SKKN Một số biện pháp nâng cao chất lượng hoạt động làm quen với Toán cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi

 1. Đặt vấn đề.
 Như chúng ta đã biết, mục tiêu của chương trình Giáo dục Mầm non 
hiện nay là giúp trẻ phát triển toàn diện trên 5 lĩnh vực (thể chất, nhận thức, 
ngôn ngữ, tình cảm- xã hội và thẩm mĩ). Trong đó, lĩnh vực phát triển nhận 
thức cho trẻ Mầm non là lĩnh vực có vai trò vô cùng quan trọng, đóng góp 
một phần rất quan trọng trong việc giúp trẻ phát triển toàn diện để đáp ứng 
nhu cầu phát triển của đất nước trong giai đoạn hiện nay.
 Hơn nữa, đặc điểm nhận thức của trẻ lứa tuổi mầm non là “Học mà 
chơi, chơi để học”,và hoạt động chủ đạo của trẻ lứa tuổi này là hoạt động vui 
chơi. Vì vậy, việc cho trẻ làm quen với các biểu tượng toán sơ đẳng là một 
trong các hoạt động nhằm giúp trẻ phát triển mạnh mẽ về mặt nhận thức. 
 Trẻ mẫu giáo 4- 5 tuổi là độ tuổi đang phát triển mạnh cả về thể chất, 
nhận thức và tinh thần. Ở lứa tuổi này, ngôn ngữ nói rất phát triển, trẻ thích 
được nghe, được nhìn, được khám phá tất cả mọi thứ ở thế giới xung 
quanh. Vì vậy với trẻ mầm non, việc cho trẻ làm quen với toán học sẽ giúp trẻ 
có kiến thức về thế giới xung quanh, có nhu cầu mở rộng vốn hiểu biết về tính 
chất, đặc điểm của các sự vật, hiện tượng như: hình dạng, màu sắc, kích 
thước, số lượng, chữ số, vị trí sắp xếp của chúng trong không gian, các phía 
của cơ thể, của đồ vật... Vốn tri thức này là cơ sở để trẻ giải quyết những tình 
huống trong cuộc sống sinh hoạt hàng ngày, nó giúp trẻ tham gia vào các hoạt 
động khác trong trường mầm non một cách phong phú và đa dạng. 
 Để việc cho trẻ Mẫu giáo 4-5 tuổi làm quen với toán đạt được những 
hiệu quả như mong muốn thì không thể thiếu được vai trò của những người 
lớn xung quanh trẻ, đặc biệt là vai trò của người giáo viên mầm non. Nhiệm 
vụ của cô giáo là giúp trẻ nhận biết và mở rộng vốn tri thức về toán học, làm 
thoả mãn các nhu cầu nhận thức của trẻ. Dạy trẻ biết sắp xếp, biết đếm, nhận 
biết hình dạng...của các sự vật trong cuộc sống. Tuy nhiên, trong thực tế để 
làm tốt điều này là một việc không hề dễ dàng vì trong quá trình thực hiện 
hoạt động dạy trẻ làm quen với toán, các cô giáo mầm non thường gặp phải 
 2 trình và trau dồi các quá trình: Quan sát, so sánh, phân tích, tổng hợpcho 
thích hợp với các tình huống, các hoạt động cụ thể.
 * Tầm quan trọng của bộ môn làm quen với toán của trẻ là:
 - Làm quen với toán là bộ môn có vị trí đặc biệt trong việc giáo dục trí tuệ 
cho trẻ vì nó đặt nền móng cho sự phát triển tư duy năng lực nhận biết cho trẻ.
 - Góp phần phát triển nhân cách một cách toàn diện ngay từ nhỏ khi trẻ còn 
bập bẹ.
 - Chuẩn bị cho trẻ đến trường phổ thông với những biểu tượng toán sơ đẳng 
( bài học số đếm, về định hướng không gian,bên phải-bên trái, kích thứơc(to-
nhỏ), hình (tròn,vuông, chữ nhật,)
 * Đặc điểm nhận thức của trẻ mẫu giáo 4- 5 tuổi.
