SKKN Một số biện pháp tạo hứng thú cho trẻ mẫu giáo nhỡ 4-5 tuổi khám phá khoa học

 Một số biện pháp tạo hứng thú cho trẻ mẫu giáo nhỡ 4-5 tuổi khám phá khoa học
 A. Đặt vấn đề.
1. Lý do chọn đề tài :
 Theo các nhà chuyên gia Tâm lý cho rằng ‘’ Nhân cách không tự nhiên sinh ra 
và cũng không tự nhiên mất đi mà nó được hình thành và phát triển trong quá trình 
hoạt động”. Để nhân cách con người được phát triển toàn diện thì nhà giáo dục phải 
thực hiện việc chăm sóc, nuôi dưỡng nó ngay từ khi còn là đứa trẻ. Đây cũng chính 
là nhiệm vụ của gành Giáo dục mầm non- mắt xích đầu tiên trong hệ thống giáo 
dục quốc dân- đào tạo con người, đào tạo nhân cách.
 Đây là thời kỳ giữa vai trò quan trọng nhất trong việc lĩnh hội những khái niệm 
đạo đức sơ đẳng và việc hình thành những hành vi phù hợp với khái niệm ấy. 
Chính vì thế nhiệm vụ của giáo dục là phải quan tâm trang bị cho trẻ những tri thức 
khoa học và nhân cách toàn diện để theo kịp tời đại.
 Trong công tác giáo dục trẻ mầm non thì việc cho trẻ khám phá khoa học là 
không thể thiếu, có tác dụng giáo dục về mọi mặt với trẻ như là : ngôn ngữ, đạo 
đức, trí tuện, thẩm mỹ, thể lực...Khám phá khoa học là phương tiện để giao lưu và 
bầy tỏ nguyện vọng của mình và đồng thời là công cụ của tư duy.
 Khi nói đến trẻ mầm non không ai không biết trẻ ở lứa tuổi này rất thíc tìm hiểu, 
kams phá môi trường xung quanh, bởi thế giới xung quanh thật bao la rộng lớn, có 
biết bao điều mới lạ hấp dẫn, và còn có bao lạ lẫm khó hiểu, trẻ tò mò muốn biết, 
muốn được khám phá. Khám phá khoa học mang lại nguồn biểu tượng vô cùng 
phong phú, đa dạng, sinh động, đầy hấp dẫn với trẻ thơ, từ môi trường tự nhiên ( 
Cỏ, cây, hoa lá, chim muông...) đến môi trường xã hội ( công việc của mỗi người 
trong xã hội, mối quan hệ của con người với nhau...) và trẻ hiểu biết về chính bạn 
thân mình, vì thế trẻ luôn có niềm khao khát khám phá, tìm hiểu về chúng.Khám 
phá khoa học đòi hỏi trẻ phải sử dụng tích cực các giác quân chính vì vậy sẽ phát 
triển ở trẻ năng lực quan sát, khả năng phân tích, so sánh, tổng hợp... nhờ vậy khả 
năng cảm nhận của trẻ sẽ nhanh nhạy, chính xác, những biểu tượng, kết quả trẻ thu 
nhận được nên cụ thể, sinh động và hấp dấn hơn. Qua những thí nghiệm nhỏ trẻ 
được tự mình thực hiện trong độ tuổi mầm non sẽ hình thành ở trẻ những biểu 
tượng về thiên nhiên chính là cơ sở khoa học sau này của trẻ.
 Là một giáo viên mầm non, rất tâm huyết với nghề dạy trẻ và thực sự bản thân 
tôi cũng rất thích môn khám phá khoa học này nên tôi luôn suy nghĩ làm thế nào để 
tạo được hứng thú cho trẻ khi tham gia khám phá khoa học. Từ những điều chăn trở 
ấy nên tôi càng cố gắng học hỏi, cố gắng tìm tòi tham khảo qua sách báo, qua mạng 
 Page 2 of 39 Một số biện pháp tạo hứng thú cho trẻ mẫu giáo nhỡ 4-5 tuổi khám phá khoa học
5.2. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu thùc tiÔn :
 a. Ph­¬ng ph¸p quan s¸t
 *Quan s¸t lµ qu¸ tr×nh tri gi¸c cã chñ ®Ých vÒ mét ®èi t­îng ®Ó thu thËp th«ng 
tin vÒ ®èi t­îng ®ã.
