các ứng dụng và kỹ 
thuật cũng rất hạn chế.
 STEAM là phương pháp học tập chủ yếu dựa trên thực hành và các hoạt 
động trải nghiệm sáng tạo do đó, trẻ được tiếp cận phương pháp giáo dục này có 
những ưu thế nổi bật như: kiến thức khoa học, kỹ thuật, công nghệ và toán học 
chắc chắn, khả năng sáng tạo, tư duy logic, hiệu suất học tập và làm việc vượt 
trội và có cơ hội phát triển các kỹ năng mềm toàn diện hơn. 
 Bên cạnh đó, với sự phát triển của công nghệ kỹ thuật trên thế giới hiện 
nay thì nhu cầu việc làm liên quan đến STEAM ngày càng lớn đòi hỏi ngành 
giáo dục cũng phải có những sự thay đổi để đáp ứng nhu cầu của xã hội. Giáo 
dục STEAM có thể tạo ra những con người có thể đáp ứng được nhu cầu công 
việc của thế kỷ mới có tác động lớn đến sự thay đổi nên kinh tế đổi mới. Không 
phải là những cách đào tạo, những bí quyết học cao siêu để dạy học sinh thành 
tài, thành những nhà toán học, khoa học vĩ đại mà phương pháp này sẽ phát 
triển các kỹ năng cho trẻ để chúng có thể sử dụng trong cuộc sống tương lại, đặc 
biệt với môi trường công nghệ hóa, hiện đại hóa như hiện nay. Đó là lý do tôi 
chọn đề tài: “Một số kinh nghiệm lồng ghép phương pháp STEAM vào các 
hoạt động cho trẻ 4- 5 tuổi ở trường mầm non”
 1/10 Toán học (Mathematics): Trẻ hình thành kỹ năng toán học từ sớm sẽ có 
các ý tưởng chính xác, áp dụng hiệu quả các khái niệm, kỹ năng toán học vào 
cuộc sống hàng ngày. Giáo dục STEAM giúp trẻ hình thành sớm các kỹ năng 
giải quyết vấn đề, tư duy phản biện, kỹ năng cộng tác, kỹ năng giao tiếp
 Nghệ thuật (Art): Mang đến một chiến lược giáo dục cải tiến hiệu quả 
cao cho lĩnh vực giáo dục mầm non. Thông qua hình thức tích hợp với nghệ 
thuật, trẻ sẽ dễ dàng khám phá ra các giai đoạn khác nhau của vấn đề.
1.2 Cơ sở thực tiễn.
 Trước đây chương trình giáo dục mầm non ngành đào tạo chủ yếu tập 
trung vào các bài học khô khan, máy móc để theo kịp chương trình giáo dục 
hiện hành. Rào cản lớn nhất trong các phương pháp giáo dục truyền thống là sự 
tách rời giữa các lĩnh vực quan trọng: khoa học, công nghệ, kỹ thuật, nghệ thuật 
và toán học. Sự tách rời này sẽ đem đến một khoảng cách lớn giữa lý thuyết và 
thực hành, giữa kiến thức và ứng dụng. Học sinh đào tạo theo mô hình truyền 
thống sẽ mất một khoảng thời gian thực tế để hiểu được làm thế nào để cơ sở lý 
thuyết, nguyên lý chuyển thành các ứng dụng thực tế trong khi kiến thức đã bị 
mài mòn. Hơn nữa tư duy liên kết các sự vật, hiện tượng với các ứng dụng và kỹ 
thuật cũng rất hạn chế. Cốt lõi của STEAM chính là khích lệ trẻ học tập thông 
qua trải nghiệm thực tế và giải quyết tình huống. STEAM đôi khi chỉ là cách mà 
chúng ta biết đặt câu hỏi “tại sao”, dám chỉ ra vấn đề và tìm ra quy cách vận 
động của chúng. Chúng ta cần đánh thức những “nghệ sĩ” bên trong chính 
những thế hệ học sinh nhỏ tuổi để các em có thể trở thành những công dân toàn 
cầu thực thụ.
2. Thực trạng vấn đề
 2.1. Thuận lợi:
- Sở giáo dục đào tạo đã tổ chức các lớp đào tạo, bồi dưỡng “ tiếp cận học qua 
chơi và ứng dụng STEAM trong giáo dục mầm non” do các chuyên gia 
Singapore đến từ trường Cao đẳng quốc tế Á Châu - Singapore giảng dạy. Tài 
liệu hường dẫn do Ms. Gloria Naidu chủ biên.
- Nhà trường luôn nhận được sự quan tâm chỉ đạo sát sao của phòng GD - ĐT 
quận Long Biên cùng với ban giám hiệu trường Mầm non Hoa Sữa năng 
động, sáng tạo có tinh thần trách nhiệm cao, có đội ngũ giáo viên nhiệt tình 
năng nổ, yêu mến trẻ, có tinh thần đoàn kết và giúp đỡ nhau trong quá trình 
nghiên cứu.
