SKKN Một số biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục vệ sinh và bảo vệ môi trường cho trẻ 4-5 tuổi

 nhiễm, biết sống hòa nhập với môi trường đảm bảo sự phát triển lành mạnh về 
cơ thể và trí tuệ. Giúp trẻ phát triển một cách toàn diện về nhân cách, tích lũy 
thêm những kỹ năng, kinh nghiệm sống làm nền tảng cho sự nghiệp giáo dục 
sau này. Qua đó trẻ học được những cái hay, cái đẹp, biết yêu lối sống lành 
mạnh, ghét bỏ những thói hư tật xấu, biết yêu quý và trân trọng những giá trị của 
cuộc sống và môi trường. 
 Xuất phát từ trách nhiệm và lòng nhiệt huyết với nghề, từ mục tiêu giáo 
dục con người mới phát triển toàn diện đáp ứng nhu cầu của toàn xã hội. Đối với 
trẻ việc giáo dục và chăm sóc sức khoẻ ban đầu đóng một vai trò rất quan trọng 
trong quá trình hình thành và phát triển nhân cách cho trẻ. 
 “Trẻ em như búp trên cành 
 Biết ăn, biết ngủ,biết học hành là ngoan” 
 Vậy làm thế nào để trẻ có một bữa ăn ngon, có một giấc ngủ say, có một 
sức khoẻ tốt để vui chơi và học hành thì trước hết phải có một môi trường giáo 
dục vệ sinh lành mạnh và an toàn; đó cũng chính là điều mà tôi luôn băn khoăn 
và trăn trở tìm ra những biện pháp hữu hiệu nhất để áp dụng vào thực tế hiện 
nay tại đơn vị và đó cũng là lý do tôi chọn đề tài: “Một số biện pháp nâng cao 
chất lượng giáo dục vệ sinh và bảo vệ môi trường cho trẻ 4-5 tuổi”.
1.2. Điểm mới của đề tài:
 Đối với giáo dục mầm non, đây là cấp học đầu tiên trong hệ thống giáo 
dục, tạo nền tảng ban đầu và hết sức quan trọng cho việc giáo dục trẻ em trở 
thành những chủ nhân tương lai của đất nước. Do đó việc nâng cao nhận thức 
giáo dục vệ sinh và bảo vệ môi trường vào các hoạt động giáo dục hàng ngày, 
giúp trẻ có thái độ và hành vi tích cực đối với môi trường xung quanh, biết yêu 
quý và trân trọng những giá trị của cuộc sống, biết sống thân thiện với môi 
trường ngay từ nhỏ. Việc giáo dục môi trường không chỉ: “Cho hôm nay mà cho 
cả ngày mai” nhằm xây dựng môi trường “Xanh- sạch- đẹp”, thân thiện, không ô 
nhiễm. Vì vậy chúng ta cần phải nâng cao việc giáo dục vệ sinh và bảo vệ môi 
trường cho trẻ từ những việc làm nhỏ nhặt nhất, hành vi đơn giản nhất để trẻ có 
ý thức về vệ sinh và bảo vệ môi trường.
 Trong những năm qua việc tổ chức các hoạt động giáo dục vệ sinh và bảo vệ 
môi trường đã được Bộ GD, sở GD - ĐT Quảng Bình, phòng GD - ĐT Lệ Thủy 
triển khai rộng rãi đến các trường học, đến tận từng giáo viên với nhiều giải 
pháp tích cực và có hiệu quả. Trong quá trình thực hiện cơ sở vật chất, trang 
thiết bị, đồ dùng được tăng trưởng đáng kể, môi trường trong ngoài lớp được vệ 
2 đủ các trang thiết bị, đồ dùng đồ chơi, nhất là hưởng ứng hội thi môi trường 
“Xanh - sạch - đẹp”, để có một môi trường trong lành không rác thải.
 Trong công việc tôi luôn nhiệt tình, yêu nghề, mến trẻ, ham học hỏi để nâng 
cao chuyên môn, nghiệp vụ. Tìm tòi và tự làm một số đồ dùng, đồ chơi để phục 
vụ cho việc vệ sinh và giáo dục môi trường được tốt hơn. 
