SKKN Một số biện pháp nâng cao ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ mẫu giáo 4 tuổi

 2
 A. PHẦN MỞ ĐẦU
 I. Bối cảnh của đề tài:
 Như chúng ta đã biết môi trường bao gồm các yếu tố tự nhiên và vật chất nhân 
tạo bao quanh con người, ảnh hưởng đến đời sống, sản xuất, sự tồn tại, phát triển của 
con người và sinh vật. 
 Trong thời đại ngày nay, với sự phát triển mạnh mẽ của khoa học, kĩ thuật, kinh 
tế, các sản phẩm công nghiệp, các dịch vụ du lịch phát triển khắp mọi nơi từ nông thôn 
đến thành thị góp phần giúp đời sống tinh thần cũng như vật chất của người dân được 
cải thiện và nâng lên đáng kể. Tuy nhiên, song song với những lợi ích đó thì khối 
lượng rác thải công nghiệp không nhỏ cũng ra đời. Đặc biệt hơn, hiện nay sự bùng nổ 
dân số cùng với quá trình đô thị hóa nhà máy, xí nghiệp đã tạo ra nhiều khí thải... cộng 
thêm việc xử lí chưa triệt để là nguyên nhân dẫn đến tình trạng ô nhiễm môi trường 
đang diễn ra liên tục ở tất cả các nước trên thế giới như tình trạng ô nhiễm không khí, 
nguồn nước, hạn hán, lũ lụt... đang xâm nhập và gây ảnh hưởng trực tiếp không nhỏ 
đến sức khỏe và cuộc sống của con người.
 Trẻ mầm non rất nhạy cảm với những tác động và ảnh hưởng của môi trường 
xung quanh. Môi trường sống của trẻ hôm nay phụ thuộc nhiều vào người lớn, gia 
đình, trường lớp và cộng đồng. Môi trường sống của trẻ ngày mai lại phụ thuộc vào 
chính những hành động của trẻ ngày hôm nay. Vì vậy, việc giáo dục, hình thành ý 
thức, hành vi, thái độ đúng đắn trong bảo vệ môi trường sống phải bắt đầu ngay từ lứa 
tuổi mầm non. Nhiệm vụ này không chỉ của riêng trường mầm non mà là của cả gia 
đình và toàn xã hội.
 II. Lý do chọn đề tài:
 Trong những năm gần đây, việc giáo dục ý thức bảo vệ môi trường đã được chú 
trọng trong các cơ sở giáo dục, đặc biệt đối với cấp học mầm non, tuy nhiên hiệu quả 
đạt được vẫn chưa cao. Như vậy, việc giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ chúng 
ta cần làm gì? Làm như thế nào? Mục đích đạt được cho việc giáo dục đó là gì? Đó là 
câu hỏi đặt ra cho các nhà giáo dục và toàn xã hội.
 Giáo dục bảo vệ môi trường cho trẻ mầm non là quá trình hình thành và phát 
triển ở trẻ ý thức và những hiểu biết về môi trường, giúp trẻ có thái độ tích cực đối với 
môi trường xung quanh, đồng thời bước đầu hình thành những năng lực cần thiết để 4
 Trang bị cho trẻ những hiểu biết ban đầu về môi trường sống của con người, về 
mối quan hệ của động thực vật, các hiện tượng thiên nhiên với con người, để từ đó trẻ 
biết chăm sóc, bảo vệ cây cối, con vật quanh nơi mình sinh sống, gìn giữ vệ sinh cá 
nhân và giữ cho môi trường luôn sạch, đẹp. 
 Nâng cao chất lượng giáo dục bảo vệ môi trường tại trường mầm non, làm 
phong phú cho nội dung thực hiện chương trình mầm non hiện nay, giúp bản thân 
nâng cao năng lực thực hiện công tác chuyên môn. 
 V. Điểm mới trong kết quả nghiên cứu:
 Nếu đưa ra được một số giải pháp phù hợp trong việc giáo dục ý thức bảo vệ 
môi trường cho trẻ.
 Giúp giáo viên tự tin, sáng tạo và thực hiện tốt việc giáo dục trẻ, giúp trẻ có ý 
thức hơn với những hành động của mình để bảo vệ môi trường tốt hơn.