 3/10 Ban giám hiệu nhà trường và tổ chuyên môn ở trường tôi có những buổi 
sinh hoạt chuyên đề và những buổi tọa đàm giúp cho những giáo viên như chúng 
tôi cũng nhau trao đổi, chia sẻ những vướng mắc trong quá trình thực hiện lồng 
ghép phương pháp Steam trong giảng dạy. (Hình ảnh 2)
3.2. Tìm hiểu các dự án phù hợp.
 Dạy học dự án có mối liên hệ chặt với Chương trình Khung của Bộ 
GD&ĐT ở các mảng kiến thức và kỹ năng cần đạt trên trẻ ở từng độ tuổi. Dạy 
học Dự án là một hình thức dạy học trong đó trẻ đóng vai trò trung tâm, dưới sự 
giúp đỡ của cô giáo, trẻ tự giải quyết một nhiệm vụ học tập mang tính phức hợp 
nào đó cả về lý thuyết lẫn thực hành. Qua đó trẻ tạo ra được các sản phẩm của 
mình và có thể giới thiệu chúng với mọi người. Với phương pháp Dạy học dự 
án, giáo viên không còn giữ vai trò chủ đạo mà là người hướng dẫn, giúp đỡ, tạo 
môi trường, tạo vai trò cho trẻ trong dự án. Theo đó, tính tự lực, tích cực tham 
gia vào các hoạt động của trẻ được nâng cao; đòi hỏi, khuyến khích và phát triển 
sự sáng tạo, tính trách nhiệm, kĩ năng làm việc nhóm và đặc biệt phát triển ở trẻ 
kỹ năng tư duy, giải quyết các vấn đề phức hợp.
 Phương pháp dạy học dự án với trẻ Mầm non được triển khai theo 3 bước 
cơ bản: Mở dự án, kết nối thông tin về dự án và đóng dự án. Bước mở dự án là 
bước đóng vai tò quan trọng trong suốt quá trình thực hiện dự án. Giáo viên thực 
hiện mở dự án thành công sẽ tạo cho trẻ hứng thú, động lực để khám phá dự án 
một cách tích cực. Hoạt động Mở dự án giúp cho giáo viên khảo sát được kiến 
thức của trẻ về đề tài đã lựa chọn để chủ động định hướng hoạt động của trẻ. Trẻ 
được tái hiện lại những kiến thức mình đã biết về đề tài và liệt kê ra những điều 
mình muốn biết thêm về đề tài, giáo viên có thể gợi ý để trẻ tìm ra vấn đề. Từ đó 
trẻ tự lập được kế hoạch cho mình trong quá trình khám phá dự án: Tìm câu trả 
lời cho những thắc mắc bằng cách nào? ở đâu? Khi nào? Giai đoạn kết nối thông 
tin về dự án. Đây là quá trình trẻ thực hành tìm hiểu các kiến thức trả lười cho 
các thắc mắc của mình bằng các hoạt động với các kỹ năng: tìm kiếm, thu thập, 
lưu trữ và xử lý thông tin, tham gia các hoạt động trải nghiệm thực tế. Đóng dự 
án là bước triển khai cuối cùng trong một dự án học. Ở bước đóng dự án này, trẻ 
được thể hiện lại những kiến thức, kỹ năng trẻ lĩnh hội đươc qua quá trình khám 
phá dự án. Để làm được điều đó đòi hỏi trẻ phải có kỹ năng ghi nhớ, tổng hợp, 
thuyết trình Giai đoạn tổng kết, đóng dự án trẻ có thể so sánh minh chứng, 
bằng chứng với những cái trẻ đã biết và muốn biết, sau đó cùng nhau thảo luận 
về cách trình bày, thể hiện với mọi người. Cuối cùng các bé có thể mời bố mẹ, 
 5/10 người lớn. Điều quan trọng nhất trong mỗi dự án học tích hợp đó là làm sao để 
trẻ cảm thấy hứng thú với dự án đang được học. Điều này sẽ kích thích sự khám 
phá, tìm tòi xuất phát từ nhu cầu của bản thân trẻ và hứng thú hơn nữa khi trẻ 
được khám phá bằng chính những trải nghiệm trực tiếp của mình. Những trải 
nghiệm đó khiến cho bé nhớ lâu hơn và cảm thấy yêu thích việc học tập, kiến 
thức từ đó cũng được “ngấm” một cách tự nhiên. (Hình ảnh 3)
3.4. Lồng ghép các phương pháp STEAM trong các hoạt động khác
 * Hoạt động góc: Sau khi tham gia lớp tập huấn tôi được nhà trường phân 
công làm điểm Steam, tôi cùng với các đồng nghiệp trong lớp xây dựng Góc 
Steam. Tại góc này, chúng tôi cho trẻ được trải nghiệm các hoạt động khác nhau 
