SKKN Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ 4-5 tuổi khuyết tật ngôn ngữ

 Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ 4-5 tuổi khuyết tật ngôn ngữ
 PHẦN I : ĐẶT VẤN ĐỀ
 Trẻ em là mối quan tâm hàng đầu của gia đình và của toàn xã hội, do đó trẻ cần 
 được hưởng sự giáo dục dạy dỗ chu đáo của mọi người từ gia đình đến xã hội. Một 
 trong rất nhiều nhiệm vụ quan trọng của giáo dục mầm non đó là giáo dục hành vi 
 văn hóa và phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ mầm non. 
 Đặc biệt trong bối cảnh tình hình thế giới hiện nay của thời đại 4.0. Con người 
 đang dần dần phụ thuộc và ỷ lại vào máy móc và công nghệ, thêm vào đó trong gia 
 đình mọi người cũng dần dần giao tiếp với nhau bằng ngôn ngữ trở nên ít đi, đa 
 phần người lớn chủ yếu tập trung vào điện thoại, máy tính, internet, hay vì người 
 lớn bận vào công việc, bị chi phối nhiều bởi việc kiếm tiền, do sự lão hóa dân số và 
 sự gia tăng toàn cầu về tình trạng các bệnh lý mãn tính, do đó tỷ lệ người khuyết 
 tật đang ngày càng gia tăng chưa có con số thống kê cụ thể. Tình trạng trẻ sinh ra 
 bị tự kỷ và khó khăn về ngôn ngữ cũng không nhỏ, đã ảnh hưởng rất lớn đến sự 
 phát triển của trẻ cũng như của toàn xã hội. Đó là một trong những mối quan tâm 
 hàng đầu của Đảng và Nhà nước ta về quyền của trẻ em. Chính vì thế, việc giáo 
 dục hòa nhập trẻ khuyết tật trong trường Mầm non là việc làm hết sức quan trọng 
 và cần được quan tâm. Giáo dục hòa nhập sẽ giúp trẻ bị khuyết tật được can thiệp 
 sớm, được giáo dục trong môi trường giáo dục bình thường khắc phục khả năng 
 phát triển kém, giúp trẻ có cơ hội hòa nhập với xã hội,với cộng đồng. Do vậy 
 trường mầm non là chiếc nôi giúp trẻ khuyết tật phát triển tiến bộ hàng ngày, tạo 
 cho trẻ có sự tự tin hòa nhập với cộng đồng, với toàn xã hội. 
 Năm nay tôi được phân công dạy lớp mẫu giáo nhỡ (4- 5 tuổi), hiện lớp tôi có 1 
 cháu là cháu Nguyễn Hải Phong bị khuyết tật “Tự kỷ, ngôn ngữ kém” cháu sinh 
 năm 2014. Khả năng hiểu và tương tác với người đối thoại của cháu rất kém. Vì 
 vậy vấn đề đặt ra với tôi lúc này là cần phải tìm hiểu rõ đặc điểm tâm sinh lý của 
 trẻ để tìm ra những biện pháp chăm sóc giáo dục trẻ giúp trẻ học tốt hơn và hoà 
 đồng với các bạn. Làm thế nào để trẻ thể hiện ngôn ngữ nói khi muốn làm một việc 
 gì đó, hiểu được ngôn ngữ của người khác, vấn đề khó khăn nhất của cháu là ngôn 
 ngữ. Vì thế tôi đã luôn trăn trở và chọn đề tài “Một số biện pháp phát triển vốn từ 
 cho trẻ 4-5 tuổi chậm phát triển ngôn ngữ”. Với mong muốn can thiệp sớm góp 
 phần khắc phục những khó khăn về ngôn ngữ cho trẻ.