 - Trẻ nhận thức dựa nhiều vào cảm tính.
 - Trẻ nhận thức bằng tư duy trực quan hình tượng là chủ yếu
 - Trẻ nhận biết từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp.
 - Quá trình nhận biết của trẻ gắn với sự phát triển nhận thức của mỗi cá 
nhân trẻ.
 - Trẻ hiểu đầy đủ biểu tượng nhiều- ít và biểu tượng to- nhỏ.
 - Trẻ nhận biết theo hai chiều, kích thước của một vật và biết làm theo 
yêu cầu của cô (VD: So sánh cao- thấp của 3 người.Trẻ đặt 3 người thẳng 
hàng ngang giống mẫu của cô sau đó phân biệt cao hơn- thấp hơn, cao nhất- 
thấp nhất).Trẻ có khả năng phân biệt kích thước của 3 vật có sự khác nhau rõ 
nét như: (có 3 băng giấy, trẻ phân biệt được băng dài nhất, băng giấy ngắn 
hơn và băng giấy ngắn nhất).Trẻ cũng có khả năng phân biệt được kích thước 
2 chiều của một đối tượng khi 2 chiều có sự khác nhau rõ nét.
 - Trẻ nhận biết về hình dạng của các vật không phụ thuộc vị trí của các 
vật trong không gian hay vật có khoảng cách gần trẻ. Trẻ có khả năng gọi 
đúng tên, phân biệt được hình dạng khác nhau của các vật thể. Dựa vào sự tác 
động của cô, trẻ có khả năng nhận biết, phân biệt một số các hình học.
 4 - Ban giám hiệu luôn tạo điều kiện giúp đỡ giáo viên về chuyên môn. 
Đặc biệt, nhà trường luôn chú trọng bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên về 
việc tổ chức các hoạt động dạy trẻ làm quen với toán cho trẻ các độ tuổi.
 - Bản thân tôi là một giáo viên trẻ, có trình độ chuyên môn, nhiệt tình, 
yêu nghề.
 - Các cháu có cùng độ tuổi, đa số các cháu ngoan và khỏe mạnh.
 - Hội phụ huynh luôn quan tâm, giúp đỡ nhiệt tình trong mọi hoạt động.
* Khó khăn:
 - Diện tích trường, lớp còn chật hẹp. Lớp học chỉ có một phòng chung 
cho tất cả các hoạt động.
 - Học sinh đông, 50 trẻ/ 55m2
 - Cơ sở vật chất, đồ dùng đồ chơi phục vụ hoạt động dạy trẻ “ Làm 
quen với toán” còn chưa phong phú.
 - Giáo viên chưa linh hoạt trong việc lựa chọn phương pháp, hình thức 
tổ chức hoạt động “Làm quen với toán” cho trẻ. 
 - Một số trẻ các kỹ năng đếm, tạo nhóm, phân biệt  còn hạn chế.
 - Một số phụ huynh chưa thực sự hiểu biết về tầm quan trọng của việc 
dạy trẻ “ Làm quen với toán” và chưa thực sự quan tâm đến việc học của con 
ở lớp mẫu giáo.
 * Thực tế khảo sát trên trẻ 4-5 tuổi (lớp mẫu giáo nhỡ - B1) trường 
Mầm non Ngô Quyền vào đầu năm học 2015- 2016, kết quả cụ thể như sau:
 Nội dung Số trẻ Tỷ lệ
Kỹ năng nhận biết các chữ số 30/50 60%
Kỹ năng xếp tương ứng 35/50 70%
Kỹ năng đếm từ trái sang phải 40/50 80%
Nhận biết, phân biệt hình dạng, kích thước 30/50 60%
Định hướng trong không gian 30/50 60%
Trẻ tích cực tham gia hoạt động học 40/50 80%
( Bảng khảo sát thực trạng trẻ lớp mẫu giáo B1 đầu năm học 2015- 2016)
 6 2.3.2. Bản thân mỗi giáo viên cần nắm vững yêu cầu, phương pháp và 
có cách tổ chức phù hợp với đối tượng trẻ của mình khi dạy trẻ “làm quen với 
toán”.