phù hợp với nội dung trong tháng đó. Tháng 9 thì thiên về nội dung Nghệ thuật 
với hoạt động trải nghiệm làm đèn lồng. Tháng 3 về giao thông thì thiên về phần 
Kỹ thuật như lắp ráp ô tô, tàu thủy, xe máy. (Hình ảnh 4)
 * Hoạt động ngoài trời: Không chỉ quan tâm tới việc tổ chức các hoạt 
động trong lớp cho trẻ. Tôi luôn chú trọng tới việc tổ chức các hoạt động ứng 
dụng phương pháp Steam trong các hoạt động khác. Tôi cùng các đồng nghiệp 
của mình dưới sự chỉ đạo của Ban giám hiệu và tổ chuyên môn đã xây dựng một 
góc STEAM dưới sảnh tầng 1 với mục đích nhằm tạo cho các con một sân chơi 
mở với các hoạt động tự chọn cho các con và điều quan trọng hơn cả là giúp một 
phần nào cha mẹ của học sinh có thể đến gần hơn và cùng phối hợp với các cô 
giáo trong quá trình tác động và dạy trẻ. Chúng tôi tổ chức các hoạt động thường 
kỳ cho từng tháng theo các dự án lớn của các lứa tuổi thông qua đó giúp các cô 
giáo và các con có sự giao lưu và học tập nhau những ý tưởng mới mẻ giúp các 
con niều kiến thức thực tế thông qua hình thức “học qua chơi”.
 * Lễ hội: Tháng 9 với lễ hội đền lồng các học sinh ở tất cả các khối học 
được trải nghiệm một ngày hội ý nghĩa với tràn ngập đèn lồng với các loại khác 
nhau. Học sinh mẫu giáo bé và nhà trẻ được tìm hiểu đèn lồng thong qua phóng 
sự, video và trải nghiệm thực tế của khối nhỡ và khối lớn. Học sinh khối nhỡ 
làm đèn lồng có thể quay được. học sinh khối lớn các con được trải nghiệm làm 
đèn lồng phát sáng được. Mỗi trẻ đều tìm cho mình một cách thiết kế riêng biệt 
tạo nên ngày hội đèn lồng đặc sắc.
 * Tham quan, dã ngoại: là cơ hội vàng để rèn luyện kỹ năng xã hội, đây 
cũng là cơ hội để giáo viên nhìn lại kết quả giáo dục và xây dựng lại kế hoạch 
giáo dục trẻ. Thăm quan dã ngoại theo quan niệm đổi mới phương pháp dạy học 
 7/10 (trẻ 4- 5 tuổi)
 - Số lượng học sinh khảo sát là 40 trẻ/ lớp.
 - Sau khi thực hiện các biện pháp tôi đã thu được một số kết quả sau:
 Các nội dung đánh giá Học sinh lớp B2
 Đầu năm Tỉ lệ % Cuối năm Tỉ lệ %
1. Sáng tạo 25 62,5 40 100
 2. Tự tin 30 75 39 97.5
 3. Giải quyết vấn đề 28 70 38 95
 4. Kiên trì 24 60 38 95
 5. Tập trung 27 67.5 39 97.5
 6. Hợp tác 30 75 39 97.5
 III. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
 1. Ý nghĩa của SKKN 
 Giáo dục STEAM trang bị cho học sinh những kiến thức và kỹ năng cần 
 thiết liên quan đến các lĩnh vực khoa học, công nghệ, kỹ thuật, nghệ thuật và 
 toán học. Các kiến thức và kỹ năng này phải được tích hợp, lồng ghép và bổ trợ 
 cho nhau giúp học sinh không chỉ hiểu biết về nguyên lý mà còn có thể thực 
 hành và tạo ra được những sản phẩm trong cuộc sống hằng ngày. Giáo dục 
 STEAM sẽ phá đi khoảng cách giữa hàn lâm và thực tiễn, tạo ra những con 
 người có năng lực làm việc một cách sáng tạo.
 Đối với Khối Mầm non giáo viên sẽ khuyến khích các bé tự do thử sức 
 với nhiều ý tưởng khác nhau, và không để cho cảm giác “sợ sai” kiềm chế khả 
 năng của mình. Giáo viên sẽ là người luôn lắng nghe đa chiều và mang lại cho 
 các em học sinh một nền tảng kiến thức thực tế ngay từ khi còn nhỏ. Với những 
 ưu điểm nổi trội trên, tin rằng STEAM sẽ giúp đào tạo những đứa trẻ - với đủ 
 mọi trình độ và khả năng, trở thành những công dân toàn cầu trong chính cộng 
 đồng của mình.
 2. Bài học kinh nghiệm 
 Sau một năm học áp dụng việc lồng ghép phương pháp STEAM trong 
 giảng dạy tôi rút ra một số bài học cho bản thân mình.
 9/10