 *Môc ®Ých:
 + H×nh thµnh biÓu t­îng vÒ c¸c sù vËt hiÖn t­îng xung quanh
 +RÌn vµ ph¸t triÓn kh¶ n¨ng lùc quan s¸t, tÝnh ham hiÓu biÕt cña trÎ
 + Gi¸o dôc sù gÇn gòi, g¾n bã víi c¸c sù vËt xung quanh
 *Quan s¸t trÎ: Th«ng qua hµnh ®éng, cö chØ, nÐt mÆt, lêi nãi, c¶m xóc cña trÎ 
trong vµ sau khi ch¬i.
 *Quan s¸t gi¸o viªn: Dù giê vµ quan s¸t c¸ch tæ chøc ho¹t ®éng gãc ë líp 
mÉu gi¸o nhỡ.
 b. Ph­¬ng ph¸p ®iÒu tra trªn trÎ
 c. Ph­¬ng ph¸p ®µm tho¹i: §µm tho¹i trùc tiÕp víi trÎ
 d. Ph­¬ng ph¸p thùc nghiÖm kiÓm chøng trªn trÎ th«ng qua th¨m dß
 e. Ph­¬ng ph¸p nghiªn cøu s¶n phÈm ho¹t ®éng cña trÎ
5.3. Ph­¬ng ph¸p to¸n thèng kª: 
§Ó xö lý c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu, t¨ng møc ®é tin cËy cho ®Ò tµi.
 Trong c¸c ph­¬ng ph¸p sö dông ë trªn, ph­¬ng ph¸p ®µm tho¹i vµ quan s¸t lµ 
ph­¬ng ph¸p chÝnh cßn c¸c ph­¬ng ph¸p kh¸c cã vai trß hç trî.
6. Phạm vi và kế ho¹ch nghiªn cøu :
 * Phạm vi nghiên cứu:
 - Nghiên cứu học sinh của lứa tuổi mẫu giáo nhỡ 
 * Kế hoạch nghiên cứu:
 -Tõ ngµy 9/10/2014 ®¨ng ký ®Ò tµi vµ lµm ®Ò c­¬ng
 -Th¸ng 10 / 2014 : Nghiªn cøu c¬ së lý luËn
 -Th¸ng 11/ 2014 : Nghiªn cøu thùc tr¹ng
 - Th¸ng 1/ 2015 : §Ò xuÊt c¸ch tæ chøc ho¹t ®éng
 -Th¸ng 2 / 2015 : Thö nghiÖm
 -Th¸ng 3/ 2015 : Hoµn thiÖn 
 Page 4 of 39 Một số biện pháp tạo hứng thú cho trẻ mẫu giáo nhỡ 4-5 tuổi khám phá khoa học
 Trong giờ hoạt động chung môn khám phá khoa học:
 Giáo viên đã sử dụng nhiều phương tiện trực quan trong giảng dạy như : 
Tranh ảnh, đồ chơi, vật thậtkết hợp với lời giảng giải để cung cấp kiến thức cho 
trẻ. Nhưng trẻ chưa được tự mình tìm tòi, khám phá, phát hiện ra bản chất bên 
trong của sự vật, hiện tượng nên hiệu quả giáo dục trẻ chưa cao.
 Nội dung trương trình, nhìn chung việc tổ chức cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi 
khám phá khoa học đã theo chương trình giáo dục mầm non mới nhưng việc thực 
hiện còn chưa thực sự được đầu tư thỏa đáng nên còn nhiều bất cập, trẻ chưa thực 
sự được chủ động , tích cực trong các hoạt động đề tự mình tìm tòi, khám phá ra 
bản chất của các sự vật hiện tượng. Các đồ dùng dụng cụ dạy học, đồ chơi cho trẻ 
một cách đơn giản nhưng thể hiện rõ nét sự sáng tạo và ý tưởng phong phú qua mỗi 
sản phẩm. 
 Trong thời đại công nghệ thông tin bùng nổ như ngày nay, trẻ em được tiếp 
cận với rất nhiều nguồn thông tin hiện đại nên nhận thức của trẻ về thế giới xung 
quanh có xu hướng phát triển. Hơn nữa trẻ ngày càng được quan tâm chăm sóc tốt 
hơn về thể chất lẫn tinh thần nên ngày càng khỏe mạnh và thông minh hơn. Điều đó 
đòi hỏi các cô giáo phải liên tục tìm tòi sáng tạo nghiên cứu tìm ra những hình thức 
giáo dục thích hợp giúp cho trí não của trẻ phát triển. Hưởng ứng tinh thần đó tôi 
cũng mạnh dạn đóng góp một sáng kiến kinh nghiệm với đề tài: “Một số biện pháp 
tạo nhướng thú cho trẻ mẫu giáo nhỡ( 4-5 tuổi) khám phá khoa học.
