SKKN Một số giải pháp rèn kỹ năng sống cho trẻ 4-5 tuổi

 Một số giải pháp rèn kỹ năng sống cho trẻ 4-5 tuổi
 MỘT SỐ GIẢI PHÁP RÈN KỸ NẮNG SỐNG
 CHO TRẺ 4 - 5 TUỔI
 1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
 Kỹ năng sống là gì? Đã bao giờ bạn tự hỏi mình câu hỏi này chưa? Đã 
bao giờ bạn thấy tự tin trước cuộc sống với những kỹ năng mà bạn có được 
chưa? Khi bạn lưỡng lự trả lời những câu hỏi này thì cũng có nghĩa là bạn 
đang nghi ngờ vào những kỹ năng mà bạn đang có. Kỹ năng sống cần thiết 
cho tất cả mọi người. Muốn có được kỹ năng sống thì phải trải qua một quá 
trình rèn luyện lâu dài và nó được bắt đầu ngay từ lứa tuổi mầm non – lứa 
tuổi mà được xem như tờ giấy trắng.
 Giáo dục kỹ năng sống cho trẻ mầm non là giáo dục cách sống tích cực 
trong xã hội hiện đại. Giáo dục cho trẻ những kỹ năng mang tính cá nhân và 
xã hội nhằm giúp trẻ có thể chuyển kiến thức, thái độ, cảm nhận thành những 
khả năng thực thụ, giúp trẻ biết xử lý hành vi của mình trong các tình huống 
khác nhau trong cuộc sống.
 Đảng và nhà nước cũng đã khẳng định bậc học mầm non là bậc học và 
là nền tảng đẩu tiên trong hệ thống giáo dục quốc dân. Mục tiêu của giáo dục 
mầm non là chăm sóc nuôi dưỡng giáo dục trẻ 0 – 6 tuổi giúp trẻ phát triển 
toàn diện về 5 lĩnh vực: thể chất, nhận thức, ngôn ngữ, tình cảm kỹ năng xã 
hội và thẩm mỹ. Hình thành nhữn yếu tố đầu tiên của nhân cách và chuẩn bị 
những tâm thế tốt nhất cho trẻ trước khi bước vào trường học phổ thong; hình 
thành và phát triển cho trẻ những chức năng tâm lý, năng lực phẩm chất 
mang tính nền tảng, những kỹ năng sống cần thiết, phù hợp với lứa tuổi, khơi 
dạy và phát triển tối đa những khả năng tiềm ẩn, đặt nền tảng cho việc học ở 
các cấp học tiếp theo và cho việc học suốt đời.
Nếu không làm tốt việc chăm sóc- giáo dục trẻ trong những năm này thì việc 
giáo dục trẻ của những năm sau sẽ gặp khó khăn và phức tạp hơn. Chính vì 
vậy, việc đưa Giáo dục kỹ năng sống cho trẻ vào các hoạt động giáo dục 
 1 Một số giải pháp rèn kỹ năng sống cho trẻ 4-5 tuổi
 Trường Mầm non Song Khê được công nhận trường chuẩn Quốc gia từ 
năm 2008, trường khang trang rộng rãi là môi trường lý tưởng cho mọi hoạt 
động của cô và trẻ.
 Ban giám hiệu nhà trường luôn quan tâm, sát sao với công tác chuyên môn 
luôn tạo mọi điều kiện tốt nhất về cơ sở vật chất, các phương tiện dạy học. 
 Đội ngũ giáo viên trong trường có trình độ đạt chuẩn và trên chuẩn, có 
tinh thần đoàn kết cao, nhiệt tình, tâm huyết với nghề.
 Hàng năm, bản thân tôi cũng được nhà trường tạo điều kiện tham gia 
học tập chuyên môn, chuyên đề do Phòng giáo dục đào tạo Thành phố Bắc 
Giang tổ chức.
 Trẻ của lớp tôi tương đối ngoan, có nề nếp trong các hoạt động, mạnh 
dạn ham học hỏi và thích khám phá. Mặt khác đa số trẻ đã được học qua lớp 
nhà trẻ và 3 tuổi nên đã có kiến thức và kỹ năng nhất định.
 Phụ huynh của lớp tôi luôn quan tâm, chia sẻ và ủng hộ nhiệt tình 
trong các hoạt động của lớp.
 2.2.2. Khó khăn:
 Song Khê là một xã nông thôn, nền kinh tế còn chưa phát triển nên 
công việc đầu tư trang thiết bị dạy và học trong trường mầm non còn gặp 
nhiều khó khăn.