 Điều tra được thực trạng và tìm ra một số biện pháp nâng nâng cao ý thức bảo 
vệ môi trường cho trẻ mẫu giáo 4 tuổi ở trường mầm non, góp phần vào việc phát 
triển, giáo dục toàn diện nhân cách trẻ, bảo vệ môi trường sống tốt hơn.
 B. PHẦN NỘI DUNG
 I. Cơ sở lý luận
 Bảo vệ môi trường là những hoạt động giữ cho môi trường trong lành, sạch đẹp, 
nhằm cải thiện đời sống, đảm bảo cân bằng sinh thái, ngăn chặn, khắc phục các hậu 
quả xấu do con người và thiên nhiên gây ra cho môi trường; khai thác, sử dụng hợp lí 
và tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên.
 Theo điều 6 “Luật bảo vệ môi trường Việt Nam” ghi rõ: “Bảo vệ môi trường là 
sự nghiệp của toàn dân. Tổ chức, cá nhân phải có trách nhiệm bảo vệ môi trường, thi 
hành pháp luật về bảo vệ môi trường, có quyền và có trách nhiệm phát hiện, tố cáo 
hành vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường”.
 Giáo dục bảo vệ môi trường nhằm cung cấp cho chúng ta những kiến thức và 
hiểu biết thực tế về môi trường, các vấn đề môi trường và tác động của môi trường đến 
con người, làm sao để mỗi người đều có ý thức, thái độ và kĩ năng khi tham gia vào 
môi trường, có giải pháp cho các vấn đề môi trường và ngăn chặn những tác hại xảy ra 
với môi trường. 6
 1. Thuận lợi
 Được sự quan tâm, chỉ đạo của Phòng Giáo dục - Đào tạo và Ban giám hiệu nhà 
trường đã tạo điều kiện đầy đủ về cơ sở vật chất cũng như tài liệu phục vụ giảng dạy..
 Bản thân được tham gia tập huấn trực tuyến chuyên đề “Giáo dục bảo vệ môi 
trường cho trẻ mầm non” do Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức. 
 Ban giám hiệu thường xuyên tổ chức bồi dưỡng chuyên môn và các đợt học 
chuyên đề cho chị em đồng nghiệp học tập và rút kinh nghiệm.
 Phòng học rộng rãi thoáng mát, lớp học sạch đẹp, môi trường thân thiện nên trẻ 
rất thích đi học và thuận lợi cho việc giáo dục trẻ.
 Lớp có hai giáo viên nhiệt tình, có trình độ trên chuẩn, có ý thức học hỏi đồng 
nghiệp và thường xuyên tìm hiểu kiến thức qua các phương tiện thông tin đại chúng.
 Giáo viên đã lồng ghép quá trình rèn ý thức bảo vệ môi trường vào các hoạt 
động phù hợp với chủ đề và đặc điểm tâm sinh lý của trẻ, đảm bảo nguyên tắc về mặt 
nghệ thuật và giáo dục.
 2. Khó khăn
 Nhận thức của trẻ không đồng đều nên việc truyền thụ kiến thức đến trẻ còn 
hạn chế.
 Trẻ vẫn còn tiếp xúc với môi trường sống chưa lành mạnh, một số trẻ vẫn chưa 
có ý thức bảo vệ môi trường, vứt rác bừa bãi, đồ dùng đồ chơi chưa cất đúng nơi quy 
định, chưa phân biệt được hành vi đúng, sai để bảo vệ môi trường.
 Phụ huynh chưa thấy được tầm quan trọng của việc giáo dục bảo vệ môi trường 
cho trẻ, nên việc trẻ có những hành vi không phù hợp cũng chưa thực sự được quan 
tâm.
