SKKN Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 4-5 tuổi thông qua hoạt động làm quen tác phẩm văn học trong thời gian nghỉ dịch tại nhà

 2
 Nắm được ý nghĩa và tầm quan trọng của môn học làm quen với tác phẩm 
văn học đối với sự phát triển ngôn ngữ của trẻ, tôi đã nhận thức được rằng mình 
cần phải tìm tòi đưa ra được những nội dung phương pháp và hình thức dạy đổi 
mới để kích thích sự hứng thú, say mê của trẻ vào hoạt động, giúp nâng cao hiệu 
quả phát triển ngôn ngữ cho trẻ.
 Từ đó tôi đã đi sâu vào nghiên cứu và tìm ra “Một số biện pháp phát triển 
ngôn ngữ cho trẻ 4-5 tuổi thông qua hoạt động làm quen tác phẩm văn học 
trong thời gian nghỉ dịch tại nhà”. Đây là một đề tài mà đã đưa lại những thành 
công nhất định cho tôi, nó góp phần không nhỏ đưa chất lượng chăm sóc, nuôi 
dạy trẻ của nhà trường ngày một đi lên.
 2. Mục đích nghiên cứu
 Tìm ra một số biện pháp hữu hiệu nhất trong việc phát triển ngôn ngữ 
thông qua hoạt động làm quen các tác phẩm văn học.
 Trẻ ở nhà vẫn được cung cấp kiến thức hàng ngày, trẻ được chơi và được 
học giúp trẻ hoàn thiện đầy đủ về phát triển tư duy trí tuệ.
 Trẻ hứng thú, tích cực tự tin trong hoạt động giao lưu qua zoom, học tại 
nhà cùng cha mẹ. Hứng thú xem video của cô dạy, hào hứng với tiết học của cô.
 Phối kết hợp phụ huynh dạy giúp trẻ phát triển ngôn ngữ thông qua tác 
phẩm văn học.
 3. Đối tượng nghiên cứu:
 Tổng số trẻ 25 trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi lớp B1 ở trường mầm non Phong Vân
 4. Phạm vi và thời gian nghiên cứu:
 Tại lớp 4 tuổi lớp B1 từ tháng 9 năm 2021 đến tháng 4 năm 2022
 5. Phương pháp nghiên cứu:
 Phân tích tổng quát hoá cơ sở lí luận, Phương pháp thực nghiệm (khảo sát).
 Phương pháp quan sát; Phương pháp điều tra khảo sát thực tế; Phương 
pháp tuyên truyền; Phương pháp thực hành trải nghiệm; Phương pháp thống kê 
xử lý số liệu. 4
 Ở trường mầm non nơi tôi công tác đã quan tâm đến vấn đề phát triển ngôn 
ngữ cho trẻ ở độ tuổi 4-5 tuổi là vấn đề hết sức cấp bách qua việc giao tiếp, cư 
xử hành động của những người xung quanh trẻ, giúp trẻ nhận biết một cách dễ 
dàng hơn. Song trên thực tế không phải giáo viên nào cũng áp dụng lý thuyết 
vào trong quá trình thực hành cho trẻ được tốt. Nhiều giáo viên chưa có kinh 
nghiệm khi tổ chức các hoạt động giáo dục nhằm phát huy được khả năng của 
trẻ, chưa tạo cơ hội cho trẻ được trải nghiệm, chưa phát huy được khả năng tích 
cực của trẻ mặt khác, tôi nhận thấy trẻ ở độ tuổi 4-5 tuổi qua một số phương 
pháp dạy trẻ phát triển ngôn ngữ còn nhiều hạn chế, một số cháu còn chưa mạnh 
dạn, thiếu tự tin trước đám đông, một số cháu còn nói ngọng nhiều, vốn từ của 
trẻ còn hạn chế.
 Là một giáo viên mầm non trực tiếp dạy trẻ 4-5 tuổi, tôi luôn có những suy 
nghĩ và trăn trở làm sao? Làm thế nào? Để dạy các con phát âm chuẩn, chính 
xác. Vì thế tôi đã mạnh dạn dạy các con hoạt động làm quen văn học thông qua 
các hoạt động học khác nhau và phối kết hợp với phụ huynh dạy các con ở mọi 
lúc, mọi nơi thông qua các hoạt động hàng ngày. Từ đó trẻ khám phá hiểu biết 
về mọi sự vật hiện tượng, về thế giới xung quanh trẻ, phát triển tư duy. Tôi thấy 
mình cần phải đi sâu tìm hiểu kĩ vấn đề này để từ đó rút ra nhiệm vụ giáo dục 
cho phù hợp với yêu cầu phát triển của lứa tuổi 4 tuổi.
 Từ những cơ sở lý luận, cơ sở thực tiễn trên tôi đã đi sâu nghiên cứu đề tài: 
“Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 4-5 tuổi thông qua hoạt động làm 
quen tác phẩm văn học trong thời gian nghỉ dịch tại nhà” nhằm giúp trẻ lớp tôi 
phát triển ngôn ngữ, trẻ phát âm rõ ràng, mạch lạc, phát triển khả năng nghe, 
hiểu ngôn ngữ, khả năng trình bày có logic, có trình tự, nói đủ câu.