 Trường đã làm tốt công tác phối kết hợp giữa gia đình, nhà trường và xã hội 
nhằm nâng cao chất lượng giáo dục bảo vệ môi trường cho trẻ. 
 Điều may mắn nhất là tôi được sống trong một tập thể chị em đoàn kết, yêu 
thương, quan tâm giúp đỡ lẫn nhau trong cuộc sống cũng như trong công việc, 
cùng nhau học hỏi, trao đổi kinh nghiệm. Từ đó tôi học được những điều hay lẽ 
phải, những kinh nghiệm quý báu. Bản thân tôi cũng có những thế mạnh của 
mình là một giáo viên có bề dày kinh nghiệm, yêu nghề, mến trẻ, ham tìm tòi, 
học hỏi, thích khám phá những cái mới lạ. Với vai trò là người mẹ hiền thứ hai 
của trẻ tôi luôn có tấm lòng bao dung, độ lượng, thường xuyên nghiên cứu các 
tài liệu, sáng tạo nhiều cái mới trong công tác giảng dạy, có ý thức vươn lên, cố 
gắng rèn luyện bản thân, nhanh nhẹn, hoạt bát trong mọi lĩnh vực, có năng lực 
và trình độ chuyên môn vững vàng, luôn có ý thức cố gắng rèn luyện về chuẩn 
mực đạo đức, nhân cách, hành vi để làm gương cho trẻ noi theo.
 b. Khó khăn:
 Trường nằm ở vùng nông thôn, phần lớn trẻ là con em của các gia đình 
làm nghề nông, cuộc sống còn gặp nhiều khó khăn, vất vả. Việc chăm sóc, giáo 
dục trẻ chưa được coi trọng. Đặc biệt nhiều gia đình chưa biết cách giáo dục trẻ 
theo khoa học, khi đến trường chân tay, mặt mũi còn lấm lem, trẻ chưa có ý thức 
vệ sinh và bảo vệ môi trường sạch sẽ như: còn vứt rác còn bừa bãi, đi tiểu tiện 
chưa đúng nơi quy định Bên cạnh đó, sự tác động của môi trường xung quanh 
diễn ra rất phức tạp, mặt khác kiến thức và kinh nghiệm giáo viên còn hạn chế, 
một số giáo viên chưa được đào tạo cơ bản về việc giáo dục vệ sinh và bảo vệ 
môi trường cho trẻ. 
 Cơ sở vật chất để cung cấp cho việc vệ sinh và bảo vệ môi trường còn hạn chế: 
Góc thiên nhiên chưa được phong phú, các dụng cụ để bảo vệ môi trường còn 
thiếu thốn
 Phụ huynh chưa thực sự quan tâm đến vấn đề vệ sinh và bảo vệ môi 
trường, chưa phối hợp với cô giáo để thực hiện việc bảo vệ môi trường cho con 
em mình một cách khoa học. Hơn nữa, hiện nay tình trạng ô nhiễm môi trường 
4 2.2. Các giải pháp:
 a. Tìm hiểu đặc điểm tình hình nhận thức của trẻ về việc giáo dục vệ sinh và 
bảo vệ môi trường.
 Để giúp trẻ nâng cao chất lượng giáo dục vệ sinh và bảo vệ môi trường thì 
trước hết giáo viên phải nắm vững đặc điểm tâm, sinh lý và hoàn cảnh của từng 
trẻ. Vào đầu năm học tôi đã tổ chức nhiều hoạt động, nhiều tình huống, và khảo 
sát kết quả đạt được trên trẻ bằng nhiều cách: Theo dõi quá trình hoạt động của 
trẻ hằng ngày (biết thực hiện các thao tác vệ sinh, biết vệ sinh đồ dùng đồ chơi 
trong và ngoài lớp, biết vệ sinh trong ăn uống, có thói quen vứt rác, tiểu tiện 
đúng nơi quy định) Luôn đặt ra các câu hỏi và các tình huống để trẻ xử lý, 
quan sát mức độ hứng thú, sự tập trung và kết quả trên trẻ đạt là bao nhiêu. 
