SKKN Một số biện pháp nâng cao khả năng cảm thụ âm nhạc cho trẻ 4-5 tuổi thông qua hoạt động hàng ngày ở trường mầm non

 Một số biện pháp nâng cao khả năng cảm thụ âm nhạc cho trẻ 4-5 tuổi thông qua các hoạt động ở trường mầm non.
 PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ
1-Lý do chọn đề tài
Giáo dục mầm non là một ngành học mở đầu trong hệ thống giáo dục quốc dân, 
chiếm vị trí vô cùng quan trọng trong sự nghiệp giáo dục con người. Giáo dục 
mầm non có nhiệm vụ xây dựng những cơ sở ban đầu, đặt nền móng cho việc 
hình thành nhân cách con người. Cũng chính tại đây trẻ được làm quen với các 
môn học giúp trẻ phát triển cả đức, trí, thể, mỹ và lao động.
 Theo nghiên cứu của các nhà khoa học, trẻ được nghe nhạc cổ điển từ 
trong bào thai sẽ kích thích sóng điện não giúp não phát triển tăng trí thông minh 
sau này. Đối với trẻ ở lứa tuổi mầm non Âm nhạc là môn học giúp trẻ phát triển 
toàn diện nhất, thông qua Âm nhạc trẻ sẽ linh họat, mạnh dạn, thông minh qua 
việc sáng tạo các động tác minh họa kết hợp khi hát và rèn luyện cho trẻ khi vận 
động theo nhạc sẽ thúc đấy sự vận động cơ thể, sự nhanh nhẹn khéo léo, bền bỉ 
và dẻo dai qua các động tác. Đặc biệt đối với lứa tuổi Mẫu giáo, giáo dục âm 
nhạc là một trong những loại hình nghệ thuật giúp trẻ phát triển năng lực, cảm 
xúc, trí tưởng tượng, sáng tạo, sự tập trung chú ý, khả năng diễn tả những hứng 
thú của trẻ. Ngay từ khi mới lọt lòng, trẻ đã được nghe những lời ru thân thương 
của bà, của mẹ, từ đó gieo vào trẻ sự yêu mến đối với âm nhạc. Âm nhạc được 
coi như là phương tiện giúp trẻ cảm nhận tình yêu quê hương đất nước, yêu 
thiên nhiên, yêu mến con người và đặc biệt nhờ có âm nhạc trẻ có thể nhận thức 
về thế giới xung quanh, phát triển lời nói, quan hệ tình cảm 
 Khác với loại hình nghệ thuật khác như hội hoạ, văn học, điện ảnh, âm 
nhạc không hoàn toàn xác định rõ những hình ảnh cụ thể. Âm nhạc bằng những 
ngôn ngữ riêng là giai điệu, âm sắc, trường độ, hoà âm, tiết tấucùng với thời 
gian đã thu hút, hấp dẫn, làm thoả mãn nhu cầu tình cảm của trẻ. Âm nhạc là 
phương tiện giúp trẻ nhận thức xung quanh, phát triển lời nói, quan hệ trong 
giao tiếp, trao đổi tình cảm. Đối với trẻ, âm nhạc là thế giới kỳ diệu, đầy cảm 
xúc. Trẻ mầm non dễ xúc cảm, vốn ngây thơ trong sáng, nên tiếp xúc với âm 
nhạc là một điều không thể thiếu. Thế giới âm thanh muôn mầu không ngừng 
chuyển động tạo điều kiện cho trẻ phát triển các chức năng tâm lý, năng lực hoạt 
động và sự hiểu biết của trẻ.