 3. Thực trạng trước khi thực hiện đề tài:
 Đầu năm học tôi được nhà trường phân công phụ trách lớp mẫu giáo nhỡ B1 
với số trẻ là 25 trẻ, trong đó có 11 trẻ nữ và 14 trẻ nam, lớp có 2 cô phụ trách, như 
vậy trong quá trình thực hiện nhiệm vụ được giao tôi đã gặp một số thuận lợi và 
khó khăn sau:
 a. Thuận lợi:
 Được sự quan tâm của ban giám hiệu tạo điều kiện cho tôi được tham gia 
các buổi tập huấn, lớp học ngoại khóa nâng cao chuyên môn và phần mềm tin 
học, cũng như các thiết kế bài giảng power point hay sáng tạo để làm video dạy 
trẻ. 6
gian chơi cùng trẻ, nên phụ huynh thường hay cho trẻ xem tivi, điện thoại,từ 
đó ngôn ngữ của trẻ bị hạn chế không được phát triển tốt.
 4. Số liệu điều tra trước khi thực hiện:
 Tổng số trẻ được khảo sát 25/25= 100%
 Căn cứ vào tình hình thực tế tôi đã tiến hành khảo sát trẻ thông qua tác 
phẩm văn học đầu năm học.
 Kết quả cụ thể: (Bảng1: Bảng khảo sát trẻ thông qua tác phẩm văn học 
 đầu năm học)
 Với thực trạng tình hình như trên tôi phát huy những thuận lợi, khắc phục 
những khó khăn đi sâu vào nghiên cứu chuyên môn, tìm hiểu những giải pháp để 
thực hiện tốt cho trẻ lớp tôi. Vì vậy trong năm học vừa qua tôi đã đúc rút được 
một số biện pháp như sau:
 II. CÁC BIỆN PHÁP
 1. Biện pháp 1: Công tác tự bồi dưỡng, xây dựng kế hoạch phát triển 
ngôn ngữ cho trẻ thông qua hoạt động làm quen với tác phẩm văn học.
 * Mục đích: Công tác tự bồi dưỡng nhằm nâng cao trình độ chuyên môn 
nghiệp vụ và khả năng ứng dụng công nghệ thông tin làm video dạy trẻ, trường 
tôi thường xuyên thảo luận qua các buổi sinh hoạt chuyên môn của tổ, của 
trường.
 Hình ảnh 1: Buổi sinh hoạt chuyên môn của tổ, của nhà trường
 *Cách thực hiện: Bản thân tôi nhận thấy rằng việc tự bồi dưỡng mang tính 
chiến lược lâu dài đây là công việc phải làm thường xuyên, liên tục, đáp ứng yêu 
cầu đổi mới của nhà trường nói chung và của ngành giáo dục nói riêng. Bằng 
cách:
 Bồi dưỡng trình độ chuyên môn nghiệp vụ qua các buổi sinh hoạt chuyên 
môn. Sưu tầm tranh ảnh hợp với các sự kiện để trẻ tìm tòi khám phá.
 Bồi dưỡng qua các buổi thiết kế bài giảng, làm video sáng tạo, chọn lọc các 
đề tài, thảo luận xem 1 tiết chủ đề đấy cần chuẩn bị hình ảnh, âm thanh đồ dùng 
như thế nào để dạy trẻ.
 Hưởng ứng cuộc thi của nhà trường:"Xây dựng video clip, phối hợp với 
phụ huynh dạy trẻ làm quen tác phẩm văn học tại nhà".
 Hình ảnh 2: Video clip, dạy trẻ làm quen tác phẩm văn học
 Đầu năm học tôi xây dựng kế hoạch phát triển ngôn ngữ mạch lạc cho trẻ 
trong một năm như sau : 8
thoại, ti vi xem hoạt hình và chơi điện tử. Là một giáo viên tôi thấy cứ kéo dài 
tình trạng trên thì sẽ ảnh hưởng rất nhiều về ngôn ngữ nhận thức cũng như nhân 
cách của trẻ.
 Vì vậy dưới sự chỉ đạo của nhà trường tôi và giáo viên trong lớp tổ chức 
họp phụ huynh qua phòng zoom của lớp. Ngay từ khi nhận lớp, tôi tập hợp tất cả 
danh sách, số điện thoại phụ huynh lớp tôi phụ trách vào nhóm Zalo của lớp để 
tiện liên lạc và trao đổi với phụ huynh. Giáo viên nói rõ mục đích hoạt động của 
nhóm, đưa ra mục tiêu, tầm quan trọng, nội dung, biện pháp, hình thức phong 
phú. Đồng thời, động viên phụ huynh tham gia trao đổi sôi nổi, phối hợp cùng 
giáo viên, nhà trường trong việc giáo dục - chăm sóc cho trẻ tại gia đình.
 Hình ảnh 3: Làm video hướng dẫn trẻ học tại nhà
 Tuyên truyền với phụ huynh nội dung cốt lõi của trẻ 4-5 tuổi. Trong đó 
nhấn mạnh hoạt động phát triển ngôn ngữ cho trẻ thông qua làm quen tác phẩm 
văn học.