 3. Khảo sát thực trạng
 Thời gian đầu trẻ đến lớp, ý thức bảo vệ môi trường của trẻ còn chưa cao như: 
còn giẫm đạp lên vỏ hộp sữa, vỏ bim bim, trẻ vẫn chạy nhảy một cách vô tư chứ chưa biết 
nhặt rác ngay dưới chân mình để bỏ vào thùng rác hay giẫm lên vườn hoa, thậm chí còn 
bẻ cành cây, khi đi vệ sinh, rửa tay chưa biết khóa vòi nước
 Trước thực trạng như vậy, tôi quyết định thực hiện khảo sát kỹ năng thực hiện 
hành vi bảo vệ môi trường ở lớp mình phụ trách, kết quả khảo sát như sau:
 Bảng 1: Thực trạng của trẻ trước khi thực hiện đề tài 8
 Việc xây dựng môi trường “Xanh - sạch - đẹp - an toàn” để giáo dục bảo vệ môi 
trường cho trẻ ở trường mầm non đòi hỏi phải được sự quan tâm, chỉ đạo của Ban 
giám hiệu, đội ngũ giáo viên trong nhà trường và đòi hỏi phải có thời gian, kinh phí và 
công sức của con người.
 Ngay từ đầu năm học, bản thân tôi đã phối hợp với BGH nhà trường và các giáo 
viên trồng cây xanh, vườn hoa, vườn rau xung quanh sân trường; cầu thang, hành lang 
được vẽ những hình ảnh đẹp, gần gũi với trẻ. Môi trường trong lớp và ngoài lớp được 
các cô thay đổi thường xuyên theo tháng, theo từng chủ đề tạo sự mới mẻ, hấp dẫn đối 
với trẻ.
 Hình ảnh trẻ quan sát vườn rau
 Hình ảnh trang trí khu vực cầu thang và hành lang 10
 Mỗi lớp đều xây dựng một góc thiên nhiên với nhiều loại cây, hoa khác nhau 
tạo thành một không gian xanh để trẻ được trải nghiệm chăm sóc cây ở góc lớp. 
 Hình ảnh góc thiên nhiên
 Bên cạnh đó, mỗi nhóm lớp hay các phòng chức năng, sân trường đều có thùng 
rác được trang trí đẹp mắt, hấp dẫn để trẻ nhặt rác bỏ vào đúng nơi quy định. 
 Như vậy chúng ta có thể khẳng định rằng việc tạo một môi trường an toàn, sạch 
sẽ, thân thiện có vai trò rất lớn đối với quá trình giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho 
trẻ, tạo cho trẻ tâm lí thoải mái, hứng thú hoạt động và đạt kết quả tốt hơn.
 2. Tích hợp nội dung giáo dục bảo vệ môi trường cho trẻ qua các chủ đề
 Việc tích hợp nội dung giáo dục bảo vệ môi trường cho trẻ thông qua các chủ 
đề là một trong những biện pháp mang lại hiệu quả cao. Thông qua hoạt động học 
trong các chủ đề trẻ được tham gia nhiều vào các hoạt động khác nhau: Phát triển thể 
chất, khám phá khoa học, âm nhạc, làm quen tác phẩm văn học, tạo hình... Mỗi hoạt 
động trên đều có những đặc trưng riêng và có ưu thế khác nhau như: trẻ quan sát, đàm 
thoại, thực hành trải nghiệm, thí nghiệm, chơi các trò chơi... để trẻ nhận ra được những 
việc làm tốt, không tốt, những hành động đúng, hành động không đúng kích thích trẻ 
suy nghĩ, bộc lộ tình cảm, có thái độ phù hợp với môi trường trong và ngoài lớp học. 
 Tuy nhiên, để việc giáo dục trẻ bảo vệ môi trường mang lại hiệu quả cao hơn 
thì việc tích hợp cần phải đảm bảo nội dung giáo dục bảo vệ môi trường được tích hợp 
trong tất cả các lĩnh vực giáo dục, các hoạt động từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức 
tạp, phù hợp với đặc điểm lứa tuổi của trẻ, không trùng lặp, không gây quá tải. 12
khoá vòi nước khi không sử dụng, tắt điện khi ra khỏi phòng, biết giúp bố mẹ những 
việc làm vừa sức như: quét nhà, sắp xếp đồ chơi gọn gàng....
