SKKN Một số biện pháp tạo hứng thú giúp trẻ 4-5 tuổi học tốt hoạt động khám phá khoa học

 “Một số biện pháp tạo hứng thú giúp trẻ 4-5tuổi học tốt hoạt động khám phá khoa học”
nhỏ chưa có vốn sống, vốn kinh nghiệm, trẻ chưa tự khám phá về thế giới xung 
quanh nên người lớn phải giúp đỡ trẻ, phải tổ chức, hướng dẫn trẻ tham gia vào 
các hoạt động nhằm cho trẻ làm quen, khám phá về môi trường xung quanh. Khi 
trẻ được làm quen với thế giới xung quanh sẽ giúp trẻ tích lũy được kiến thức, kĩ 
năng về tự nhiên và xã hội, giúp trẻ được phát triển về các mặt: Đức – Trí - Thể 
- Mĩ - Lao động. 
 Thông qua việc tổ chức cho trẻ được hoạt động khám phá, trẻ sẽ được phát 
triển toàn diện các mặt, nhân cách được hình thành và phát triển. Đây là mục 
đích hàng đầu của giáo dục nói chung và giáo dục MN nói riêng. Bởi vậy, việc 
trẻ được khám phá, được làm quen với môi trường xung quanh là một việc làm 
thiết thực, rất cần thiết và cần đưa đến có hệ thống từ độ tuổi nhà trẻ tới các lứa 
tuổi tiếp theo. 
 Dựa trên đặc điểm tâm lí, nhận thức của trẻ mẫu giáo nói chung và trẻ Mẫu 
giáo nhỡ nói riêng, các nhà tâm lí học, giáo dục học đã chỉ ra rằng, quá trình tìm 
hiểu môi trường xung quanh được tổ chức mang tính chất khám phá, trải nghiệm 
theo phương thức “học mà chơi, chơi mà học”, là phù hợp hơn cả đối với trẻ. 
Đặc biệt, việc sử dụng trò chơi, thí nghiệm đơn giản luôn tạo cho trẻ sự hứng 
thú, kích thích trẻ tích cực hoạt động, phát triển ở trẻ tính tò mò, ham hiểu biết, 
thích khám phá, tìm tòi, phát triển óc quan sát, phán đoán và các năng lực hoạt 
động trí tuệ,.từ đó mà nâng cao hiệu quả của quá trình tìm hiểu môi trường 
xung quanh.
2. Cơ sở thực tiễn:
 Ở trường mầm non trẻ không chỉ được chăm sóc mà trẻ còn được làm 
quen nhiều hoạt động khác nhau, trong đó hoạt động : “ Khám phá khoa học” có 
ý nghĩa quan trọng trong việc phát triển nhận thức cho trẻ. Tổ chức cho trẻ hoạt 
động khám phá từ lâu đã được đưa vào chương trình Giáo dục MN. Trong thực 
tế, các giáo viên MN đã rất quan tâm, đã biết cách tổ chức cho trẻ tham gia vào 
các hoạt động khám phá và đạt được một số hiệu quả nhất định. Đó là trẻ đã có 
những kiến thức, hiểu biết về một số sự vật, hiện tượng xung quanh như biết tên 
gọi, đặc điểm, lợi ích của các sự vật, hiện tượng, thông qua đó cũng đã hình 
thành cho trẻ một số kĩ năng nhằm phát triển toàn diện cho trẻ. Đất nước ta ngày 
một phát triển do vậy con người cần phải năng động sáng tạo để phù hợp với sự 
phát triển của nó. Muốn được như vậy trẻ MN cần được tiếp xúc và khám phá 
khoa học quanh mình. Đặc biệt là trẻ 4-5 tuổi nhận thức, tư duy, ngôn ngữ và 
tình cảm xã hội gần như hoàn thiện. 
 Trên thực tế hiện nay những cái trẻ đã biết vẫn có phân phối chương trình 
học cô giáo vẫn phải dạy dù trẻ 4-5 tuổi vẫn trả lời tốt, làm tốt những gì cô yêu 
 2/30 “Một số biện pháp tạo hứng thú giúp trẻ 4-5tuổi học tốt hoạt động khám phá khoa học”
 - Phương pháp trò chơi.
