SKKN Một số giải pháp rèn luyện kỹ năng sống cho trẻ 4-5 tuổi ở trường mầm non

 CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
 Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
 TÊN ĐỀ TÀI:
“MỘT SỐ GIẢI PHÁP RÈN LUYỆN KỸ NĂNG SỐNG CHO TRẺ 4 - 5 
 TUỔI Ở TRƯỜNG MẦM NON ”
 Họ và tên: Nguyễn Thị Thanh
 Chức vụ: Giáo viên 
 Đơn vị công tác: Trường Mầm non Hoa Thủy
 Lệ Thủy, tháng 3 năm 2022
 Đảng và nhà nước cũng đã khẳng định bậc học mầm non là bậc học và là nền 
tảng đầu tiên trong hệ thống giáo dục quốc dân. Mục tiêu của giáo dục mầm non là 
chăm sóc nuôi dưỡng giáo dục trẻ 0 – 6 tuổi giúp trẻ phát triển toàn diện về 5 lĩnh 
vực: thể chất, nhận thức, ngôn ngữ, tình cảm kỹ năng xã hội và thẩm mỹ. Hình thành 
những yếu tố đầu tiên của nhân cách và chuẩn bị những tâm thế tốt nhất cho trẻ trước 
khi bước vào trường học phổ thông; hình thành và phát triển cho trẻ những chức năng 
tâm lý, năng lực phẩm chất mang tính nền tảng, những kỹ năng sống cần thiết, phù 
hợp với lứa tuổi, khơi dậy và phát triển tối đa những khả năng tiềm ẩn, đặt nền tảng 
cho việc học ở các cấp học tiếp theo và cho việc học suốt đời.
 Nếu không làm tốt việc chăm sóc - giáo dục trẻ trong những năm này thì việc 
giáo dục trẻ của những năm sau sẽ gặp khó khăn và phức tạp hơn. Chính vì vậy, 
việc đưa Giáo dục kỹ năng sống cho trẻ vào các hoạt động giáo dục trong trường 
mầm non cũng là một nội dung không những cần mà còn rất quan trọng đối với trẻ lứa 
tuổi mầm non trong giai đoạn hiện nay.
 Với mong muốn góp phần vào việc luận giải những vấn đề nói trên, tôi suy 
nghĩ rằng việc dạy kỹ năng sống cho trẻ ngay từ lứa tuổi mầm non là một việc làm 
rất cần thiết và cực kỳ quan trọng nên tôi lựa chọn đề tài: “Một số giải pháp rèn kỹ 
năng sống cho trẻ 4-5 tuổi ở trường mầm non”..
 2. ĐIỂM MỚI CỦA ĐỀ TÀI, SÁNG KIẾN, GIẢI PHÁP
 Như Bác Hồ kính yêu đã nói: “Giáo dục mầm non tốt sẽ mở đầu cho một nền 
giáo dục tốt”. Trường mầm non có nhiệm vụ chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục các 
cháu, bồi dưỡng cho các cháu trở thành người công dân có ích.
 Giáo dục kỹ năng sống có tác dụng nâng cao nhận thức, trang bị thái độ sống 
và hành vi tích cực, lành mạnh cho trẻ. Vì vậy, giáo dục kỹ năng sống là một hình 
thức can thiệp sớm, có tác dụng tích cực trong việc ngăn ngừa những hành vi lệch 
lạc của trẻ em, đặc biệt là trẻ dưới 6 tuổi.
 Đối với trẻ mầm non, mà đặc biệt là lứa tuổi mẫu giáo nhỡ “điểm khởi 
đầu” của quá trình hình thành nhân cách con người thì việc giáo dục kỹ năng sống 
cho trẻ là quan trọng và rất cần thiết. Nếu các kỹ năng sớm được hình thành thì trẻ 
sẽ có nhân cách phát triển toàn diện và bền vững. Có nhiều công trình khoa học đã 
chứng minh rằng: Giáo dục kỹ năng sống cho trẻ từ lúc đầu đời là chìa khoá thành 
công cho tương lai của mỗi đứa trẻ .