 Về phía các bậc cha mẹ trẻ thường có tư tưởng nóng vội trong việc dạy 
con. Do đó, khi thấy trẻ về nhà mà chưa biết đọc, viết chữ hoặc chưa biết làm 
toán thì lo lắng một cách thái quá, đồng thời lại chiều chuộng con cái khiến trẻ 
không có ý thức tự phục vụ, bướng bỉnh, ỷ lại và hay làm nũng. Một số phụ 
huynh chưa quan tâm đến việc dạy kỹ năng sống cho con em mình, cũng chưa 
hiểu tầm quan trọng của việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ ở lứa tuổi mầm non.
 Một số trẻ có thói quen tự do, hay nói leo, trả lời chống không, ra vào 
lớp tự nhiên, không xin phép, chưa biết tự xúc cơm ăn, trong khi ăn uống 
còn đùa nghịch, nói chuyện.Một số trẻ mới bắt đầu đi học nên chưa có 
được thói quen nề nếp ở trường.
 3 Một số giải pháp rèn kỹ năng sống cho trẻ 4-5 tuổi
 - Biết cách ứng xử với mọi người xung quanh. Học cách lắng nghe mọi 
người và đối đáp.
 - Nhận biết được hoàn cảnh không an toàn, cách giữ an toàn cho mình 
nơi công cộng.
 Từ việc xác định được các kỹ năng cơ bản phù hợp với lứa tuổi sẽ giúp cho 
việc lựa chọn những nội dung trọng tâm để dạy trẻ của tôi được dễ dàng hơn.
 2.3.2. Biện pháp 2: Cụ thể hóa những nội dung giáo dục kỹ năng 
sống trong việc dạy trẻ:
 Một là, kỹ năng sống tự tin : Một trong những kỹ năng đầu tiên mà giáo 
viên cần chú tâm là phát triển sự tự tin, lòng tự trọng của trẻ. Nghĩa là giúp 
trẻ cảm nhận được mình là ai, cả về cá nhân cũng như trong mối quan hệ với 
những người khác. Kỹ năng sống này giúp trẻ luôn cảm thấy tự tin trong mọi 
tình huống ở mọi nơi. 
 Hai là, kỹ năng sống hợp tác: Bằng các trò chơi, câu chuyện, bài hát 
giáo viên giúp trẻ học cách cùng làm việc với bạn, đây là một công việc 
không nhỏ đối với trẻ lứa tuổi này. Khả năng hợp tác sẽ giúp trẻ biết cảm 
thông và cùng làm việc với các bạn. 
 Ba là, kỹ năng thích tò mò, ham học hỏi, khả năng thấu hiểu: Đây là 
một trong những kỹ năng quan trọng nhất cần có ở trẻ vào giai đoạn này là sự 
khát khao được học. Giáo viên cần sử dụng nhiều tư liệu và ý tưởng khác 
nhau để khêu gợi tính tò mò tự nhiên của trẻ. Nhiều nghiên cứu cho thấy 
rằng, các câu chuyện hoặc các hoạt động và tư liệu mang tính chất khác lạ 
thường khêu gợi trí não nhiều hơn là những thứ có thể đoán trước được. 
 Bốn là, kỹ năng giao tiếp: Giáo viên cần dạy trẻ biết thể hiện bản thân 
và diễn đạt ý tưởng của mình cho người khác hiểu, trẻ cần cảm nhận được vị 
trí, kiến thức của mình trong thế giới xung quanh nó. Đây là một kỹ năng cơ 
bản và khá quan trọng đối với trẻ. Nó có vị trí chính yếu khi so với tất cả các 
kỹ năng khác như đọc, viết, làm toán và nghiên cứu khoa học. Nếu trẻ cảm 
thấy thoải mái khi nói về một ý tưởng hay chính kiến nào đó, trẻ sẽ trở nên dễ 
 5 Một số giải pháp rèn kỹ năng sống cho trẻ 4-5 tuổi
đặc biệt, phải giáo dục trẻ như thế nào để trẻ cảm thấy thoải mái trong mọi 
tình huống của cuộc sống.
 Giáo viên cần thường xuyên tổ chức các họat động giáo dục chăm sóc 
giáo dục trẻ một cách thích hợp tuân theo một số quan điểm: Giúp trẻ phát 
triển đồng đều các lĩnh vực: thể chất, ngôn ngữ, nhận thức, tình cảm- xã hội 
và thẩm mỹ. Phát huy tính tích cực của trẻ, giúp trẻ hứng thú, chủ động khám 
phá tim tòi, biết vận dụng vốn kiến thức, kỹ năng vào việc giải quyết các tinh 
huống khác nhau. 