4. Phạm vi thực hiện đề tài
 - Đề tài được thực hiện trong năm học 2017 -2018 với tổng số trẻ là 24 trẻ 
ở lớp mẫu giáo bé B3 và tiếp tục nâng cao thực hiện tốt trong những năm tiếp 
theo.
5. Thời gian thực hiện đề tài
 - Từ tháng 9 năm 2017 đến tháng 4 năm 2018.
 PHẦN HAI : NHỮNG BIỆN PHÁP ĐỔI MỚI ĐỂ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. KHẢO SÁT THỰC TRẠNG
1. Đặc điểm tình hình, thuận lợi, khó khăn
a. Đặc điểm tình hình
 -Trường mầm non nơi tôi đang công tác thuộc huyện Ba Vì thành phố 
Hà Nội. Trường có 13 lớp trên tổng số học sinh là 381cháu.
 -Trường có hai khu trung tâm,được xây dựng khang trang hai tầng, rộng 
rãi có đủ điều kiện chăm sóc, nuôi dưỡng giáo dục trẻ.Nhà trường có năm năm 
liền đạt danh hiệu “Trường tiên tiến xuất sắc cấp huyện”.Năm 2014 nhà trường 
vinh dự đón nhận danh hiệu “cơ quan đạt chuẩn văn hóa”. Nhiều năm nhà 
trường đạt được giải nhất của cụm, huyện ,thành phố trong cuộc thi” tiếng hát 
thầy và trò nghành giáo dục” .Trong năm học 2016-2017nhà trường giữ vững 
anh hiệu trường tiên tiến xuất sắc cấp huyện và cơ quan dạt chuẩn văn hóa. 
Trường có bề dày thành tích, nhiều năm đạt trường tiên tiến cấp huyện, đội ngũ 
giáo viên đạt chuẩn là 100%, trên chuẩn là 83%, phụ huynh đa số làm nghề 
nông.
 - Năm học 2017– 2018 nhà trường giao cho tôi phụ trách lớp 4-5 tuổi B3 
với sĩ số là 24 cháu trong đó: Nam 14 cháu, nữ 10 cháu.
 - Lớp có 2 cô với trình độ Đại học sư phạm mầm non
b. Thuận lợi
 - BGH nhà trường luôn quan tâm, giúp đỡ lớp về mọi mặt, trang bị đầy đủ 
các đồ dùng đồ chơi theo Thông tư 02/2010/TT-BGDĐT ngày 10/02/2010 về 
danh mục đồ dùng - đồ chơi - thiết bị dạy học tối thiểu trong trường MN và một 
số đồ dùng hiện đại như: Máy chiếu, máy vi tính, đàn, loa, Micro.
 - Giáo viên được đào tạo chính quy, có chuyên môn, có lòng say mê tìm 
tòi, sáng tạo, thường xuyên trau dồi những kiến thức về môi trường xung quanh. 
 4/30 “Một số biện pháp tạo hứng thú giúp trẻ 4-5tuổi học tốt hoạt động khám phá khoa học”
II. CÁC BIỆN PHÁP
1. Biện pháp 1: Tạo hứng thú cho trẻ với hoạt động khám phá khoa học.
 Đặc điểm của lứa tuổi MN là sự tò mò, ham hiểu biết những gì mới lạ nhất. 
Vì vậy được tận mắt nhìn thấy các đối tượng xung quanh, điều đó có tác dụng 
làm chính xác những biểu tượng đã được hình thành trong đầu óc trẻ. Đối với trẻ 
mẫu giáo, phạm vi hiểu biết và học hỏi, tìm tòi rộng hơn do đó cô giáo cần tạo 
điều kiện cho trẻ tiếp cận với các vật có thật để cho trẻ được hoạt động tìm tòi, 
khám phá và phát hiện. Nhờ có trực quan, trẻ nhận biết đối tượng hứng thú hơn, 
dễ dàng hơn, chính xác hơn. Nhưng đồ dùng trực quan cần phải đảm bảo tính 
thẩm mỹ, đẹp, rõ ràng, không gây nguy hiểm đối với trẻ.