 Với đề tài này tôi biết đã thu hút được sự quan tâm nghiên cứu của rất nhiều 
bạn đồng nghiệp trong ngành. Với đề tài tôi đang viết nó có những điểm mới: Tôi 
dành sự quan tâm và hình thành ở trẻ những kỹ năng sống. Giáo dục cách sống tích 
cực trong xã hội hiện đại. Giáo dục cho trẻ những kỹ năng mang tính cá nhân và xã 
 trẻ là giúp trẻ làm chủ bản thân, ứng xử phù hợp với cộng đồng và xã hội, thích 
nghi, học tập hiệu quả, nâng cao sức khỏe tinh thần và thể chất, ứng phó tích cực 
trong các tình huống của cuộc sống. theo một số nghiên cứu cho thấy, các kỹ năng 
sống khác nhau theo địa lý, thời gianví dụ như trẻ em vùng biển thì có một số kỹ 
năng sống khác với trẻ em vùng núi, kỹ năng sống của trẻ em thành phố khác với 
kỹ năng sống trẻ em nông thôn, kỹ năng sống của trẻ em ngày xưa khác với kỹ 
năng sống trẻ em bây giờTuy nhiên có thể thấy rất rõ ràng là kỹ năng sống luôn 
gắn bó với các giá trị. Các giá trị sống đúng đắn là kết tinh được truyền lại như sự 
tôn trọng, sống trách nhiệm, yêu thương, sự tự tin, sự sáng tạo, lòng ham hiểu 
biếtcác giá trị này được truyền lại nhằm giáo dục giúp cho con người sống có 
chuẩn mực và góp phần vào sự tiến bộ của xã hội.
 Kỹ năng sống có thể hình thành một cách tự nhiên, thông qua giáo dục hoặc 
rèn luyện của con người. Kĩ năng sống đơn giản là tất cả điều cần thiết chúng ta 
phải biết để có được khả năng thích ứng với những thay đổi diễn ra hằng ngày 
trong cuộc sống thúc đẩy sự phát triển cá nhân, cộng đồng, nâng cao chất lượng 
cuộc sống và giúp cho con người xây dựng một xã hội có văn hóa. Các kỹ năng 
sống có được thông qua rèn luyện. kỹ năng sống chỉ được hình thành thông qua 
giáo dục, đào tạo và rèn luyện. Các kỹ năng sống có liên quan và hỗ trợ cho nhau. 
Ví dụ: kỹ năng tư duy sáng tạo giúp cho con người tăng khả năng giải quyết vấn đề 
và đưa ra các quyết định.
 Giáo dục kỹ năng sống là rất quan trọng và cần thiết cho trẻ nhỏ. Giáo dục 
kỹ năng sống giúp cho trẻ phát triển nhân cách, thể chất, tình cảm, giao tiếp, ngôn 
ngữ, tư duy một cách toàn diện, là nền tảng để trẻ tự tin bước vào giai đoạn tiểu 
học. Rèn luyện kỹ năng sống cho học sinh là giúp các em rèn luyện kĩ năng ứng xử 
thân thiện trong mọi tình huống; có thói quen và kĩ năng làm việc theo nhóm, kĩ 
năng hoạt động xã hội; Giáo dục cho học sinh thói quen rèn luyện sức khoẻ, ý thức 
bảo vệ bản thân
 Về thể chất: giáo dục kỹ năng sống giúp cho trẻ tăng cường thể chất, sự kiên 
trì, bền bỉ, tháo vát thông qua các bài học và các hoạt động vận động trong quá 
trình dạy kỹ năng sống. Trẻ sẽ được rèn luyện sự dẻo dai, khéo léo, kiên trì, giúp 
cho trẻ nhanh thích ứng với các điều kiện sống thay đổi.
 Về nhận thức: giáo dục kỹ năng sống giúp cho trẻ có một nền tảng kiến thức, 
ham mê hiểu biết, khám phá, xây dựng cho trẻ niềm ham mêm học tập suốt đời.
 Về tình cảm: giáo dục kỹ năng sống giúp trẻ biết lắng nghe, chia sẻ, sống có 
trách nhiệm, biết yêu thương, biết ơn công lao của cha mẹ.
 Được sự quan tâm, hỗ trợ và chỉ đạo sát sao của BGH nhà trường, cũng như 
sự đồng tình giúp đỡ của chị em đồng nghiệp và các bậc phụ huynh.
 Bản thân là một giáo viên có kinh nghiệm nhiều năm giảng dạy, có năng lực 
chuyên môn nghiệp vụ vững vàng, tâm huyết với nghề, nhiệt tình, năng động trong 
mọi công việc. Thực hiện tốt chương trình chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục trẻ của 
Bộ giáo dục và đào tạo.
 Được sự ủng hộ nhiệt tình của Hội cha mẹ học sinh và tập thể hội đồng sư 
phạm nhà trường.
 Hàng năm, bản thân tôi cũng được nhà trường tạo điều kiện tham gia học tập 
chuyên môn, chuyên đề do Phòng giáo dục đào tạo tổ chức.
 Trẻ của lớp tôi tương đối ngoan, có nề nếp trong các hoạt động, mạnh dạn 
ham học hỏi và thích khám phá. Mặt khác; một số trẻ đã được học qua lớp nhà trẻ 
và 3 tuổi nên đã có kiến thức và kỹ năng nhất định.