 Để tổ chức tốt hoạt động dạy trẻ làm quen với toán thì trước hết người 
giáo viên phải thực sự nắm được phương pháp tổ chức của hoạt động, cũng 
như phải linh hoạt, mềm dẻo trong cách tổ chức hoạt động cho trẻ “làm quen 
với toán”. Bởi vì, toán học thực sự luôn khô khan, khó hiểu, nếu chúng ta 
truyền đạt một cách cứng nhắc thì sẽ không thu được hiệu quả tốt trên trẻ. 
Còn nếu cách truyền đạt của cô phù hợp, gây hứng thú thì trẻ sẽ tích cực nhận 
thức và kết quả chúng ta thu được sẽ đáp ứng mong muốn của các nhà giáo 
dục nói chung, của cô giáo và các bậc phụ huynh nói riêng.
 Với tôi, để quá trình dạy trẻ “làm quen với toán” đạt kết quả tốt nhất 
thì chúng ta cần phải tổ chức hoạt động này theo hướng đổi mới, tích cực. Và 
bản thân tôi đã thực hiện đổi mới hoạt động dạy trẻ làm quen với toán theo 
các quy trình sau:
 * Chuẩn bị bài dạy: Chuẩn bị tốt đồ dùng đồ, chơi cho hoạt động là chúng 
ta đã đạt được 50% sự thành công cho hoạt động định tổ chức cho trẻ. Vì vậy 
khi tổ chức cho trẻ làm quen với toán, bản thân tôi luôn tích cực, chủ động 
chuẩn bị đầy đủ đồ dùng cho trẻ về số lượng và các đồ dùng tôi chuẩn bị luôn 
đa dạng về màu sắc, bắt mắt để thu hút sự chú ý của trẻ. Khi được cô chuẩn bị 
cho nhiều đồ dùng đẹp mắt, hấp dẫn như vậy, tôi thấy trẻ học toán hứng thú 
hơn, say mê hơn và kiến thức trẻ tiếp thu được nhiều hơn, dễ dàng hơn.
 * Tổ chức hoạt động: Khi tổ chức cho trẻ “làm quen với toán” tôi luôn tìm 
các hình thức hấp dẫn, mới lạ để vào bài, nhằm khơi gợi hứng thú và tính tò 
mò cho trẻ về hoạt động chuẩn bị diễn ra. Từ đó giúp trẻ tập trung hơn vào 
hoạt động “làm quen với toán” khi cô truyền thụ kiến thức cơ bản cho trẻ.
 Khi tổ chức cho trẻ “làm quen với toán”, ngay từ khi gây hứng thú cho 
trẻ tôi đã tìm những hình thức mới lạ như: Tổ chức hội thi, tham gia triển 
lãm để kích thích hứng thú cho trẻ trước khi bước vào hoạt động chính. 
 8 tích cực tham gia hoạt động. Và chúng ta sẽ nhận được những kết quả bất 
ngờ, đầy thú vị trên trẻ sau khi tham gia hoạt động học này.
 Dưới đây là một số ví dụ cụ thể mà tôi và đồng nghiệp đã tổ chức dạy 
trẻ trong hoạt động dạy trẻ “làm quen với toán”:
 * Với hoạt động dạy trẻ: “tạo nhóm có số lượng 3, nhận biết số 3”
 ( Chủ đề “ Gia đình”).
 - Chuẩn bị: Tôi chuẩn bị nhiều loại đồ dùng gia đình thật để cho trẻ ôn 
số lượng 2, chuẩn bị cho mỗi trẻ 3 chiếc bát, 3 chiếc thìa, 3 ngôi nhà có số 
lượng đồ vật là 2 và 3, nhạc
 - Cách tiến hành:
 + Gây hứng thú cho trẻ hát “Nhà của tôi” và trò chuyện về gia đình.