 + Chủ đề “Thế giới động vật”:Với chủ đề này, trẻ nhận biết được tên gọi, đặc 
điểm, môi trường sống, cách di chuyển, ích lợi cũng như tác hại của một số con vật với 
đời sống con người Bên cạnh đó tôi giáo dục trẻ yêu quý các con vật nuôi, mong 
muốn và thực hiện những hành động tốt để chăm sóc bảo vệ những con vật gần gũi 
như: không vứt rác xuống ao, hồ để giữ môi trường sống
 của các con vật sống dưới nước sạch sẽ
 + Chủ đề “Thế giới thực vật - Tết mùa xuân”: Với chủ đề này trẻ nhận biết quá 
trình phát triển của cây, lợi ích của cây xanh với môi trường sống và đời sống con 
người, biết việc chặt phá rừng bừa bãi làm cho môi trường ô nhiễm, thiên tai xảy ra 
nhiều và nghiêm trọng ảnh hưởng tới đời sống của con người. Qua đó tôi tổ chức các 
hoạt động cho trẻ được thực hành trải nghiệm, được tự tay gieo trồng, tưới nước, nhổ 
cỏ và chăm sóc cây. Từ đó trẻ có thái độ yêu quý, biết chăm sóc bảo vệ cây xanh như: 
không bứt lá, bẻ cành, giẫm lên hoa
 Hình ảnh trẻ thực hành gieo hạt, tự tay trồng, chăm sóc cây 14
hình thành thói quen tốt cho trẻ. Vì thói quen tức là những hành vi được tự động hóa, 
được lặp đi lặp lại nhiều lần và gắn liền với nhu cầu, lúc đó, trẻ thực hiện các hành vi 
bảo vệ môi trường một cách tự nhiên, không gượng ép. Tôi đã tiến hành lồng ghép 
việc giáo dục bảo vệ môi trường cho trẻ ở mọi lúc, mọi nơi trong mọi hoạt động của 
trẻ trong ngày.
 * Giáo dục bảo vệ môi trường thông qua hoạt động đón trẻ
 Bắt đầu từ hoạt động đón trẻ: Khi đón trẻ tôi đến sớm mở cửa thông thoáng lớp 
học, vệ sinh lớp học sạch sẽ. Hướng dẫn trẻ cất đồ dùng đúng nơi quy định một cách 
ngay ngắn, gọn gàng, bỏ rác đúng nơi quy định. Từ đó tạo thói quen cho trẻ đến lớp biết 
cất đồ dùng đúng nơi quy định ngăn nắp, gọn gàng.
 * Giáo dục bảo vệ môi trường thông qua hoạt động vui chơi
 Vui chơi là hoạt động chủ đạo của trẻ, là hoạt động mang màu sắc xúc cảm 
chân thực, mạnh mẽ, là điều kiện hình thành ở trẻ thái độ đối với môi trường. Trẻ yêu 
quý, gần gũi, thân thiện, tự hào và có ý thức giữ gìn trường lớp, gia đình và tích cực 
tham gia vào các hoạt động môi trường. Vui chơi là cơ hội thuận lợi để trẻ trải nghiệm 
cuộc sống thực, thông qua trò chơi trẻ được chơi theo nhu cầu, sở thích và hứng thú 
với nhiều tình huống khác nhau. Từ đó trẻ có thói quen sống gọn gàng, ngăn nắp, sạch 
sẽ, chia sẻ hợp tác với bạn bè và những người xung quanh, có cách ứng xử văn hóa; trẻ 
phân biệt được những hành vi văn hóa và hành vi phá hoại môi trường, từ đó tích cực 
tham gia vào các hoạt động giữ gìn và bảo vệ môi trường. Nội dung giáo dục bảo vệ 
môi trường cho trẻ có thể thông qua các trò chơi, các góc hoạt động sau:
 - Góc phân vai: Trẻ đóng vai và thể hiện các công việc của người làm công tác 
môi trường như: trồng cây, chăm sóc cây, thu gom rác, xử lí các chất thải. Trong các 
trò chơi phân vai “Bé tập làm nội trợ” tôi giáo dục trẻ có ý thức tiết kiệm nước và các 
nguyên liệu chế biến món ăn, vệ sinh sạch sẽ và thu gom đồ dùng gọn gàng sau khi 
làm.
 - Góc xây dựng: Xây dựng công viên cây xanh, sắp xếp đồ dùng ngăn nắp hợp 
lý.
 - Góc nghệ thuật: Múa hát những bài hát theo chủ đề, tạo một số đồ dùng từ 
những nguyên vật liệu thiên nhiên và phế liệu, dùng xong cất đúng nơi quy định.
 - Góc học tập: Trẻ tìm hiểu các hiện tượng trong môi trường, trẻ học cách