SKKN Một số biện pháp nâng cao chất lượng hoạt động tạo hình cho trẻ 4-5 tuổi trong trường mầm non

 1
PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Tên đề tài: 
 “Một số biện pháp nâng cao chất lượng hoạt động tạo hình cho trẻ 4 - 5 tuổi 
 trong trường mầm non”
I. Lý do chọn đề tài
 Hoạt động tạo hình là hoạt động có đầy đủ điều kiện để đảm bảo sự tác 
động đồng bộ lên mọi mặt phát triển của trẻ em về trí tuệ, nhận thức, tình cảm, 
đạo đức, kỹ năng xã hội, thẩm mĩ, thể chất và đặc biệt là việc chuẩn bị cho trẻ đi 
học phổ thông. 
 Hoạt động tạo hình là một trong những phượng tiện tích cực để phát triển 
ở trẻ các khả năng hoạt động trí tuệ như óc quan sát, trí nhớ, tư duy, tưởng 
tượng. Nó phát triển các thao tác trí tuệ như phân tích đối chiếu, so sánh, tổng 
hợp, khái quát hóa, cụ thể hóa cho trẻ. Nhờ hoạt động tạo hình mà trí tuệ, nhận 
thức của trẻ về thế giới xung quanh luôn được tăng lên, ngày càng trở nên giàu 
có hơn cả về chất và lượng. Đối với việc giáo dục tình cảm, đạo đức, kỹ năng 
giao tiếp xã hội, hoạt động tạo hình có vai trò rất lớn. Nó hình thành ở trẻ tính 
chu đáo, ý thức cộng đồng, thói quen chia sẻ và các kỹ năng giao tiếp xã hội. 
Giúp trẻ hình thành các phẩm chất đạo đức như tính kiên trì, thói quen làm việc 
đến nơi đến chốn, khả năng vượt khó để đạt mục đích, thói quen biết nhường 
nhịn, giúp đỡ người khác, cùng nhau làm việc và tiết chế cảm xúc. Nó giúp trẻ 
hình thành hứng thú, lòng yêu lao động và thái độ trân trọng đối với sản phẩm 
lao động, người lao động. Với tư cách là hoạt động nghệ thuật, nó tạo nên điều 
kiện thuận lợi để phát triển cảm giác, tri giác thẩm mĩ, kích thích những rung 
động, xúc cảm thẩm mĩ, trí tưởng tượng mang tính nghệ thuật phong phú, làm 
nảy sinh và nuôi dưỡng niềm say mê sáng tạo nghệ thuật và mong muốn thể hiện 
sự vật một cách sáng tạo. Trên cơ sở đó hình thành thị hiếu thẩm mĩ sau này. 
Hoạt động tạo hình tác động rất tích cực tới hoạt động của tim mạch, hệ thần 
kinh, điều chỉnh toàn bộ hoạt động của cơ thể. Đối với việc chuẩn bị cho trẻ đi 
học ở trường phổ thông, đây là một phương tiện để hình thành ở trẻ những cơ sở 
ban đầu của hoạt động học tập trong trường phổ thông bởi hoạt động tạo hình 
góp phần chuẩn bị cho trẻ số vốn kiến thức sơ đẳng về tự nhiên xã hội, khoa 
học để trẻ nhanh chóng làm quen các môn học mới ở trường phổ thông. Đồng 
thời phát triển ở trẻ khả năng phối hợp điều chỉnh hoạt động ở mắt, rèn luyện sự 
khéo léo linh hoạt cơ tay, góp phần chuẩn bị về tâm lý sẵn sàng bước vào học 
tập ở trường phổ thông.
 Có thể coi hoạt động tạo hình như “món ăn tinh thần”, như một loại 
“vitamin” đặc biệt cho sự phát triển của trẻ. Tuy nhiên việc tổ chức hoạt động 3
 Phương pháp tổ chức hoạt động tạo hình cho trẻ trong trường mầm non là 
hệ thống những tác động qua lại của nhà sư phạm với trẻ để tổ chức các hoạt 
động thẩm mĩ và hoạt động thực tiễn cho trẻ nhằm bồi dưỡng ở trẻ các năng lực 
tạo hình, giúp trẻ nắm được những hiểu biết cũng như các kỹ năng, kỹ xảo tạo 
hình, hình thành và phát triển ở trẻ khả năng sáng tạo.