 1.2. Khó khăn
 Xã tôi là một xã nông thôn, nền kinh tế còn chưa phát triển nên công việc 
đầu tư trang thiết bị dạy và học trong trường mầm non còn gặp nhiều khó khăn.
 Về phía các bậc cha mẹ trẻ thường có tư tưởng nóng vội trong việc dạy con. Do 
đó, khi thấy trẻ về nhà mà chưa biết đọc, viết chữ hoặc chưa biết làm toán thì lo lắng 
một cách thái quá, đồng thời lại chiều chuộng con cái khiến trẻ không có ý thức tự 
phục vụ, bướng bỉnh, ỷ lại và hay làm nũng. Một số phụ huynh chưa quan tâm đến việc 
dạy kỹ năng sống cho con em mình, cũng chưa hiểu tầm quan trọng của việc giáo dục 
kỹ năng sống cho trẻ ở lứa tuổi mầm non.
 Một số trẻ có thói quen tự do, hay nói leo, trả lời trống không, ra vào lớp tự 
nhiên, không xin phép, chưa biết tự xúc cơm ăn, trong khi ăn uống còn đùa nghịch, 
nói chuyện.Một số trẻ mới bắt đầu đi học nên chưa có được thói quen nề nếp ở 
trường.
 1.3. Khảo sát thực tiễn.
 Vào đầu năm học tôi đã tiến hành khảo sát trẻ lớp tôi phụ trách. Tôi đánh giá 
các mức độ đạt và chưa đạt để từ đó có kế hoạch bồi dưỡng cụ thể: Bảng khảo sát 
chất lượng đầu năm học : 2021-2022 
 Đạt Chưa đạt
 TT NỘI DUNG
 Số trẻ Tỷ lệ % Số trẻ Tỷ lệ %
 Trẻ mạnh dạn trong giao 
 1 26/41 63,4 15/41 36,6
 tiếp, tự tin thể hiện mình
 Trẻ biết chào hỏi xưng 
 2 30/41 73,2 11/41 26,8
 hô lễ phép
 Từ việc tìm hiểu và nắm được các đặc điểm tâm sinh lý của từng trẻ đã giúp tôi xây 
dựng nội dung giáo dục kỹ năng sống cho trẻ được dễ dàng và đạt hiệu quả cao hơn.
 Mục đích của việc dạy kỹ năng sống cho trẻ mầm non nhằm giúp trẻ có kinh 
nghiệm trong cuộc sống, biết được những điều nên làm và không nên làm. Từ đây, 
chúng ta xác định được những nội dung giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 4-5 tuổi bao 
gồm:
 Sự hợp tác, tự kiểm tra, tính tự tin, tự lập, tò mò, khả năng thấu hiểu và giao 
tiếp. Học cách có được những mối liên kết mật thiết với các bạn khác trong lớp, biết 
chia sẻ, chăm sóc, lắng nghe trình bày và diễn đạt được ý của mình trong nhóm bạn.
 Giúp trẻ luôn cảm thấy tự tin khi tiếp nhận các thử thách mới.
 Biết giới thiệu về bản thân và gia đình mình truốc đám đông, biết mình đang 
học lớp nào? Cô nào?Thích cái gì? Địa chỉ nhà mình ở đâu?
 Nhận biết được các ưu điểm cũng như khuyết điểm của bản thân mình
 Biết cách ứng xử với mọi người xung quanh. Học cách lắng nghe mọi người 
và đối đáp.
 Nhận biết được hoàn cảnh không an toàn, cách giữ an toàn cho mình nơi công 
cộng.
 2.2 Giải pháp 2: Xây dựng nội dung giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 4 – 
5 tuổi:
 * Giáo dục cho trẻ kỹ năng sống hợp tác:
 Bằng các trò chơi, câu chuyện, bài hát giáo viên giúp trẻ học cách cùng 
làm việc với bạn, đây là một công việc không nhỏ đối với trẻ lứa tuổi này. Khả 
năng hợp tác sẽ giúp trẻ biết cảm thông và cùng làm việc với các bạn.
 * Giáo dục cho trẻ kỹ năng sống tự tin :
 Một trong những kỹ năng quan trọng mà giáo viên cần chú tâm là phát triển 
sự tự tin, lòng tự trọng của trẻ. Nghĩa là giúp trẻ cảm nhận được mình là ai, cả về cá 
nhân cũng như trong mối quan hệ với những người khác. Kỹ năng sống này giúp trẻ 
luôn cảm thấy tự tin trong mọi tình huống ở mọi nơi.