 Âm Nhạc khi được giáo viên sử dụng một cách có mục đích, phù hợp và 
sáng tạo sẽ hỗ trợ trẻ thu nhận kinh nghiệm tích cực và tạo cảm giác hưng phấn, 
vui tươi. Giáo viên có thể chơi đàn guitar, organ hay bật nhạc không lời êm dịu 
làm nhạc nền trong khi đang diễn ra các hoạt động khác cuả trẻ ( giờ ăn, chơi ở 
các góc chơi, chơi ngoài trời, trẻ làm bài tập theo nhóm, giờ tạo hình...). Ca hát, 
vận động theo nhạc, múa và nghe nhạc giúp trẻ duy trì tập trung, phấn khởi 
trong khi hoạt động. Trẻ mẫu giáo thích hát theo lời bài hát, hay đung đưa người 
theo tiếng nhạc có giai điệu êm dịu, vui tươi, nhộn nhịp. Ngoài ra, giáo viên sử 
dụng âm nhạc để ổn định lớp, vào bài, chuyển tiếp các phần trong giờ học hoặc 
chuyển từ hoạt động này sang hoạt động khác để tạo sự hứng thú, thư giãn, gây 
sự chú ý cho trẻ. Tuy nhiên trong một trường học thì có nhiều thành phần, một 
 2/29 Một số biện pháp nâng cao khả năng cảm thụ âm nhạc cho trẻ 4-5 tuổi thông qua các hoạt động ở trường mầm non.
- Trao đổi, trò chuyện:
 + Trò chuyện với trẻ, trao đổi với phụ hunh và đồng nghiệp để thu thập 
thêm thông tin cũng như có những biện pháp đề xuất tốt hơn.
 6. Phạm vi và kế hoạch nghiên cứu.
 - Đề tài được tiến hành khảo sát trên: 24 trẻ lớp 4-5 tuổi ở Trường mầm 
non.
 - Thời gian nghiên cứu một năm học 2015-2016: từ tháng 9/2015 đến tháng 
5/2016.
 PHẦN II: NHỮNG BIỆN PHÁP ĐỔI MỚI ĐỂ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ.
1, Cơ sở lý luận.
 Ngay từ thời cổ đại, Khổng Tử đã cho rằng âm nhạc có tác dụng làm thay 
đổi đạo đức và tập quán xã hội.Tuân Tử [3], trong cuốn Luận về âm nhạc, có 
viết: “Âm nhạc nhập vào lòng người rất sâu, cảm hoá người rất nhanh. Nhạc 
mà bình thì dân hoà không bị dục vọng lôi cuốn. Nhạc nghiêm trang thì dân 
tề nhất mà không loạn. Trái lại, nhạc mà bất nghiêm và hiểm hóc thì dân sa 
đà, bi tiện”. Như vậy, bản chất của âm nhạc và nghệ thuật nói chung là cái đẹp 
và cái thiện. Trong thời đại của chúng ta hiện nay và lịch sử tương lai của nhân 
loại cũng đều như vậy.
 Âm nhạc giúp con người, nhất là thời thơ ấu đang phát triển, lớn lên về mọi 
mặt: văn, thể, mỹ, đức, trí Các nghiên cứu khoa học cho thấy âm nhạc có tác 
dụng giúp trẻ em thông minh hơn. Đây là kết luận rút ra từ cuộc nghiên cứu do 
Bộ Giáo Dục Mỹ thực hiện trong 10 năm, với khoảng 25.000 trẻ em. Cuộc 
nghiên cứu cho thấy các môn nghệ thuật, nhất là âm nhạc, đã giúp các em có 
những tiến bộ rõ rệt trong các môn toán, lịch sử, địa lý Âm nhạc làm phát sinh 
những tình cảm rất đặc biệt. Nó có thể làm cho ta uốn éo thân hình theo điệu 
nhạc hay lắc lư cái đầu theo mỗi dòng cảm xúc. Nghiên cứu mới nhất của Anne 
Blood và các đồng nghiệp ở Viện thần kinh trường Đại học Mc Gill (Montréal – 
Canada) khám phá ra rằng, những vùng trong não chịu sự tác động của âm nhạc 
rất khác so với quá trình cảm xúc và nhận thức đã biết. Họ xác nhận sở thích âm 
nhạc cũng có chỗ đứng trong não, bằng kỹ thuật chụp ảnh, người ta ghi nhận 
những vùng chịu sự tác động của âm nhạc nằm phần lớn ở bán cầu não phải, 
phần giầu cảm xúc nhất và chiếm một vị trí riêng biệt trong vùng dành cho sự 
thể hiện các cảm xúc.