 2/20 Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ 4-5 tuổi khuyết tật ngôn ngữ
 II. Thực trạng của vấn đề.
 - Nơi tôi công tác là một trường mầm non nằm ở trung tâm địa bàn của xã, bên 
 cạnh đường giao thông 179, nơi có tập trung 3 bậc học phổ thông, trạm y tế và 
 UBND xã. Trường đã tập trung tất cả các nhóm lớp về một điểm, hiện nay trường 
 đang hoàn thành việc xây dựng trường. Trong nhiều năm qua trường mầm non 
 chúng tôi đã tiếp nhận nhiều cháu khuyết tật học hòa nhập với tỷ lệ ngày càng tăng, 
 hiện nay trung bình mỗi lớp có khoảng từ 1 đến 2 cháu bị khuyết tật hoặc khiếm 
 khuyết (tỷ lệ đáng báo động cho toàn xã hội) với các thể loại nặng nhẹ khác nhau: 
 Có trẻ bị sốt teo cơ không đi được, có trẻ bị chậm phát triển, ngôn ngữ kém, bị tật 
 tim bẩm sinh, bị teo não, bị đao, tự kỷ  Đa số tâm lý trẻ đều bất ổn về tinh thần, 
 trẻ thường chậm nói, ít nói, không muốn tiếp xúc với mọi người, thiếu tự tin. Có 
 trẻ thì hay nghịch phá, không biết vâng lời, thích tự ý làm những việc mà trẻ 
 muốn.
 - Với lớp tôi phụ trách năm nay là lớp Mẫu giáo nhỡ (4-5 tuổi), lớp có 45 cháu/2 
 cô. Số trẻ trai là 25 cháu, số trẻ gái là 20 cháu. Nhìn chung các cháu khỏe mạnh, 
 nhanh nhẹn, đa số các cháu có quê quán tại địa bàn đang học, được sinh ra trong 
 gia đình ít con nên được gia đình cưng chiều. Tuy nhiên trong lớp còn có một số 
 cháu có hoàn cảnh đặc biệt khó về hoàn cảnh kinh tế vì bố mẹ còn mải đi làm nên 
 ít được quan tâm như các bạn, do đó ngôn ngữ của các cháu này có phần khiếm 
 khuyết, nói còn chưa đủ câu, hay nói chống không, chưa được lễ phép .v.v. như 
 cháu: Anh Minh, viêt Anh, trong đó đặc biệt là cháu Nguyễn Hải Phong rơi vào 
 tình trang chậm phát triển ngôn ngữ.
 - Bản thân tôi có trình độ chuẩn về chuyên môn (Cao đẳng sư phạm), nhiệt tình 
 yêu nghề mến trẻ, đã được đào tạo bồi dưỡng về giáo dục trẻ khuyết tật hòa nhập 
 trong trường học Mầm non.
 - Còn đối với cá nhân cháu Nguyễn Hải Phong có những biểu hiện như sau:
 + Cơ thể cháu phát triển bình thường nhưng khả năng nghe hiểu, đối thoại và làm 
 theo đề nghị của cháu với người mọi người xung quanh còn rất nhiều hạn chế và 
 khó khăn, cháu hay ú ớ, hoặc hay nhắc lại câu nói của người khác. 
 + Cháu thường không nhìn người khác, tránh các giao tiếp, ngôn ngữ kém, hay nói 
 chuyện một mình vu vơ, nói không rõ ràng, nói các từ vô nghĩa, hay làm những 
 việc bột phát theo ý muốn của mình.
 + Thường hay ôm bạn nói vu vơ, và không hiểu bạn nói gì.
 4/20 Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ 4-5 tuổi khuyết tật ngôn ngữ
 - Tôi chưa có kinh nghiệm trong việc giáo dục trẻ khuyết tật. Năm nay tôi mới dạy 
 lớp có trẻ khuyết tật nên việc lập kế hoạch chăm sóc giáo dục trẻ còn gặp nhiều 
 khó khăn.
 - Do là trẻ khuyết tật nên trẻ gặp nhiều khó khăn khi tham gia và các hoạt động của 
 lớp như: Đọc thơ, múa, thể dục, vẽ, tô màu..... và hoà nhập cùng các bạn.
 - gia đình cháu Nguyễn Hải Phong không thừa nhận cháu là “Tự kỷ và chậm phát 
 triển ngôn ngữ” mà cho là có tính di truyền từ ông nội nên không quan tâm đến 
 việc trao đổi, tìm hiểu các biện pháp để rèn luyện khắc phục cho con những khuyết 
 điểm về ngôn ngữ. 
 - Thêm vào đó trường tôi ở vùng nông thôn ngoại thành còn gắn liền với nền sản 
 xuất nông nghiệp nên đa phần sự hiểu biết của người dân về trẻ tự kỷ và châm phát 
 triển ngôn ngữ còn nhiều hạn chế. Đó chính là những khó khăn mà tôi gặp phải khi 
 lần đầu tiên tôi đứng lớp có trẻ khuyết tật. Nó đặt ra cho tôi những suy nghĩ phải 
 dùng những biện pháp nào để giúp những trẻ khuyết tật có thể hoà nhập với các 
 bạn trong lớp, trẻ có hứng thú khi tham gia chơi và học cùng các bạn.