 Một số biện pháp nâng cao chất lượng hoạt động tạo hình cho trẻ 4- 5 tuổi 
trong trường mầm non là tổ hợp những cách thức, cách làm mới trong việc tổ 
chức hoạt động tạo hình cho trẻ tác động lên trẻ 4-5 tuổi một cách khoa học, phù 
hợp nhằm phát triển ở trẻ khả năng tạo hình, sự cảm nhận, cảm thụ cái đẹp trong 
cuộc sống, trong nghệ thuật. Hình thành ở trẻ lòng ham muốn và khả năng thể 
hiện vẻ đẹp của các sự vật, hiện tượng trong cuộc sống xung quanh bằng các kỹ 
năng tạo hình. Ví dụ như thiết kế môi trường, nội dung hoạt động phong phú, đa 
dạng giúp trẻ có hứng thú với hoạt động tạo hình. Phát triển kỹ năng tạo hình 
như vẽ năn, cắt, dán, in đồ...khuyến khích trẻ thể hiện sáng tạo khi hoạt động tạo 
hình như nêu ý tưởng, đặt tên cho sản phẩm, thuyết trình sản phẩm... 
 Mục đích của việc nâng cao chất lượng hoạt động tạo hình cho trẻ 4-5 tuổi 
trong trường mầm non đó là nâng cao khả năng nhận thức thẩm mĩ cho trẻ, giúp 
trẻ có những điều kiện, cơ hội biểu lộ thái độ, tình cảm, xúc cảm của mình đối 
với những gì được thể hiện trong quá trình tạo hình. Hình thành ở trẻ tính tích 
cực sáng tạo như biết miêu tả, biểu cảm theo ý đồ sáng kiến của mình, biết giải 
quyết vấn đề một cách độc lập trong sự hợp tác.
 Khi tham gia hoạt động tạo hình trẻ 4- 5 tuổi có đặc điểm là rất có hứng 
thú với hoạt động tạo hình. Chúng hoạt động theo sở thích, hứng thú của mình. 
Ngôn ngữ tạo hình của trẻ ở đây có thể hiểu như các phương tiện truyền cảm 
mang tính tạo hình mà trẻ biết sử dụng để thể hiện những hiểu biết, suy nghĩ, 
tình cảm của mình qua hình ảnh. Ở lứa tuổi này, trẻ có khả năng phân biệt và 
học điều chỉnh đường nét để vẽ nhiều loại hình hình học có mối quan hệ với 
nhau như hình tròn- hình ô van, các dạng hình tam giác, như cây, nhà, ô tô, con 
vật...Khi quan sát trẻ 4-5 tuổi so sánh hình dáng, kích thước, màu sắc, không 
gian của đồ vật, như vậy, hoạt động tạo hình đã góp phần tích cực trong việc 
hình thành ở trẻ những thao tác tư duy như phân tích, so sánh, tổng hợp, khái 
quát, phát triển tư duy trực quan hình tượng, phát triển trí nhớ và trí tưởng tượng 
sáng tạo.
 Tóm lại, từ những cơ sở lý luận trên tôi thấy việc giúp trẻ 4-5 tuổi học tốt 
hoạt động tạo hình là công việc hết sức quan trọng trong quá trình giáo dục trẻ 
để trở thành những con người phát triển toàn diện, hài hòa về nhân cách. Hiểu rõ 
được tầm quan trọng của hoạt động tạo hình nên tôi đã lựa chọn đề tài “Một số 5
phân công nhiệm vụ dạy trẻ 4 - 5 tuổi nên tôi cũng hiểu và nắm bắt được đặc 
điểm tâm sinh lý của trẻ nhiều hơn, đặc biệt là khả năng hoạt động tạo hình của 
trẻ 4 - 5 tuổi. 
b. Khó khăn:
 - Về CSVC: Đồ dùng đồ chơi phục vụ cho việc tổ chức hoạt động cho trẻ 
làm quen với hoạt động tạo hình tuy được cấp phát hàng năm nhưng chủ yếu là 
bút sáp, đất nặn, thủ công còn một số cơ sở vật chất khác chưa đáp ứng được 
yêu cầu thực tế cho trẻ. Số tài liệu hướng dẫn phục vụ cho hoạt động tạo hình 
còn khiêm tốn. Chế độ sinh hoạt một ngày của trẻ diễn ra thường xuyên, liên 
tục, để bám sát vào các hoạt động trên thì giáo viên có ít thời gian làm đồ dùng 
đồ chơi tự tạo. 
 - Về giáo viên: Trong thực tế ở trường mầm non, một số giáo viên còn dạy 
trẻ trên hình thức một chiều: Ít lắng nghe, tìm hiểu ý tưởng của trẻ, còn ngại khi 
tổ chức các hoạt động cho trẻ được trải nghiệm, thực hiện ý tưởng chung.... Điều 
này ít nhiều cũng chưa khuyến khích được trẻ yêu thích môn học.