Đối với trẻ mầm non nói chung và trẻ 4-5 tuổi nói riêng, trẻ rất nhạy cảm với 
nghệ thuật ngôn từ. Âm điệu, hình tượng của các bài hát ru, đồng dao, ca dao, 
dân ca sớm đi vào tâm hồn tuổi thơ, âm nhạc cũng đồng thời hình thành ở trẻ 
những tình cảm đạo đức. Âm nhạc trong trường mầm non có ảnh hưởng tốt
đến văn hóa trong hành vi của trẻ. Trong khi cùng hát, cùng múa, cùng chơi trò 
chơi âm nhạc với những xúc cảm giữa trẻ xuất hiện sự cảm thông quan tâm đến 
nhau, trẻ biết kiềm chế biết điều khiển vận động để cùng các bạn thể hiện bài 
hát, điệu múa.
 4/29 Một số biện pháp nâng cao khả năng cảm thụ âm nhạc cho trẻ 4-5 tuổi thông qua các hoạt động ở trường mầm non.
độ chuyên môn vào các dịp hè, chúng tôi được đi học bồi dưỡng chuyên môn 
của phòng giáo dục và đào tạo. Dự các buổi chuyên đề của phòng, chuyên đề 
của trường, dự giờ thăm lớp đồng nghiệp tạo điều kiện tôi được học tập, củng 
cố kiến thức nghiệp vụ.
- Giáo viên nhiệt tình yêu nghề mến trẻ, vững chuyên môn, có khả năng cảm thụ 
âm nhạc tốt, đặc biệt là rất yêu thích âm nhạc.
- Đội ngũ giáo viên trong trường luôn đoàn kết, thống nhất.
- Lứa tuổi trẻ tương đối đồng đều. Đó là một thuận lợi lớn để tôi rèn luyện khả 
năng cảm âm nhạc cho trẻ thông qua hoạt động hàng ngày ở trường mầm non.
- Phụ huynh luôn mong muốn con em mình vui vẻ, tự tin, yêu thích hoạt động 
âm nhạc.
 2.3. Khó khăn:
- Cơ sở vật chất, trang thiết bị còn thiếu: Chưa có phòng âm nhạc, các loại nhạc 
cụ sử dụng trong hoạt động âm nhạc còn thiếu.
- Phòng học thiếu nên còn phải học ghép với lớp 3-4 tuổi, khó khăn trong việc tổ 
chức các hoạt động cho trẻ.
- Khả năng âm nhạc của các giáo viên trong lớp không đồng đều.Giáo viên chưa 
có nhiều kinh nghiệm giảng dạy.
- Giáo viên chưa chú ý nhiều đến việc phát huy tính chủ động, tích cực của trẻ 
trong các hoạt động âm nhạc cho trẻ. Chưa gây được hứng thú với trẻ đến với 
các tác phẩm âm nhạc.
- Chưa chú trọng đến rèn kỹ năng ca hát cho trẻ, gò ép trẻ học hát theo kiểu ''học 
thuộc lòng''.
- Giáo viên chưa thực sự đầu tư về nghệ thuật, kỹ năng ca hát, sáng tạo và sử 
dụng đồ dùng âm nhạc.
- Giáo viên chưa biết lựa chọn tác phẩm, tác phẩm giới thiệu đến trẻ còn nghèo 
nàn, đơn điệu, không phong phú. 
- Các cháu 100% là con em gia đình làm nông nghiệp, kinh tế gia đình eo hẹp, 
không có điều kiện cho con em mình tiếp xúc với âm nhạc.
- Trẻ hát chưa đúng giai điệu, tiết tấu. Còn thiếu sự tự tin, mạnh dạn khi tham 
gia hoạt động âm nhạc giữa đám đông. 