 III. BIỆN PHÁP THỰC HIỆN:
 Vì chư có kinh nghiệm trong việc giáo dục trẻ khuyết tật, nên trước tiên tôi 
 thường xuyên tìm hiểu, học hỏi kinh nghiệm qua các phương tiện thông tin đại 
 chúng, qua sách báo, qua phương tiện internet , qua kinh nghiệm của bạn bè, đồng 
 nghiệp về trẻ em bị khuyết tật .
 Là một giáo viên đứng lớp tôi cần tìm ra nhu cầu và khả năng của trẻ khuyết tật 
 đó của lớp mình xem cháu khiếm khuyết về ngôn ngữ ở thể loại nào? Phát âm 
 ngọng, hay rối loạn ngôn ngữ, xem cháu có hiểu câu hỏi của cô không, cháu có thể 
 trả lời được câu hỏi của cô không, ở mức độ nào .v.v. Để từ đó tôi lập kế hoạch 
 hình thành các biệp pháp phù hợp cho việc rèn luyện và phát triển vốn từ cho trẻ 
 chậm ngôn ngữ tại nhóm lớp của mình phụ trách. Nhằm giúp trẻ hoà đồng và thực 
 hiện tốt những mong muốn yêu cầu chưa được đáp ứng. Và tôi đã xây dựng 
 chương trình kế hoạch giáo dục cá nhân riêng cho trẻ để đánh giá năm mặt phát 
 triển của trẻ: Thể chất vận động - khả năng ngôn ngữ và giao tiếp - khả năng nhận 
 thức - khả năng tự phục vụ - khả năng tình cảm xã hội và thẩm mỹ. Để trẻ có thể 
 hoà nhập với các bạn trong lớp và học tập hứng thú hơn tôi đã lập “kế hoạch can 
 thiệp sớm, theo dõi trẻ hằng ngày” và ghi vào sổ nhật ký. 
 6/20 Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ 4-5 tuổi khuyết tật ngôn ngữ
 Kế hoạch giáo dục cá nhân riêng cho trẻ đánh giá năm mặt phát triển của trẻ: Phát 
 triển thể chất, phát triển ngôn ngữ, phát triển nhận thức, phát triển tình cảm xã hội, 
 phát triển thẩm mỹ.
 - Để trẻ có thể hoà nhập với các bạn trong lớp và hứng thú hơn tôi đã lập kế hoạch: 
 “Theo dõi trẻ hàng ngày” và ghi nhật ký hàng ngày những hành động và những 
 biểu hiện của trẻ. 
 - Hằng tuần tôi lập kế hoạch để dạy cho trẻ hướng dẫn trẻ thực hiện. Tôi ghi sổ, 
 theo dõi, quan sát từng biểu hiện ở trẻ. Nếu trẻ chưa thực hiện được trong ngày, 
 trong tuần. Tôi đưa kế hoạch đó vào tuần sau để trẻ thực hiện tiếp.
 Kế hoạch chăm sóc giáo dục cá nhân trẻ trong 1 tuần.
 Mục tiêu Giải pháp thực Kết quả
 hiện
 - Cháu biết tên, nơi - Hàng ngày tôi gọi - Cháu có phản 
 cất để đồ dùng cá cháu lên lấy cất đồ ứng khi cô gọi 
 nhân của trẻ. dùng của cháu theo tên cháu (Quay 
 - Cháu thực hiện yêu cầu của cô. Nếu về phía cô đang 
 các yêu cầu đơn cháu chưa biết cô gọi).
 giản như: Cất balô dạy cháu cách nhận - Cháu nhận biết 
 vào tủ, để dép lên biết dần dần. được 100% đồ 
 giá, treo khăn lên - Cô quan sát nhắc dùng cá nhân 
 giá, cất cốc vào nhở cháu thường của trẻ.
 giá..... đúng nơi qui xuyên. Nếu trẻ chưa - Cháu thực hiện 
 định. biết cô làm mẫu cho tốt 90%.