 + Phần ôn đếm đến 2, nhận biết chữ số 2: Tôi cho trẻ chơi trò “ Đi siêu 
thị sắm đồ” để trẻ đi thăm quan, tìm mua những món đồ cô yêu cầu rồi đếm 
và đặt số tương ứng, vừa đi vừa cho trẻ đọc đồng dao “ Đi cầu đi quán”.
 + Bài mới: Tổ chức dưới dạng hội thi xem bé nào nhanh và khéo để 
xếp, đếm và cất đồ dùng theo yêu cầu của cô.
 + Trò chơi củng cố: Cho trẻ chơi trò chơi “Đội nào nhanh nhất” để 
chọn những món đồ theo yêu cầu của cô trong phạm vi 3. Và trò chơi “ Mở 
cửa về nhà” để củng cố khả năng đếm của trẻ và khả năng nhận biết chữ số 3.
 * Với hoạt động dạy trẻ “nhận biết, phân biệt hình vuông, hình chữ nhật”: 
 - Chuẩn bị: Tôi chuẩn bị 2 bức tranh cho trẻ ghép hình ngôi nhà để ôn 
nhận biết hình vuông, hình chữ nhật; Mỗi trẻ một rổ có hình vuông, hình chữ 
nhật, 2 ngôi nhà có cửa hình vuông, hình chữ nhật
 - Cách tiến hành:
 + Trước tiên cho trẻ đọc thơ “Em yêu nhà em”;
 + Cho trẻ chia thành 2 đội lên lấy tranh về ghép và giới thiệu xem tranh 
của đội mình được ghép từ những hình gì?
 + Cho trẻ nhận xét đặc điểm các hình vuông, chữ nhật và phân biệt 2 
hình theo sự hướng dẫn và gợi ý của cô.
 10 2.3.4. Tích hợp việc dạy trẻ “làm quen với toán” thông qua các hoạt 
động khác.
 Đối với trẻ mầm non, việc dạy trẻ “làm quen với toán” nhận biết một số kỹ 
năng cơ bản như: Xếp tương ứng 1-1, đếm, nhận biết hình, định hướng trong 
không gianthì chúng ta có thể tích hợp vào trong các hoạt động khác như:
 *Hoạt động thể dục:
 + Khi chuyển đổi đội hình, tôi cho trẻ quay các phía. Từ đó, tôi đã giúp trẻ 
nhớ lại và định hướng được các phía của bản thân mình trong không gian.
 + Khi tổ chức bài tập phát triển chung: Yêu cầu trẻ tập các động tác thể 
dục theo cô, đưa tay, chân phải (trái) theo hướng dẫn của cô. Từ đó, giúp trẻ 
nhận biết được tay phải (trái) hoặc các phía của mình thong qua việc tập các 
động tác thể dục. 
 + Cho trẻ đếm các dụng cụ thể dục hoặc những đồ vật để trẻ chơi trò chơi 
củng cố trong giờ thể dục. Từ đó giúp trẻ củng cố kiến thức về số lượng và 
chữ số thông qua hoạt động thể dục.
 *Hoạt động âm nhạc:
 - Với chủ đề : Giao thông. Tôi dạy trẻ hát bài “ Đường em đi” Sau khi trẻ 
 hát xong tôi hỏi trẻ:
 + Đường em đi bên nào? Tay phải đâu? Bên phải con đâu?
 + Đường bên nào em không đi? Bên trái con đâu? Tay nào là tay trái?...
Qua đó sẽ giúp trẻ khắc sâu các biểu tượng về định hướng không gian so với 
bản thân mình.
 *Hoạt động ngoài trời: Khi cho trẻ quan sát xe máy tôi cho trẻ gọi tên 
các bộ phận của chiếc xe máy và nêu đặc điểm của các bộ phận đó. Mỗi lần 
mời trẻ lên tôi cho trẻ xác định hướng cơ bản của bản thân trẻ và của các bạn 
khác với đồ vật như:
 + Xe máy ở phía nào của con?
 + Cho trẻ đếm các bộ phận trên xe máy
 12