 - Về trẻ, phụ huynh: Tuy trẻ trong lớp có cùng một độ tuổi nhưng khả năng 
nhận thức, khả năng tạo hình của trẻ không đồng đều. Kỹ năng vẽ màu nước, xé 
dán, nặn, là đồ chơi từ các nguyên vật liệu của trẻ còn hạn chếTrẻ còn nhút 
nhát chưa mạnh dạn,tự tin khi nói lên ý tưởng của mình. Có những trẻ hiếu 
động, khả năng tập trung kém, không những không tập trung chú ý vào hoạt 
động mà trẻ lại còn hay phá rối những trẻ xung quanh như: Minh Đạt, Duy 
Bảo... có những trẻ không thích hoạt động cùng với những bạn xung quanh như: 
Hoàng Anh, Quốc Thịnh...yếu tố này cũng làm cho trẻ chóng chán. Một số phụ 
huynh vì mải mê công việc hoặc có tâm lý xem nhẹ bậc học mầm non nên ít 
giành thời gian cho con, phần lớn đều ỉ lại cho ông bà đưa đón vì vậy việc trao 
đổi phối hợp chăm sóc giáo dục trẻ giữa giáo viên và phụ huynh còn gặp nhiều 
khó khăn. 
c. Số liệu điều tra trước khi thực hiện
Số trẻ: 38 trẻ
Bảng khảo sát trẻ 
 Kết quả
 TT Nội dung khảo sát
 Số lượng Tỷ lệ (%)
 1 Trẻ có hứng thú với hoạt động tạo hình 26 68
 2 Trẻ tạo ra được sản phẩm tạo hình 23 60
 3 Trẻ biết trình bày ý tưởng 17 44,7
 4 Trẻ biết thuyết trình sản phẩm của mình 15 40,4 7
hợp và sử dụng vật liệu. Trong quá trình quan sát trẻ chơi, tôi đã thay đổi, bổ 
sung vật liệu sao cho phù hợp với hứng thú, tò mò của trẻ. Tôi đã sưu tầm rất 
nhiều những vật liêu mở với các hình dạng, kích thước khác nhau như những vật 
liệu có kết cấu bề mặt thú vị, có thể di chuyển theo những cách thú vị (đá, sỏi, 
cành cây, khúc gỗ) các vật liệu rời, dễ chuyển đổi, thay đổi sáng tạo để thu 
hút trẻ hoặc dễ thay đổi, có thể sắp xếp lại.
 (Hình ảnh 1: Góc tạo hình)
 Một môi trường với những vật liệu tạo hình phong phú như chào đón, 
kích thích tính tò mò, khám phá và giao tiếp trong mỗi trẻ. Vì thế tôi thấy trẻ tập 
trung hơn, năng lực và khả năng sáng tạo của trẻ được phát huy hơn.
1.2. Khu vực trưng bày sản phẩm
 Khu vực trưng bày sản phẩm của trẻ rất quan trọng vì khi trẻ trực tiếp nhìn 
thấy sản phẩm của mình, sự tự tin, niềm tự hào của trẻ được phát huy. 
Để trưng bày sản phẩm hoạt động tạo hình của trẻ tôi đã thiết kế nơi trưng bày bằng 
nhiều hình thức phong phú, đẹp mắt để gây sự chú ý của trẻ về sản phẩm tạo hình 
như bảng đính trên tường, tận dụng mảng tường trống, giá treo sản phẩm
 Khi trưng bày sản phẩm của tất cả trẻ thay vì việc tôi thu thập sản phẩm của 
trẻ tôi đã để trẻ tự trưng bày sản phẩm của mình ở vị trí mà trẻ muốn. Chẳng hạn 
như tôi làm sẵn tranh để cho trẻ tự do dán ước mơ về nghề nghiệp mà trẻ muốn
 Tôi trang trí nơi trưng bày sản phẩm phù hợp với hình thức hay chủ đề của 
sản phẩm. Đối với sản phẩm có không gian hai chiều, dạng phẳng như tranh vẽ, sản 
phẩm cắt, xé, dán tôi hướng dẫn trẻ treo lên mảng tường trống. Đối với sản 
phẩm có không gian ba chiều , mặt nổi như sản phẩm nặn, mô hình gấp giấy tôi 
sử dụng kệ, bàn treo lên tường nhà để làm nơi trưng bày sản phẩm. Không gian 
ngoài trời cũng được tôi sử dụng là nơi trưng bày sản phẩm. Ví dụ như một cái 
hàng rào hay sử dụng cành cây to làm nơi trưng bày sản phẩm của trẻ. 