 Sau khi đã kết nối được với tất cả phụ huynh trong lớp, tôi thường xuyên 
trao đổi với phụ huynh để nắm được các đặc điểm tính cách của trẻ. Thông qua 
đó giúp tôi nắm được những điểm mạnh, điểm yếu và những khả năng của trẻ 
mà phụ huynh cung cấp từ đó đưa ra các biện pháp phối hợp phụ huynh dạy trẻ 
phát triển ngôn ngữ thông qua tác phẩm văn học.
 Tuyên truyền với phụ huynh nội dung cốt lõi của trẻ 4-5 tuổi. Trong đó 
nhấn mạnh hoạt động phát triển ngôn ngữ cho trẻ thông qua hoạt động làm quen 
tác phẩm văn học.
 * Đặc điểm phát âm:
 Nói chung trẻ đã phát âm tốt hơn, rõ hơn, ít ê a, ậm ừ, trẻ vẫn còn phát âm 
sai những âm thanh khó, những từ có 2-3 âm tiết như: Lựu - lịu, hươu - hiu, 
mướp - mớp, chim - chíp, rắn - dắn...tuy nhiên lỗi sai đã ít hơn.
 * Đặc điểm về vốn từ:
 Vốn từ của trẻ tăng nhanh khoảng từ 1300-2000 từ. Danh từ và động từ trẻ 
vẫn chiếm ưu thế. Tính từ và các loại từ khác trẻ đã sử dụng nhiều hơn.
 Trẻ đã sử dụng chính xác các từ chỉ tính chất không gian như: Cao thấp, dài 
ngắn, rộng hẹp, các từ chỉ tốc độ như: Nhanh - chậm, các từ chỉ màu sắc: Đỏ - 
vàng, trắng - đen, ngoài ra các từ có khái niệm tương đối như: Hôm qua, hôm 
nay, ngày mai, trẻ dùng chưa chính xác. 10
dụng công nghệ thông tin vào trong giảng dạy để mang lại những hiệu quả tốt 
nhất đến với trẻ.
 Hình ảnh 5: Cô xây dựng video kết hợp công nghệ thông tin
 VD: Câu chuyện “Kiến con đi ô tô” tôi đã xây dựng một đoạn phim hoạt 
hình về nội dung câu truyện, tôi tự lồng tiếng các nhân vật trong truyện, kết hợp 
cùng với nhạc đệm kể truyện làm tăng lên sức thu hút đối với trẻ.
 Tôi muốn đưa ứng dụng công nghệ thông tin vào trong giảng dạy là để trẻ 
được trực tiếp xem các hành động, cử chỉ của các nhân vật và qua đó trẻ được 
tiếp xúc với giọng kể hay với ngôn ngữ phong phú và đa dạng đúng với tính 
cách của từng nhân vật trong truyện.
 Qua cách làm quen như vậy trẻ biết đánh giá, nhận xét về đặc điểm tính 
cách của các nhân vật thông qua ngôn ngữ nói của mình, bên cạnh việc làm 
video đọc, kể cho trẻ nghe và cho trẻ xem băng hình tôi còn chú ý ghi nhớ cốt 
truyện với nội dung và các tình tiết chính xác. Thông qua hệ thống các câu hỏi, 
nhắc trẻ nhớ trình tự theo logic của bài thơ, câu truyện, mối quan hệ và tác động 
của các nhân vật.
 Ngoài việc sử dụng các hình ảnh sống động bắt mắt trên máy vi tính tôi còn 
hướng dẫn phụ huynh tận dụng chức năng ghi âm của chiếc điện thoại thông 
minh để ghi âm giọng kể của trẻ khi nghe trẻ kể truyện tại nhà. Sau đó hướng 
dẫn phụ huynh dùng dây kết nối giữa điện thoại và máy tính bật lại cho trẻ nghe 
khiến trẻ cảm thấy thích thú và tự hào vì mình đã kể được, rồi gửi kết quả lên 
zalo nhóm lớp, từ đó kích thích những trẻ khác cũng muốn được tham gia kể. 
Tôi luôn động viên, khen trẻ kịp thời khi phụ huynh gửi video trẻ đọc được một 
bài thơ hay kể được truyện, vì vậy mà trẻ rất hứng thú.
 Không dừng lại ở đó khi trẻ tập đóng kịch với các thành viên trong gia đình 
tại nhà phụ huynh còn dùng chức năng quay phim của điện thoại thông minh để 
quay lại những vở kịch mà các con đóng sau đó nhờ sự hướng dẫn của tôi kết 
nối với máy tính và trình chiếu lên cho trẻ xem, qua việc làm này tôi thấy hiệu 
quả rất tốt.
 * Kết quả trên cô: Bản thân tôi cảm thấy rất vui khi đưa công nghệ thông 
tin vào giảng dạy và được trẻ đón nhận một cách thích thú, tôi cảm nhận rằng 
việc dạy và học giờ đây không còn là nỗi lo của giáo viên cũng như của trẻ nữa 
khi đã có công nghệ thông tin.