SKKN Một số biện pháp phát triển kỹ năng giao tiếp cho trẻ mẫu giáo nhỡ 4-5 tuổi tại trường mầm non

 Một số biện pháp phát triển kỹ năng giao tiếp cho trẻ mẫu giáo nhỡ 4-5 tuổi 
 tại trường mầm non
 PHẦN II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. CƠ SỞ LÝ LUẬN:
 Những năm đầu đời của trẻ là những năm quan trọng nhất cho sự phát 
triển toàn dịên của đứa trẻ và ngôn ngữ cũng là một quá trình tâm lý diễn ra rất 
mạnh ở trẻ, ở giai đoạn này trẻ học và nắm được tiếng mẹ đẻ của mình, do vậy 
mà phát triển kỹ năng giao tiếp cho trẻ là rất quan trọng vì nó sẽ ảnh hưởng đến 
tư duy và quá trình học sau này. Ngôn ngữ là phương tiện phát triển tình cảm, 
đạo đức, thẩm mĩ. Ngôn ngữ là phương tiện để giao tiếp quan trọng nhất đặc biệt 
là đối với trẻ nhỏ, đó là phương tiện giúp trẻ giao lưu cảm xúc với những người 
xung quanh hình thành những cảm xúc tích cực. Ngôn ngữ là công cụ giúp trẻ 
hoà nhập với cộng đồng và trở thành một thành viên của cộng đồng. Nhờ có 
những lời chỉ dẫn của người lớn mà trẻ dần dần hiểu được những quy định 
chung của cộng đồng mà mọi thành viên trong cộng đồng phải thực hiện, mặt 
khác trẻ cũng có thể dùng ngôn ngữ để bày tỏ những nhu cầu mong muốn của 
mình với các thành viên trong cộng đồng điều đó giúp trẻ hoà nhập với mọi 
người.
 Dạy trẻ cách giao tiếp là nhằm đáp ứng phát triển ngôn ngữ cho trẻ. Đối 
với trẻ mẫu giáo nhỡ 4- 5 tuổi dùng ngôn ngữ để giao tiếp là rất quan trọng, khi 
giao tiếp trẻ luôn tìm ra cái mới lạ thông qua mọi hoạt động của cô, trẻ nói, phát 
triển ngôn ngữ, giao tiếp trẻ mạnh dạn, tự tin, lễ phép với mọi người, nhận ra 
hành vi đúng, hành vi sai. Chính vì vậy là giáo viên dạy trẻ mẫu giáo nhỡ tôi 
luôn tạo cho trẻ sự tự tin, thoải mái, học qua chơi, chơi mà học.
2. CƠ SỞ THỰC TIỄN:
2.1. Đặc điểm tình hình:
 - Nhà trường có 2 điểm trường, điểm trường trung tâm nằm ở thôn II, 
điểm trường lẻ nằm ở thôn I. Được sự quan tâm của các cấp lãnh đạo trường 
vừa được đầu tư xây lại khu I, II khang trang, rộng rãi và được đầu tư trang thiết 
bị phục vụ cho công tác giảng dạy, học tập và vui chơi của các cháu.
 - Năm 2015 trường được công nhận là trường chuẩn Quốc gia mức độ I.
 - Năm 2016 trường đặt kiểm định chất lượng cấp độ 3.
 - Với quy mô toàn trường có 13 lớp với tổng số trẻ toàn trường là 381 trẻ, 
trong đó có 3 lớp mẫu giáo lớn, 3 lớp mẫu giáo nhỡ, 4 lớp mẫu giáo bé và 3 lớp 
nhà trẻ.
 - Tổng số CBGVNV: Gồm có 50 đồng chí. Trong đó: 72 % giáo viên 
đứng lớp đạt trình độ trên chuẩn.
 2/20 Một số biện pháp phát triển kỹ năng giao tiếp cho trẻ mẫu giáo nhỡ 4-5 tuổi 
 tại trường mầm non
 * Học sinh:
 - Trẻ có sức khỏe, nền nếp thói quen tốt trong các hoạt động
 - Các cháu có cùng độ tuổi
 - Các cháu chăm ngoan, lễ phép, đi học đều, một số trẻ mạnh dạn thích được 
tham gia vào các hoạt động.
 * Phụ huynh
 - Phụ huynh rất tin tưởng và nhiệt tình giúp đỡ, có tinh thần phối hợp với 
giáo viên trong việc giáo dục kỹ năng giao tiếp cho trẻ.
2.3. Khó khăn:
 - Một số trẻ không học qua lớp mẫu giáo bé. Trong lớp còn một số trẻ rụt 
rè, nhút nhát, thiếu tự tin và không muốn tham gia vào hoạt động .Vì thế việc 
giáo dục trẻ còn gặp nhiều khó khăn. 