 - Dạy trẻ đọc 1 số trẻ 1- 2 lần. Dạy trẻ - Cháu thực hiện 
 bài thơ ngắn theo sắp xếp đúng chỗ và được 80%
 từng chủ đề ví dụ ngăn nắp. - Cháu thực hiện 
 chủ đề động vật bài - Dạy trẻ đọc được 100%
 “Con cua, ngựa thường xuyên mọi - Cháu thực hiện 
 con....” lúc, mọi nơi như: được 100%
 - Cháu biết đi vệ giờ đón trẻ, giờ 
 sinh đúng nơi qui chuẩn bị đi ngủ, giờ 
 đinh và biết rửa tay trả trẻ...
 khi tay bẩn. - Cô nhắc trẻ những 
 8/20 Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ 4-5 tuổi khuyết tật ngôn ngữ
 Ngoài ra mỗi ngày tôi dành 15 phút để dạy riêng cho trẻ đọc thơ, trò chuyện cùng 
 trẻ. 
 + Đối với môn kể chuyện ngoài việc kể cho trẻ nghe cùng các bạn trong lớp, giờ 
 hoạt động chiều tôi lấy sách tranh truyện (có ảnh) ra để đọc cho trẻ nghe. Kể cho 
 trẻ nghe nhiều lần, cho trẻ chỉ vào truyện để trẻ biết tên của các nhân vật trong câu 
 chuyện. 
 Ví dụ: Chủ đề “Thế giới động vật” tiết học kể chuyện “Bác gấu đen và hai chú 
 Thỏ” ngoài việc chỉ tranh và nói tên các nhân vật trong chuyện, cô gợi ý và hỏi trẻ 
 về tính cách của nhân vật: Con thấy bạn Thỏ nào tốt? 
 Câu chuyện “Chiếc cầu mới” ở lần kể thứ 3 tôi cho trẻ xem hình ảnh có các nhân 
 vật động phối hợp với lời kể. Lúc đầu tôi thấy trẻ không chú ý lên màn hình nhưng 
 khi thấy các bạn vỗ tay và tiếng động của các nhân vật trong truyện tôi thấy trẻ 
 thay đổi hẳn thái độ. Trẻ hào hứng hơn, khi đến nhân vật Thỏ trẻ chỉ lên màn hình 
 và nói to: Cô ơi! Thỏ đấy, Thỏ đấy. Từ đó tôi khai thác và thường xuyên cho trẻ 
 nghe kể chuyện bằng các hình ảnh động hay những con rối chúng tôi tự tạo kết hợp 
 với lời thoại của nhân vật. Tôi thấy trẻ có chiều hướng phát triển tốt cả về ngôn 
 ngữ lẫn hành động.
 * Môn “Âm nhạc”: 
 Tôi cho trẻ hát 1 mình thì thấy trẻ không những không hát mà còn cúi gằm mặt 
 hoặc quay đi. Qua đó tôi nghĩ chắc trẻ xấu hổ tôi thay đổi biện pháp mời từng tổ 
 hát một. Sau đó tôi mời tổ cuối cùng có trẻ khuyết tật hát thì thấy cháu cùng hát 
 với các bạn những khi không thuộc cháu dừng lại và quan sát bạn bên cạnh. Những 
 lúc rảnh tôi thường dạy cháu hát, múa một mình với cô. 
 Từ đó tôi biết là trẻ xấu hổ không tự tin nên trẻ có phản ứng như vậy. Qua đó 
 có biện pháp đúng kích thích ngôn ngữ cho trẻ
 Biện pháp 4: Giúp trẻ khuyết tật biểu đạt ngôn ngữ của mình thông qua các 
 hoạt động.
 - Tôi hỏi trẻ các góc chơi có tên gì từ đó dần dần trẻ nhớ tên từng góc chơi. Tôi dắt 
 cháu đi từng góc chơi, giải thích cho trẻ hiểu các bạn đang làm gì. Bạn Thảo đang 
 nấu ăn, bạn đang rán cá ... Bạn Minh đang xây dựng công viên. Qua đó tôi thấy 
 kích thích ngôn ngữ cho trẻ ngày càng phong phú hơn. Tôi bắt đầu cho cháu chơi 
 từng góc chơi cứ 2- 3 ngày tôi lại đổi góc chơi 1 lần cho cháu.
 * Hoạt động góc:
 10/20