 Bằng những dụng cụ trực quan thật hấp dẫn, quá trình tri giác của trẻ sẽ làm 
nảy sinh tính ham hiểu biết, khám phá và phát hiện đối tượng của trẻ. Việc lựa 
chọn đồ dùng trực quan phải phù hợp và phải tuân theo qui luật của tự nhiên của 
chính bản thân đối tượng.
 VD: Trong hoạt động “Trò chuyện về trường Mầm non”, tôi cho trẻ hoạt động 
trực tiếp nhìn vào đồ dùng đồ chơi ở sân trường cầu trượt, xích đu, hoặc đồ chơi 
các góc ở trong lớp, sau đó tôi dùng thủ thuật của mình để “biến” đối tượng đã 
quan sát này thành một đề tài hấp dẫn, dẫn dắt trẻ từ những cái trẻ không biết để 
đi đến cái trẻ sẽ biết như những đồ dùng này làm từ đâu? Chất liệu như thế nào? 
Vì sao để ngoài trời mà không bị hỏng? Hoặc cho trẻ xem, học những đồ dùng 
trẻ đã sử dụng hàng ngày ở nhà cũng như trong lớp, như: khăn lau mặt, bát ăn 
cơm, bàn chải đánh răng, ly nước...Từ những vật thân thuộc trẻ sử dụng hàng 
ngày, tôi sẽ tạo ra một buổi hoạt động học “Khám phá Khoa Học” trên những đồ 
dùng của trẻ, từ đó trẻ sẽ có ý thức hơn khi sử dụng đồ dùng cá nhân của mình. 
 Vì vậy, việc chọn dụng cụ trực quan quen thuộc rất quan trọng. Trước khi tổ 
chức cho trẻ quan sát, cô giáo cần xác định mục tiêu, yêu cầu của hoạt động học. 
Mục tiêu là cái cần phải đạt được của hoạt động, còn yêu cầu là mức độ cần đạt 
được của mục tiêu. Tuỳ theo mục tiêu và yêu cầu đã xác định, cùng với tình hình 
thực tế của mỗi địa phương, cô giáo nên chọn dụng cụ trực quan sao cho thích 
hợp. Đối tượng cho trẻ quan sát có thể là vật thật, tranh ảnh, mô hình và màn 
hình nhưng phải đảm bảo tính sư phạm. 
Tuỳ theo đặc điểm tâm lý của trẻ trong lớp mà cô giáo cần xác định số lượng đối 
tượng quan sát như thế nào cho phù hợp. 
VD: Với hoạt động quát trình phát triển của cây, tôi cho trẻ quan sát sự phát 
triển của cây xanh là từ hạt - nảy mầm – cây non – cây trưởng thành – ra hoa - 
kết quả - hạt., cho trẻ quan sát sự biến đổi của hoa thành quả, điều kiện sống 
 6/30 “Một số biện pháp tạo hứng thú giúp trẻ 4-5tuổi học tốt hoạt động khám phá khoa học”
 Tuy nhiên đối với trẻ nhỏ, sự kiên trì và khả năng chú ý của chúng chưa được 
tốt nên cũng dễ dẫn đến sự nhàm chán và không hào hứng với công việc được 
giao trong một thời gian ngắn, và chính người lớn chúng ta cũng không thể nào 
ép buộc trẻ hoàn thành nhiệm vụ được, xuất phát từ những đặc điểm đó để 
hướng dẫn trẻ đi vào một hoạt động khám phá, tôi không yêu cầu trẻ thực hiện 
ngay, vì như thế sẽ làm cho một giờ hoạt động khô khan và không đạt ở trẻ sự 
hứng thú tích cực, mà đặc biệt với sự áp dụng chương trình giáo dục MN nó đòi 
hỏi một giờ hoạt động phải nhẹ nhàng và chủ động trên trẻ nhiều hơn trong đó 
người giáo viên chỉ là người định hướng cho trẻ.
 Để lôi cuốn được trẻ tham gia vào hoạt động thì người giáo viên cần phải tìm 
tòi những sáng kiến mới, những thủ thuật sư phạm và từ đó dùng ngôn ngữ của 
mình để truyền đạt tới trẻ một cách sinh động và lôi cuốn. Điều đó muốn nói đến 
khả năng ứng xử của người giáo viên cũng như ngôn ngữ và phong cách đứng 
lớp thật tự tin, dí dỏm, vui vẻ, ngộ nghĩnh gây sự chú ý của trẻ vào hoạt động. 