 - Các trẻ tuy cùng độ tuổi nhưng nhận thức lại không đồng đều, vốn hiểu 
biết cũng như việc hình thành các kỹ năng của trẻ cũng rất chênh lệch nhau, một 
số trẻ còn hay nghỉ học nên gặp khó khăn trong việc cung cấp kiến thức và rèn 
luyện vốn từ cho trẻ.
 - Phần đông số trẻ trong lớp là con em lao động ở nông thôn, có mức thu 
nhập tương đối thấp, chưa có điều kiện chăm sóc tốt.
 - Từ những thuận lợi và khó khăn trên đây tôi đã suy nghĩ và đề ra một số 
biện pháp phát triển kỹ năng giao tiếp cho trẻ 4-5 tuổi trong trường mầm non 
như sau: 
3.CÁC BIỆN PHÁP: 
3.1.Biện pháp 1: Xây dựng kế hoạch cung cấp kiến thức và kỹ năng giao 
tiếp cho trẻ phù hợp trong năm học 2018-2019
 Mỗi đứa trẻ là một cá thể riêng biệt, chúng khác nhau về thể chất, tình 
cảm, xã hội, trí tuệ, hoàn cảnh gia đình,tâm lý. Do đó mỗi đứa trẻ có hứng thú, 
cách học và cách giao tiếp khác nhau. Vì vậy trước khi dạy trẻ các kỹ năng giao 
tiếp đơn giản tôi đã cùng giáo viên trong lớp trao đổi và đưa ra các nội dung dạy 
kỹ năng giao tiếp cho trẻ phù hợp. Nội dung dạy kỹ năng giao tiếp cho trẻ được 
xây dựng xuất phát trên quan điểm giáo dục tích hợp, giáo dục lấy trẻ làm trung 
tâm. Các kỹ năng được xây dựng mở rộng dần từ đơn giản đến phức tạp, từ bản 
thân trẻ đến gia đình, môi trường tự nhiên, môi trường xã hội, ngoài ra cũng dựa 
vào sự nhận thức và thể chất của từng cá nhân trẻ. Qua đó tạo điều kiện cho trẻ 
được hoạt động tích cực, trẻ trở nên mạnh dạn, tự tin hơn trong giao tiếp, tích 
cực tham gia các hoạt động cô đưa ra, trẻ được thực hành những kỹ năng giao 
tiếp đơn giản. Do đó, người giáo viên cần phải xây dựng nội dung rèn kỹ năng 
 4/20 Một số biện pháp phát triển kỹ năng giao tiếp cho trẻ mẫu giáo nhỡ 4-5 tuổi 
 tại trường mầm non
bước tiếp nhận và thực hành các kĩ năng giao tiếp mà cô đưa ra một cách chủ 
động.
3.2:Biện pháp 2: Biện pháp phát triển kỹ năng giao tiếp cho trẻ thông qua 
hoạt động học:
 Trong hoạt động chung mỗi câu hỏi gợi mở cô đặt ra là đòn bẩy thúc đẩy 
suy nghĩ của trẻ và tạo cho trẻ biết xử lý tình huống, nhân vật trong câu chuyện 
từ đó phát triển kỹ năng giao tiếp của trẻ rất mạnh dạn trước lớp với bạn bè, 
người xung quanh. 
 * Cách làm
 Tôi luôn quan tâm đến từng lời nói cử chỉ của mình để làm mẫu cho trẻ 
trong mọi hoạt động.
 Ví dụ 1: Dạy kỹ năng giao tiếp cho trẻ thông qua hoat động học âm nhạc.
 - Mục đích: Phát triển khả năng nghe, ghi nhớ, thuộc lời, hiểu nội dung 
bài hát.
 Trẻ hát đúng giai điệu bài hát, hát rõ lời.
 - Chuẩn bị: Nhạc không lời bài hát “Đêm pháo hoa”
 - Tiến hành:
 + Bước 1: Để trẻ tri giác đầy đủ cảnh bắn pháo hoa cũng như mầu sắc 
hình dạng của pháo hoa tôi đã cho trẻ xem đoạn video clip về cảnh bắn pháo hoa 
do tôi download trên youtube.
 + Bước 2: Kết quả sau khi xem đoạn viedeo clip trẻ rất hứng thú tham gia 
phát biểu nhận xét về nội dung trong đó.
 + Bước 3: DH: bài hát “Đêm pháo hoa” giúp trẻ hiểu nội dung giai diệu 
vui tươi có nhiều màu sắc trong bài hát qua đó trẻ hát đúng giai điệu, hát to rõ 
ràng lời bài hát giúp trẻ phát triển kỹ năng giao tiếp.