 - Ở hoạt động nghe hát trẻ còn hạn chế trong việc cảm nhận sắc thái thể hiện 
trong âm nhạc. Trẻ chỉ biết lắng nghe chứ chưa thể hiện được cảm xúc, tình 
cảm, thái độ khi nghe.
 6/29 Một số biện pháp nâng cao khả năng cảm thụ âm nhạc cho trẻ 4-5 tuổi thông qua các hoạt động ở trường mầm non.
 Thực tế giáo dục âm nhạc ở trẻ mẫu giáo cho ta thấy rằng năng lực cảm thụ 
âm nhạc của trẻ không tự nó mà phát triển được, mà phải qua một một quá trình: 
Học – chơi và ở mọi lúc, mọi nơi.
 *Giờ đón trẻ.
 Giờ đón trẻ là lúc cần tạo không khí vui vẻ, lôi cuốn trẻ đến trường vì thế 
âm nhạc lúc này góp phần tác động rất lớn đến trẻ và cần lựa chọn những ca 
khúc phù hợp, thu hút và lôi cuốn trẻ đến trường như :
 VD1 :Ca khúc “Cháu đi Mẫu giáo” của Phạm Thanh Hưng, bài “ Chào một 
ngày mới”của Phạm Tuyên.
 VD2 : Hoà với khung cảnh thiên nhiên, niềm phấn chấn đến trường của trẻ qua 
bài hát “Con chim hót trên cành cây”. Rồi một ngày mới lại bắt đầu sôi động 
với âm thanh và màu sắc thiên nhiên qua bài “Vui đến trường” của Hồ Bắc. 
 * Giờ thể dục sáng.
 Vào đầu giờ buổi sáng trẻ tập thể dục, tôi sử dụng nhạc, lời của các bài 
hát phù hợp với chủ đề trẻ học để trẻ tập các bài hát theo nhạc, lời bài hát. Ở 
đây tôi muốn đưa âm nhạc vào để tăng thêm sự hào hứng, phấn khởi cho trẻ khi 
tham gia tập thể dục đồng thời cũng nhằm muốn giáo dục cho trẻ phát triển 
năng lực cảm thụ, khả năng vận động theo nhạc, tập đúng, đều theo giai điệu bài 
hát.
 * Các hoạt động có chủ đích.
 + Làm quen văn học :
 Trong giờ LQVH giáo viên dạy trẻ cảm thụ bài thơ, câu chuyện thông qua 
việc đọc, kể diễn cảm, hiểu nội dung để truyền đạt tới trẻ những vẻ đẹp của 
tiếng nói dân tộc, sản phẩm trí tuệ và tình cảm của bao thế hệ người Việt Nam 
nối tiếp nhau.
 Ví dụ: Thông qua việc dạy bài thơ “Hạt gạo làng ta” của Trần Đăng Khoa, 
sau khi trẻ đọc thơ xong cô kết hợp cho trẻ nghe bài hát “Hạt gạo làng ta” do 
Trần Viết Bính phổ nhạc. Và chính giai điệu trữ tình của bài hát giúp cho ý thơ 
trong bài thơ được nâng cao, tiết học thêm sinh động, phong phú và trẻ rất chú ý.
 Có nhiều bài thơ có cùng chủ đề với bài hát, tuy là lời thơ không hoàn 
toàn trùng với lời bài hát nhưng mang ý nghĩa mở rộng nhận thứ cho trẻ trong 
tiết học đó.
 + Khám phá khoa học.
 Tìm hiểu "Vật nuôi trong gia đình" tích hợp hát bài "Gà trống, mèo con và 
cún con, ai cũng yêu chú mèo, con gà trống...". Qua đó còn hình thành cho trẻ 
tình cảm đối với các con vật, giáo dục trẻ biết ích lợi các con vật nuôi đối với 
cuộc sống con người. Cách chăm sóc và bảo vệ các con vật nuôi .v.v. Mọi tiết 
học đều có thể tích hợp giáo dục âm nhạc, ngoài việc ôn lại kiến thức cũ, làm 
 8/29