Ví dụ: Đầu năm học cho trẻ thực hiện các thao tác vệ sinh rửa tay lau mặt hằng 
ngày. Thông qua thao tác của các cháu tôi đánh giá kết quả để có biện pháp giáo 
dục cho từng trẻ. Những trẻ chưa thực hiện đúng các bước rửa tay và lau mặt thì 
tôi sẽ có kế hoạch rèn trẻ vào các ngày tiếp theo để làm sao cho trẻ thực hiện 
một cách thuần thục các thao tác.
 Gia đình cũng là một yếu tố rất quan trọng để giúp trẻ nâng cao giáo dục vệ 
sinh và bảo vệ môi trường. Phụ huynh chính là tấm gương cho trẻ học tập và noi 
theo. Các phụ huynh có thể khuyến khích trẻ tham gia vào các hoạt động: Gieo 
hạt, chăm sóc cây, thu dọn đồ chơi gọn gàng, cùng rửa tay bằng xà phòng trước 
khi ăn, sau khi đi vệ sinh xong Chính những việc làm đơn giản ấy đã góp 
phần nâng cao chất lượng giáo dục vệ sinh và bảo vệ môi trường cho trẻ.
Ví dụ: Hôm nay bố con mình ra vườn để trồng cây ăn quả nhé, bố sẽ cuốc đất 
và trồng cây, khi trồng xong thì chúng ta phải làm gì ? (tưới nước), con tưới 
nước giúp bố nhé. Trong khi hoạt động thì người bố cùng trò chuyện với con và 
cho trẻ biết các loại cây ăn quả khi lớn lên không những cho ta quả ngọt mà còn 
cho bóng mát nữa. Vì vậy con phải thường xuyên tưới nước, chăm sóc, bảo vệ 
để cây xanh tốt nhé... Chính những hoạt động này cũng đã góp phần giáo dục trẻ 
bảo vệ môi trường. 
 Từ những đặc điểm và tình hình đó, để tạo điểu kiện tốt cho trẻ nâng cao chất 
lượng giáo dục vệ sinh và bảo vệ môi trường trong mọi hoạt động, làm tiền đề 
cho sự phát triển tâm, sinh lý của trẻ sau này, tôi phải lên kế hoạch hướng dẫn, 
tổ chức và bồi dưỡng cho trẻ.
 b. Xây dựng kế hoạch giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ thông qua 
các chủ đề, các hoạt động giáo dục: 
6 chú ý dạy trẻ có ý thức tiết kiệm nước và các nguyên liệu chế biến món ăn, thu 
gom đồ dùng gọn gàng sau khi làm. 
 - Thông qua các trò chơi học tập : Trẻ tìm hiểu các hiện tượng trong môi 
trường, trẻ học cách so sánh, phân loại các hành vi tốt, xấu đối với môi trường, 
phân biệt môi trường sạch, môi trường bẩn và tìm ra nguyên nhân; trẻ biết giải 
các câu đố, kể lại các câu chuyện về bảo vệ môi trường 
 - Thông qua các trò chơi vận động : Trẻ mô tả các hành vi bảo vệ môi trường : 
động tác cuốc đất, trồng cây, tưới nước, bắt sâu hoặc làm hại môi trường như: 
chặt cây, dẫm lên thảm cỏ, đốt rừng, săn bắt chim, thú 
 c. Sử dụng các phương pháp:
 *Sử dụng phương pháp thực hành, trải nghiệm:
 Phương pháp thực hành trải nghiệm gồm trò chơi, sử dụng tình huống có 
vấn đề, thí nghiệm, thực hành thao tác với đồ vật, đồ chơi.