II. Cơ sở thực tiễn:
1.Thuận lợi:
 - Được sự chỉ đạo chuyên môn của nhà trường đã xây dựng phiên chế chương 
trình, sắp xếp thời khóa biểu ngay từ đầu năm học. Nội dung trương trình đã phù 
hợp theo chương trình giáo dục mầm non mới. 
 - Tr­êng tôi ®­îc x©y dùng 4 tÇng cã tÊt c¶ 23 phßng häc vµ c¸c phßng chøc 
n¨ng. một mái trường khang trang, khuôn viên đẹp, có bồn hoa cây cảnh , sân 
trường rộng rãi, thoáng mát.
 - Cơ sở vật chất của lớp, được nhà trường cung cấp đầy đủ trang thiết bị, đồ 
dùng đồ chơi dạy học. 
 - Được sự quan tâm của ban giám hiệu nhà trường về cơ sở vật chất và tinh 
thần. Nhà trường luôn khích lệ giáo viên tham gia đầy đủ các phong trào thi đua, 
tham gia viết sáng kiến kinh nghiệm. Ngoài ra trường còn cử giáo viên tham gia 
các lớp tập huấn do phòng giáo dục và nhà trường tổ chức. Bản thân tôi luôn yêu 
 Page 6 of 39 Một số biện pháp tạo hứng thú cho trẻ mẫu giáo nhỡ 4-5 tuổi khám phá khoa học
III. Các biện pháp thực hiện.
 Giáo viên đã biết kết hợp sử dụng các phương tiện trực quan trong quá 
trình giảng dạy như tranh ảnh , đồ chơi,, vật chất, hình ảnh kết hợp với bài giảng, 
giải thích để cung cấp cho trẻ kiến thức cần thiết. Tuy nhiên đây cũng chỉ là 
phương pháp nhất thời bởi lẽ nó chưa giúp trẻ khám phá được mối liên hệ giữa các 
sự vật hiện tượng hay giải thích các hiện tượng khoa học một cách dễ dàng. Như 
vậy trong môn khám phá khoa học chưa phát huy được hết tiềm năng của nó.Thế 
nên dưới sự chỉ đạo của các cấp các nghành giáo dục tôi luôn đi đúng theo đường 
lối mới , tiếp cận chương trình giáo dục mới nhằm đưa nội dung, hình thức học tập 
mới , tạo cơ hội cho trẻ tiếp thu kiến thức, rèn luyện kỹ năng tốt nhất. 
 Dựa vào tình hình thực tế ở từng địa phương, ở từng lớp giáo viên tự xây 
dựng kế hoạch cho lớp của mình, vì vậy trước khi bắt đầu bất cứ hoạt động nào 
đặc biệt là hoạt động khám phá khoa học với trẻ, giáo viên nên vạch sẵn một loạt 
các hoạt động giúp cân bằng mọi hoạt động. Một giáo viên có kinh nghiệm sẽ 
chóng nhận ra trạng thái của nhóm lớp, và sẽ có sẵn trong tay đầy dủ các nội dung, 
hình thức lựa chọn phù hợp. Để tổ chức tốt hoạt động thí nghiệm khoa học đòi hỏi 
giáo viên lập kết hoạch và tập duyệt nghiêm túc. Nếu trong lúc đang thực hành thí 
nghiệm mà giáo viên không tập trung có thẻ sẽ ảnh hưởng đến kết quả công việc, 
hay xảy ra điều không mong muốn. Nếu giáo viên thiếu tự tin hay không năng động 
thì khó có thể tạo hứng thú hay thu hút trẻ vào hoạt động thí nghiệm này.Để có sự 
tự tin, năng động hay sự tinh tế trong mỗi lần giảng giải kết quả hay thực hành thí 
nghiệm giáo viên cần chăm chỉ tập luyện, tích cực khám phá và học hỏi nhiều hơn 
để đạt kết quả tốt và giúp trẻ học hỏi được nhiều hơn.