 Chính vì vậy tôi đã xây dựng một số giáo án điện tử để kích thích, phát 
triển ngôn ngữ của trẻ qua đánh giá của trẻ về các nhân vật trong các hoạt động 
học (Giáo án điện tử: Truyện: Món quà của cô giáo, Tích Chu, thơ: Em yêu nhà 
em, âm nhạc: Đêm pháo hoa). Qua đó hình thành và củng cố kỹ năng giao tiếp 
cho trẻ. 
 6/20 Một số biện pháp phát triển kỹ năng giao tiếp cho trẻ mẫu giáo nhỡ 4-5 tuổi 
 tại trường mầm non
truyện cùng bạn về gia đình mình. Không những vậy, qua nội dung truyện và 
bài thơ trẻ còn đóng làm ông, bà bố mẹ, làm anh, chị...trẻ thể hiện cử chỉ của các 
nhân vật đó giúp cho các bạn trong nhóm có thể tự học tập cách giao tiếp của 
nhau.
 Trong câu truyện: Tích Chu
 Phát triển kỹ năng giao tiếp cho trẻ thật cần thiết, nhưng đòi hỏi tôi phải 
luôn gần gũi trẻ, hiểu trẻ tạo mọi cơ hội để trẻ được nói thật thoải mái ở mọi nơi, 
vì khi nào trẻ sử dụng ngôn ngữ mẹ đẻ lưu loát thì trẻ mới có cơ hội phát triển 
toàn diện. Để phát triển tư duy cho trẻ, phản xạ nhanh, sử dụng ngôn ngữ chính 
xác, yêu cầu trẻ phải tri giác một sự vật, một hiện tượng và nói nhanh những gì 
trẻ thấy.
 Ví dụ 4: Trong trò chơi: “Nhìn hình ảnh kể sự việc”
 - Mục đích: Trẻ trả lời và đặt câu hỏi.
 - Chuẩn bị: Hai bức tranh
 + Tranh 1: Một số hình ảnh như trẻ khoanh tay.
 + Tranh 2: Trẻ bê cốc bằng hai tay
 - Tiến hành:
 + Bước 1: Hỏi trẻ: Đố các con biết hình ảnh này được nói như thế nào?
 + Bước 2: Trẻ trả lời và đặt câu hỏi:
 Trẻ trả lời: Cháu mời ông uống nước, cháu lấy nước cho ông,..
 Trẻ đặt câu hỏi: Bạn đang chào ai vậy?, bạn lấy nước mời ai?...
 Qua đó tôi vừa có thể rèn cho trẻ kỹ năng giao tiếp với người thân, người 
lớn trong nhà và kỹ năng sống, kỹ năng ứng xử cho trẻ. 
 8/20 Một số biện pháp phát triển kỹ năng giao tiếp cho trẻ mẫu giáo nhỡ 4-5 tuổi 
 tại trường mầm non
 * Ví dụ 1: Hoạt động góc gia đình
 Khi trẻ chơi góc gia đình: Bố mẹ đưa con tới trường (Góc học tập) và lúc 
này trẻ sẽ thực hiện vai chơi của mình chào cô, chào bố mẹ. Nếu trẻ chỉ chào cô 
không chào bố mẹ thì lúc này tôi sẽ nhẹ nhàng ra nhắc nhở trẻ “Học sinh của cô 
ngoan quá đã biết chào cô nhưng vẫn còn quên chưa chào bố mẹ, con chào bố 
mẹ con đi”. Thông qua trò chơi đóng vai theo chủ đề tôi đã tạo cho trẻ môi 
trường được thực hành làm người lớn đồng thời tạo điều kiện rèn kỹ năng giao 
tiếp cho trẻ, giúp trẻ nhớ lại và củng cố kỹ năng.
 * Tình huống: Trong giờ hoạt động góc phân vai, một nhóm trẻ đang nấu 
ăn, có hai cháu Bảo Ly và Minh Huy đang cãi nhau tranh giành đồ chơi.
 - Bảo ly nói: Đồ chơi này là của tớ đem đến.
 - Minh Huy: Đồ chơi này tớ lấy ở lớp.
 Vì vậy tôi đã nhẹ nhàng phân tích cho trẻ chứ không mắng phạt trẻ, như 
vậy sẽ tạo cho trẻ cảm giác tự tin, không xấu hổ trước đám đông. Những buổi 
đầu trẻ có thể bỡ ngỡ và tỏ ra thiếu tự tin. Tôi chú ý đến những biểu hiện tâm lý 
của trẻ khi chơi với bạn.