 * Cách thực hiện:
 Thông qua hoạt động học, trẻ có cơ hội chia sẻ với các bạn thông qua 
hoạt động nhóm. Mặt khác, trẻ cũng tự tin, mạnh dạn khi thể hiện khả năng 
của mình cũng như giới thiệu về bản thân, gia đình mình ....trước cô giáo và 
các bạn trong lớp.
 Ví dụ 1: Khi tổ chức hoạt động giáo dục âm nhạc thông qua trò chơi 
âm nhạc “Hát theo tranh” cô yêu cầu trẻ chơi theo 3 đội, khi cô đưa ra bức 
tranh trẻ sẽ phải cùng nhau thảo luận để tìm ra bài hát phù hợp với nội dung 
trong bức tranh của cô và cả đôi sẽ cùng hát bài hát đó. Như vậy, ta thấy trẻ 
đã biết cách hoạt động theo nhóm, có tinh thần hợp tác với nhau và cùng 
nhau tìm ra đáp án về bài hát, cùng nhau hát lại bài hát. Thông qua hoạt động 
này, ta thấy chỉ qua một trò chơi trong hoạt động giáo dục âm nhạc nhưng trẻ 
vừa được hoạt động nhóm, vừa có được sự mạnh dạn tự tin biểu diễn hát 
cùng nhau.
 Ví dụ 2: Hoạt động khám phá: Tôi là ai? ( chủ đề Bản thân)
 Khi tổ chức tiết học này, tôi yêu cầu từng trẻ tự lên giới thiệu về tên, 
tuổi, giới tính, học lớp nào, trường nào, cô giáo nào, sở thích của mình.Tôi 
nhận thấy, trẻ rất hào hứng lên giới thiệu. Những trẻ mạnh dạn đã nói được 
đầy đủ những thông tin tôi đưa ra. Nhưng đáng mừng hơn là có những trẻ rất 
nhút nhát, thiếu tự tin nhưng cũng vẫn có thể đứng dậy và giới thiệu được 1 
vài thông tin của mình. Điều đó chứng tỏ rằng, nếu như chúng ta không gọi đến 
 7 Một số giải pháp rèn kỹ năng sống cho trẻ 4-5 tuổi
 b, Giáo dục kỹ năng sống trong hoạt động vui chơi
 * Mục đích: Đối với trẻ mầm non, hoạt động vui chơi chiếm vai trò 
chủ đạo trong hoạt động của trẻ ở trường. Thông qua giờ chơi, trẻ được đóng 
các vai khác nhau trong xã hội, trẻ đóng vai và tái hiện lại những gì trẻ nhìn 
thấy trong cuộc sống. Tất cả những kiến thức và kinh nghiệm cuộc sống mà 
trẻ có sẽ được trẻ thể hiện qua họat động vui chơi. Chính vì vậy, tôi rất chú 
trọng đến việc tạo các tình huống khi trẻ đóng vai để trẻ tìm cách giải quyết, 
cũng như quan sát những điều trẻ thể hiện được những kiến thức mà trẻ đã 
có. Thông qua hoạt động vui chơi trẻ được trải nghiệm nhiều vai chơi khác 
nhau trong cuộc sống từ đó biết cách ứng xử với mọi người xung quanh.
 * Cách thực hiện:
 Qua các góc chơi như: góc chơi xây dựng, góc phân vai, góc chơi vận 
động, góc nghệ thuật .Cô giáo luôn là người bạn chơi cùng trẻ để hướng 
dẫn trẻ giao lưu với nhau trong từng góc, từng nhóm. Cô giáo gợi ý, hướng 
dẫn trẻ cách chơi, cách xưng hô khi chơi. Cô chơi với trẻ như người bạn thật 
sự của trẻ để cho trẻ học cách ứng xử với nhau khi chơi, biết đối đáp với 
nhau trong quá trình chơi.
 9 Một số giải pháp rèn kỹ năng sống cho trẻ 4-5 tuổi
 * Hiệu quả: 
 Qua hoạt động vui chơi trẻ mạnh dạn dần, thành thạo dần trong giao 
tiếp, trong ứng xử đối với mọi người xung quanh. Từ đây trẻ cũng biết nói 
và trả lời đầy đủ câu từ, biết xưng hô chuẩn mực.