1. Biện pháp 1: Xây dựng cơ sở vật chất:
- Khảo sát cơ sở vật chất ngay từ những ngày đầu năm học.
- Đề nghị nhà trường đầu tư một số đồ dùng hiện đại như vô tuyến, ti vi, đầu đĩa, 
đài,đàn và nối mạng internet.và một số đồ dùng dạy học cơ bản như tranh , ảnh, 
đồ chơi.
- Tạo môi trường lớp học ngăn lắp gọn gàng sắp xếp khoa học theo hướng chủ đề 
chủ điểm, sử dụng tối đa sản phẩm trẻ tạo ra để trang trí lớp.
- Tôi sưu tầm trên mạng internet nhạc, tranh ảnh, video thực hành các thí nhiệm, 
các hình ảnh khám phá khoa học ngộ nghĩ phù hợp với trẻ để trang trí lớp .
- Lớp được nhà trường cấp cho một số đồ dùng dụng cụ phục vụ cho tiết khám 
phá khoa học được sinh động và hấp dẫn. Trẻ rất thích thú với các đồ dùng hiện đại 
giúp tinh thần của trẻ được sảng khoái và hứng thú hơn trong hoạt động.
 Page 8 of 39 Một số biện pháp tạo hứng thú cho trẻ mẫu giáo nhỡ 4-5 tuổi khám phá khoa học
Ảnh : Thí nghiệm, không khí để làm gì ?
 Lúc này tôi mới đặt vấn đề: Chúng ta thở được là nhờ có không khí, vậy không 
khí ở đâu? → Không khí ở xung quanh chúng ta.
 Tôi kết luận: như vậy không khí ở xung quanh chúng ta.
 Tôi tiếp tục đặt tình huống: thế không khí có bắt được không? → Có cháu nói 
được có cháu nói không.
 Tôi hỏi tiếp:làm thế nào để bắt được không khí? → Lúc này các cháu đưa ra rất 
nhiều ý kiến: lấy ly, lấy chai, lấy lon, lấy hộp, để bắt không khí.
 Tôi phát cho mỗi cháu một cái túi nilon và yêu cầu: “ Hãy lấy và bắt không khí 
vào túi” → mỗi cháu đã thực hiện một cách khác nhau: nắm bắt không khí xung 
quanh bỏ vào túi, với không khí cho vào túi. Nhưng các cháu vẫn chưa thấy gì 
trong túi.
 Tôi tiếp tục gợi ý: “ Các con hãy làm cách nào để túi phồng to lên đi ” → Cháu 
phát hiện là mình phải thổi hơi vào túi và muốn giữ hơi trong túi thì phải xoắn hay 
cột túi lại.
 Page 10 of 39 Một số biện pháp tạo hứng thú cho trẻ mẫu giáo nhỡ 4-5 tuổi khám phá khoa học
Ảnh : Khám phá sự phát triển của cây.
2.2 Trong giờ hoạt động góc: Thí nghiệm “Trứng chìm – Trứng nổi”.
 Tôi cho cháu làm thí nghiệm: đổ muối vào hai ly nước, lượng nước hai ly bằng 
nhau, riêng lượng muối thì khác nhau, khuấy đều sẽ thấy trứng có quả sẽ nổi, quả 
chìm
 Trẻ thực hiện: bỏ trứng vào hai ly nước
 Ly A trứng nổi, ly B trứng chìm
→ Cho cháu tìm ra nguyên nhân. Thử ly nước A sao thấy mặn quá, thử ly nước B 
không mặn bằng hoặc bạn đổ vào ly A bao nhiêu muỗng muối, đổ vào ly B bao 
nhiêu muỗng muối.
 Từ đó cháu suy ra: vì ly B ít muối nên trứng không thể nổi lên được. Muốn trứng 
nổi lên phải làm gì? (Cháu thỏa thuận với nhóm là phải thêm muối vào ly B)
 → Vậy trứng ở trong nước muối có nổi được không? Trứng còn nổi được ở đâu 
nữa không?
 → Mở rộng: nước đường, dầu ăn.→ tiếp tục cho trẻ khám phá.
 Mỗi khi cháu khám phá ra điều gì, ta cho cháu ghi kết quả bằng kí hiệu mà 
cô và cháu đã thỏa thuận để dễ kiểm tra. Khi thí nghiệm thành công, tôi thấy trên 
 Page 12 of 39