 Trò chơi thứ nhất là trò chơi phân vai theo chủ đề (Chơi bán hàng, đóng 
vai bác sĩ, chơi ca sĩ...) góp phần vào sự phát triển hài hòa cho trẻ và qua trò 
chơi sẽ củng cố những tri thức mà trẻ có, tham gia chơi cùng trẻ, chỉ bảo hướng 
dẫn hành động của trẻ trong khi chơi. Tôi thay đổi theo phương thức lấy trẻ làm 
trung tâm, vì giờ vui chơi là của trẻ, trẻ rất tha thiết được suy nghĩ chơi theo sự 
hứng thú của mình, cô chỉ nên là người quan sát giúp đỡ trẻ dưới hình thức là 
cùng hòa nhập chơi với trẻ.
 Trẻ chơi góc “Góc bác sỹ” Trẻ chơi góc “Góc âm nhạc”
 * Ví dụ 2: Qua trò chơi cửa hàng ăn uống.
 Cô hướng dẫn gợi mở cho trẻ là người bán hàng: Con phải làm những 
công việc gì? Con phải giao tiếp với khách hàng như thế nào?...Trẻ được tiếp 
 10/20 Một số biện pháp phát triển kỹ năng giao tiếp cho trẻ mẫu giáo nhỡ 4-5 tuổi 
 tại trường mầm non
 Tuy nhiên, cô giáo cũng có thể trở thành một người bạn cùng chơi tuyệt 
vời của trẻ. Tôi luôn dành những khoảng thời gian để chơi đùa, hướng dẫn trẻ, 
và đây cũng là cơ hội để tôi hiểu những thiên hướng cá nhân của trẻ và giúp cho 
định hướng những kỹ năng giao tiếp. Tôi không hề áp đặt hay yêu cầu quá cao 
so với khả năng của trẻ mà tôi luôn luôn tôn trọng quyền tự do trong khi chơi, tự 
do sáng tạo của trẻ. Tôi biết nếu đặt quá nhiều kỳ vọng hay yêu cầu đối với trẻ, 
thì trẻ sẽ cảm thấy áp lực và dễ trở nên tự ti. Thay vào đó tôi luôn lắng nghe, 
quan sát và cố gắng hiểu trẻ để trẻ có điều kiện tốt nhất phát triển.
 Qua thực tế tôi thấy việc tạo ra một không khí thoải mái, đầm ấm và việc 
đưa các trò chơi, tạo các tình huống, trong việc giao tiếp với trẻ là cách giúp trẻ 
giao tiếp tích cực nhất. Sau khi thực hiện biện pháp này tôi thấy lớp tôi không 
còn tình trạng đồ chơi của ai người đó chơi, góc nào chỉ chơi ở góc đó nữa, mà 
trẻ đã biết liên kết các vai chơi theo nhóm chơi, góc chơi với nhau thành thạo 
theo chủ đề chơi.
 * Kết quả đạt được: Thông qua các góc chơi và chuẩn bị đầy đủ đồ dùng, 
đồ chơi đẹp, hấp dẫn và mới lạ đã giúp thu hút trẻ vào các hoạt động, luôn tạo 
cho trẻ những tình huống có vấn đề khi đó trẻ lớp tôi rất thích thú khi được tham 
gia vào các hoạt động góc, nhờ đó mà trẻ đã phát triển các kỹ năng giao tiếp kỹ 
năng ứng xử với bạn bè và người lớn một cách đúng mực và phù hợp.
3.4: Biện pháp 4: Biện pháp rèn kỹ năng giao tiếp cho trẻ mọi lúc mọi nơi:
 Giao tiếp không chỉ, xuất hiện trong một địa điểm hay một trường hợp 
nhất định mà giao tiếp con được hình thành ở mọi lúc, mọi nơi. Nếu chỉ rèn trẻ 
khi trong tiết học hay khi chơi hoạt động góc thì khả năng giao tiếp của trẻ sẽ 
không có sự liền mạch thống nhất.
 * Cách làm
 - Cũng chính vì vậy để thúc đẩy kỹ năng giao tiếp cho trẻ tôi không chỉ 
hướng dẫn cho trẻ trong một hoạt động nhất định hay chỉ khi ở lớp, mà ngoài ra 
tôi còn hướng dẫn kỹ năng giao tiếp cho trẻ mọi lúc mọi nơi để khả năng giao 
tiếp cho trẻ được phát triển.
 Ví dụ 1: Hoạt động ngoài trời
 Khi trẻ chơi hoạt động ngoài, trời trong lớp dưới sự hướng dẫn, nhắc nhở, 
động viên của cô trẻ chơi đoàn kết không tranh giành đồ chơi với bạn. Nhưng 
nếu khi trẻ chơi hoạt động ngoài trời giáo viên không nhắc trẻ quy định khi chơi 
thì trẻ sẽ tranh giành xô đẩy bạn để giành quyền chơi trước và có những lời nói 
chưa đúng chuẩn mực, nhiệm vụ của tôi lúc này là phải uốn nắn những lời nói 
 12/20