 Trò chơi dân gian mang tính tập thể cao. Vì vậy giáo viên cần chú ý 
giáo dục và rèn luyện cho trẻ biết phối hợp nhịp nhàng, ăn ý với nhau khi 
tham gia chơi thì mới đạt được kết quả mong đợi.
 c, Giáo dục kỹ năng sống cho trẻ thông qua việc tạo tình huống cụ thể:
 Trước đây, với những nội dung dạy trẻ nhận biết một số nguy cơ 
không an toàn và cách phòng tránh thì giáo viên thường giáo dục trẻ với 
những lời dặn dò nhắc nhở đơn giản thông qua nội dung các bài thơ ,câu 
chuyện, bài hát có nội dung giáo dục dạy trẻ. Song trên thực tế, trong 
chương trình có rất ít bài hát, bài thơ, câu chuyện có nội dung đó . Vì vậy, 
trong năm học này, tôi nghiên cứu lựa chọn những tình huống bất trắc 
thường xảy ra đưa ra những tình huống cụ thể để dạy trẻ có kỹ năng ứng 
biến khi gặp tình huống khó khăn, biết cách suy nghĩ và giải quyết .
 Ví dụ: với chủ điểm “Bản thân”. Trước đây, thông qua câu chuyện 
“Chú vịt xám” hoặc nội dung bài hát “Đàn Vịt con” chúng tôi chỉ dùng lời 
giáo dục trẻ: “Khi đi công viên hoặc đến những nơi công cộng thì phải đi với 
 11 Một số giải pháp rèn kỹ năng sống cho trẻ 4-5 tuổi
Khi gặp trường hợp này bé nên nói “ Cháu cám ơn, nhưng bố mẹ cháu 
không cho nhận quà của người lạ”.
 Trong thời gian gần đây, cháy nổ là hiểm hoạ luôn rình rập với tất cả 
mọi nhà. Chính vì vậy, với trẻ mẫu giáo tuy trẻ còn nhỏ tuổi song tôi nghĩ 
rằng cũng cần dạy cho trẻ một số kỹ năng ứng biến nếu chẳng may có điều 
đó xảy ra . Tôi đã đưa tình huống :“ Nếu bé thấy có khói, hoặc cháy ở đâu 
đó bé sẽ phải làm thế nào?”
 Qua tình huống này tôi dạy trẻ :
 Khi thấy có khói hoặc cháy ở đâu, trước hết bé phải chạy xa chỗ cháy, Hãy 
hét to để báo với người nhà và những người xung quang có thể nghe thấy. 
Nếu không có người ở nhà thì chạy báo cho hàng xóm.
 Từ những tình huống cụ thể mà rất dễ xảy ra đối với trẻ, bằng cách 
cho trẻ thảo luận, yêu cầu trẻ suy nghĩ, vận dụng vốn hiểu biết của mình đã 
có để tìm cách giải quyết vấn đề. Thông qua đó cô giúp trẻ tìm ra phương án 
tối ưu nhất, đó cũng chính là kinh nghiệm mà ta cần dạy trẻ . Thông qua hoạt 
động đó cũng giúp trẻ có sự tư duy logic, biết cách diễn đạt suy nghĩ của 
mình, và giúp trẻ có thêm kinh nghiệm trong cuộc sống.
 d, Giáo dục kỹ năng sống cho trẻ ở mọi lúc mọi nơi:
 Giờ đón trẻ hoặc trả trẻ, tôi rất ân cần và chuẩn mực trong xưng hô với 
bố mẹ trẻ. Tôi tập cho trẻ khi đến lớp chào cô như thế nào, sau đó chào bố 
mẹ và người thân để vào lớp học.
 Giờ hoạt động ngoài trời: Cô luôn nhắc nhở trẻ khi ra sân trường chơi 
phải đi theo hàng, bạn nọ nối duôi theo bạn kia, không đẩy bạn để bạn 
ngã..Nếu trẻ làm gì sai với bạn, với cô thì phải biết xin lỗi cô, xin lỗi bạn. 
Khi đi chơi gặp các bác , các cô làm việc trong trường phải biết chào hỏi lễ 
phép. Ai cho gì phải biết nhận bằng hai tay và nói cảm ơn.
 Ví dụ: Khi quan sát cây nhãn, cô hỏi trẻ: 
 + Muốn cây cho nhiều quả nhãn thì chúng ta phải làm gì?
 + Khi ăn quả nhãn, chúng mình phải nhớ ơn ai?
 13