 (Hình ảnh 2: Khu trưng bày sản phẩm)
 Tóm lại, việc thiết kế khu trưng bày sản phẩm sẽ khiến trẻ có cảm xúc về 
cái đẹp, qua đó phát triển năng lực thẩm mĩ ở trẻ.
Biện pháp 2: Xây dựng nội dung hoạt động tạo hình đa dạng
 Hoạt động tạo hình vốn là hoạt động sáng tạo nghệ thuật, nó luôn đòi hỏi trẻ 
phải có nền tảng kiến thức và kỹ năng, đồng thời, phải có hứng thú, có cảm xúc 
sáng tạo và thăng hoa trong tâm hồn. Nắm rõ được điều đó nên khi tổ chức cho trẻ 
hoạt động tạo hình tôi luôn xây dựng hoạt động tạo hình một cách đa dạng như: 
Các hoạt động quan sát đối tượng, các hoạt động trải nghiệm, các hoạt động sáng 
tạo, hoạt động với màu sắc
 (Hình ảnh 3: Hoạt động tạo hình) 9
 Đây là một hoạt động cần thay đổi trong cách tổ chức hoạt động tạo hình 
cho trẻ theo quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm. Giúp trẻ trình bày ý 
tưởng chính là việc giúp trẻ nói lên được ngôn ngữ riêng của mình. Tôi cung cấp 
kiến thức về nội dung đề tài hoạt động tạo hình sau đó cho trẻ diễn tả suy nghĩ, 
hành động hay cả những sáng tạo của mình bằng nhiều cách khác nhau như diễn 
tả bằng các giác quan, bằng ngôn ngữ 
 Chẳng hạn, trong tiết dạy: “In đường nét tạo thành tư thế vận động”, thể 
loại đề tài. Đầu tiên tôi cho trẻ chơi trò chơi “Đóng băng”. Ở trò chơi này tôi cho 
trẻ nghe nhạc và vận động. Khi nhạc dừng trẻ cũng phải dừng lại “đóng băng” ở 
một tư thế mà trẻ thích. Tôi hỏi trẻ những tư thế mà trẻ “đóng băng” là gì. Sau 
đó gợi mở ngoài những tư thế mà các con vừa làm, trong cuộc sống còn rất 
nhiều những tư thế vận động khác nhau như: Múa Ba lê, tập thể dục, chạy, nhảy, 
cử tạnhằm cung cấp thêm nhiều kiến thức về bài học. Cuối cùng tôi vừa cho 
trẻ xem đọan video về các tư thế vừa đàm thoại cách tạo tư thế đó bằng các nét 
cơ bản nào. Từ đó giúp trẻ suy nghĩ trình bày ý tưởng của mình:
Con muốn in hình người ở tư thế nào?
- Cô mời con mô phỏng lại tư thế đó bằng cơ thể của mình?
- Làm thế nào để tạo được tư thế như vậy?
- Để in được tư thế đó con dùng những nét cơ bản nào?
- Muốn in hình đôi tay cong như đang múa con dùng nét gì?
- Con đặt nét in vào vị trí nào của bức tranh?...
 Như vậy, trẻ được tự đặt ra những giả thuyết riêng. Trẻ được trải nghiệm 
giả thuyết do mình đặt ra, rồi từ đó tự rút ra quan điểm mới. Điều đó khiến trẻ 
tham gia rất tích cực.
4.2. Khuyến khích trẻ hoạt động theo nhóm
 Trong hoạt động tạo hình, tôi coi trọng kỹ năng làm việc nhóm của trẻ. 
Nó giúp trẻ có kỹ năng hợp tác để giải quyết vấn đề, phát huy khả năng sáng tạo 
của trẻ. Ví dụ: Trong tiết dạy “Làm tranh tuyên truyền về phòng chống Covid-
19”. Tôi đã tạo cơ hội cho trẻ tham gia hoạt động nhóm với nhau. Tôi gợi mở ý 
tưởng của chúng sau đó để chúng về nhóm tự thỏa thuận chủ đề tranh sau đó tự 
nhận đảm nhiệm những việc theo khả năng của mình. Kết quả là trẻ thì nhận tô 
màu nền cho bức tranh, trẻ thì nhận vẽ hình bạn nhỏ đeo khẩu trang, trẻ thì nhận 
chắp ghép hình người tập thể dục để có sức khỏe phòng chống dịch bệnh, trẻ thì 
nhận cắt dán hình ảnh, khảm màuVậy là sau một thời gian thực hiện chúng 
làm nên một bức tranh và đặt tên là “4 nên để phòng chống Covid-19”.