 * Giáo dục cho trẻ tính tò mò, ham học hỏi, khả năng thấu hiểu:
 Đây là một trong những kỹ năng quan trọng nhất cần có ở trẻ vào giai đoạn này 
là sự khát khao được học. Giáo viên cần sử dụng nhiều tư liệu và ý tưởng khác nhau để 
khêu gợi tính tò mò tự nhiên của trẻ. Nhiều nghiên cứu cho thấy rằng, các câu chuyện 
hoặc các hoạt động và tư liệu mang tính chất khác lạ thường khêu gợi trí não nhiều hơn 
là những thứ có thể đoán trước được.
 * Giáo dục cho trẻ kỹ năng giao tiếp:
 các lĩnh vực: thể chất, ngôn ngữ, nhận thức, tình cảm- xã hội và thẩm mỹ. Phát huy 
tính tích cực của trẻ, giúp trẻ hứng thú, chủ động khám phá tim tòi, biết vận dụng 
vốn kiến thức, kỹ năng vào việc giải quyết các tinh huống khác nhau.
 * Cách thực hiện:
 Thông qua hoạt động học, trẻ có cơ hội chia sẻ với các bạn thông qua hoạt động 
nhóm. Mặt khác, trẻ cũng tự tin, mạnh dạn khi thể hiện khả năng của mình cũng như 
giới thiệu về bản thân, gia đình mình ....trước cô giáo và các bạn trong lớp.
 Ví dụ 1: Khi tổ chức hoạt động giáo dục âm nhạc thông qua trò chơi âm nhạc 
“Hát theo tranh” cô yêu cầu trẻ chơi theo 3 đội, khi cô đưa ra bức tranh trẻ sẽ phải cùng 
nhau thảo luận để tìm ra bài hát phù hợp với nội dung trong bức tranh của cô và cả đội sẽ 
cùng hát bài hát đó. Như vậy, ta thấy trẻ đã biết cách hoạt động theo nhóm, có tinh thần 
hợp tác với nhau và cùng nhau tìm ra đáp án về bài hát, cùng nhau hát lại bài hát. Thông 
qua hoạt động này, ta thấy chỉ qua một trò chơi trong hoạt động giáo dục âm nhạc nhưng 
trẻ vừa được hoạt động nhóm, vừa có được sự mạnh dạn tự tin biểu diễn hát cùng nhau.
 Ví dụ 2: Hoạt động khám phá: Tôi là ai? ( chủ đề Bản thân)
 Khi tổ chức tiết học này, tôi yêu cầu từng trẻ tự lên giới thiệu về tên, 
tuổi, giới tính, học lớp nào, trường nào, cô giáo nào, sở thích của mình.Tôi nhận 
thấy, trẻ rất hào hứng lên giới thiệu. Những trẻ mạnh dạn đã nói được đầy đủ những 
thông tin tôi đưa ra. Nhưng đáng mừng hơn là có những trẻ rất nhút nhát, thiếu tự 
tin nhưng cũng vẫn có thể đứng dậy và giới thiệu được 1 vài thông tin của 
mình. Điều đó chứng tỏ rằng, nếu như chúng ta không gọi đến những trẻ nhút nhát thì có 
lẽ những trẻ đó sẽ chẳng bao giờ dám làm một việc gì trước đám đông cả, và sẽ chẳng bao 
giờ trẻ tự tin lên được. 
 Ví dụ 3: Hoạt động khám phá: Gia đình của bé.
 Trước khi thực hiện tiết học này, tôi đã nhờ phụ huynh ủng hộ những bức ảnh 
chụp cả gia đình mình. Khi vào tiết học, tôi cho cả lớp xem tất cả những bức ảnh đó -> 
trẻ rất hào hứng, phấn khởi khi những bức ảnh của nhà mình được cô giáo đưa ra trưng 
bày.Sau đó tôi cho trẻ kể về gia đình minh bằng những bức hình đó.Tôi nhận thấy 
những trẻ lên kể rất vui vẻ, rất tự hào khi kể cho cô giáo và các bạn nghe về những 
thành viên trong gia đình mình, và kỷ niệm gắn với bức ảnh đó.
 b. Giáo dục kỹ năng sống cho trẻ qua các hoạt động vui chơi
 * Mục đích: Đối với trẻ mầm non, hoạt động vui chơi chiếm vai trò chủ đạo 
trong hoạt động của trẻ ở trường. Thông qua giờ chơi, trẻ được đóng các vai khác 
nhau trong xã hội, trẻ đóng vai và tái hiện lại những gì trẻ nhìn thấy trong cuộc 
sống. Tất cả những kiến thức và kinh nghiệm cuộc sống mà trẻ có sẽ được trẻ thể 
hiện qua họat động vui chơi. Chính vì vậy, tôi rất chú trọng đến việc tạo các tình