VD: Học bài “nước có từ đâu” tôi cho trẻ hát bài “cho tôi đi làm mưa với”, sau 
đó đặt câu hỏi trò chuyện với trẻ. 
 Tuy nhiên, tôi chọn cách gây hứng thú cho trẻ phải phù hợp với nội dung 
hoạt động, phù hợp với chủ đề và đặc biệt tránh việc đưa ra tình huống lấn 
chiếm quá nhiều thời gian hoạt động chính. 
 8/30 “Một số biện pháp tạo hứng thú giúp trẻ 4-5tuổi học tốt hoạt động khám phá khoa học”
giúp trẻ được khắc sâu hơn những kiến thức về bài học, giúp trẻ không nhàm 
chán.
 Với cách thay đổi hình thức vào bài, qua các hoạt động học khám phá khoa 
học, tôi thấy trẻ rất tập trung chú ý, thể hiện sự phấn chấn, sảng khoái, hứng thú 
và trẻ đã có những hiểu biết và kỹ năng sống tốt cũng như ngôn ngữ được phát 
triển.
2. Biện pháp 2: Cho trẻ khám phá khoa học thông qua thí nghiệm thực hành. 
 Khi nghe nói đến từ “Khoa học” tôi đã bị cảm giác đau đầu vì cảm giác cần 
phải huy động nhiều kiến thức. Trên thực tế, khoa học dành cho trẻ không khó 
đến thế vì có thể tìm nội dung hoạt động trong kinh nghiệm sinh hoạt hằng ngày. 
Nếu suy nghĩ như thế thì chúng ta sẽ bớt căng thẳng và thấy dễ dàng hơn. Cũng 
như những gì tôi nêu trên lý do tôi chọn đề tài này để nghiên cứu là trong suốt 8 
năm trong ngành, tôi phát hiện trẻ khám phá khoa học một cách khác nhau, cháu 
luôn hứng thú với những gì chưa biết, chưa làm và đặc biệt hứng thú với thí 
nghiệm khám phá cái mới lạ. Được trực tiếp làm thí nghiệm với các vật mới lạ 
quả là một điều thích thú đối với trẻ. Thật vậy, cứ để cho cháu được hoạt động, 
được trải nghiệm, được thử, sai, đúng và cuối cùng cháu tìm ra một kết quả nào 
đó sẽ là một điều lý thú đối với trẻ. Trẻ sẽ say mê với phát hiện mới và đưa ra 
được rất nhiều câu hỏi: Tại sao ngày lại sáng? Tại sao đêm lại tối? Quá trình 
giải quyết câu hỏi này giúp trẻ nhận ra các quy luật trong sinh hoạt hàng ngày 
của con người. Hơn nữa, điều đó cũng giúp ích cho trẻ hình thành thái độ sống 
khoa học và tự mình tìm được những phương pháp giải quyết vấn đề một cách 
sáng tạo. Với biện pháp này tôi đã áp dụng rất thành công ở trẻ lớp tôi với một 
số thí nghiệm như sau: 
VD: Với hoạt động khám phá về: Hiện tượng tự nhiện. Tôi dạy trẻ biết về không 
khí qua hoạt động “Ai thổi nến”
 - Mục đích: Trẻ nhận ra không khí làm cho ngọn nến cháy được. Không 
có không khí thì nến sẽ tắt.
 - Chuẩn bị: Hai cái cốc, 2 cây nến, 1 tờ giấy bạc đục lỗ, 1 tờ giấy bạc còn 
nguyên.
 - Cách tiến hành: 
 + Cho 2 cây nến vào trong hai cái cốc. Đốt nến cho trẻ quan sát thấy 2 cây 
nến đang cháy.
 + Cho trẻ quan sát 2 tờ giấy bạc, 1 tờ đục lỗ, 1 tờ không đục lỗ. Cô cho trẻ 
đoán thử; Điều gì sẽ sảy ra nếu 2 tờ giấy bạc này bịt lên 2 chiếc cốc có nến đang 
cháy?
 + Cô dùng 2 tờ giấy bịt miệng cốc.
 10/30