 Trò chơi có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với trẻ, thông qua trò chơi trẻ 
lĩnh hội kiến thức, kỹ năng một cách nhẹ nhàng, tự nhiên, hiệu quả. Khi trẻ tham 
gia vào trò chơi trẻ có hiểu biết sâu sắc hơn về các sự vật, hiện tượng xung 
quanh, từ đó yêu quý và có ý thức giữ gìn, bảo vệ chúng. Tùy nội dung của từng 
hoạt động mà tôi lựa chọn nội dung và tổ chức những trò chơi phù hợp để góp 
phần giáo dục trẻ vệ sinh và bảo vệ môi trường
 Ví dụ: Trong lĩnh vực con người với thiên nhiên, tôi tổ chức cho trẻ chơi lô tô 
chọn đồ dùng để tránh mưa, tránh nắng, trò chơi vận động “Trời nắng, trời 
mưa”
 Tôi đã sử dụng các tình huống cụ thể có liên quan tới môi trường nhằm 
kích thích trẻ tìm tòi, khám phá, suy nghĩ, tạo cơ hội để trẻ sử dụng những kinh 
nghiệm đã có vào việc giải quyết các vấn đề nảy sinh trong cuộc sống của trẻ. 
 Ví dụ: Sau giờ hoạt động tạo hình “bé tập làm đồ chơi” lớp học bừa bộn, có 
nhiều rác thải, giấy loại, đồ dùng đồ chơi sắp xếp chưa ngăn nắp, tôi cho trẻ 
nhận xét về môi trường nhóm lớp đã ngăn nắp hay chưa, từ đó khuyến khích trẻ 
đưa ra các giải pháp (trẻ tự phân công công việc của từng tổ, cá nhân). Sau 
khi dọn xong thì cho trẻ tự nhận xét, so sánh môi trường của nhóm lớp trước và 
sau khi dọn.
 Không những thế tôi còn sử dụng biện pháp trải nghiệm/ thực nghiệm qua 
đó nhằm cung cấp hoặc củng cố kiến thức, hình thành kỹ năng vệ sinh và bảo vệ 
môi trường cho trẻ.
8 nhẹ nhàng những hành vi không tốt của trẻ đối với môi trường. Tôi đã sử dụng 
phương pháp này ở mọi lúc mọi nơi. Trong giờ đón trẻ, khi trẻ cất đồ dùng cá 
nhân đúng nơi quy định đã động viên trẻ kịp thời. Trong hoạt động chơi thấy trẻ 
cất dọn đồ dùng ngăn nắp, gọn gàng, đúng nơi quy định, biết giữ gìn đồ chơi 
Tôi khen trẻ ngay lúc đó, đồng thời cuối buổi chơi tuyên dương trẻ trước lớp để 
các bạn học tập.
 Ví dụ: Khi giờ hoạt động góc kết thúc, một số đồ chơi còn rơi vãi trên sàn 
nhà, thấy cháu A chăm chỉ thu dọn những đồ chơi đó để vào các góc chơi đúng 
quy định. Tôi tuyên dương ngay: Cô thấy bạn A rất giỏi đã biết cất dọn các đồ 
chơi rất gọn gàng đấy, các con hay học tập bạn để lớp học của mình luôn sạch 
đẹp nhé.
 * Sử dụng phương pháp nêu gương, đánh giá:
 Tôi sử dụng các hình thức khen, chê phù hợp, đúng lúc, đúng chỗ trước 
mỗi hành vi tốt (hoặc chưa tốt) của trẻ đối với môi trường xung quanh, không sử 
dụng các hình phạt làm ảnh hưởng đến tâm, sinh lý của trẻ. Nếu trẻ có hành vi 
đúng thì kịp thời khen ngơi, động viên. Ngược lại nếu trẻ có hành vi không đúng 
tôi nhẹ nhàng nhắc nhở trẻ.
 Ví dụ: Khi thấy trẻ vứt vỏ bánh trên sàn nhà, tôi nhẹ nhàng nhắc nhở trẻ: 
“con vứt vỏ bánh như vậy sẽ làm cho lớp học bẩn đấy” và trẻ sẽ nhẹ nhàng đi 
nhặt vỏ bánh bỏ vào thùng rác.
 d. Lồng ghép nội dung giáo dục vệ sinh và bảo vệ môi trường vào các hoạt 
động của trẻ:
 Trẻ mầm non rất hứng thú khi được làm quen với môi trường xung quanh. 
Giáo viên cho trẻ làm quen với môi trường xung quanh thông qua các hoạt động 
như hoạt động vui chơi, hoạt động học, hoạt động lao động, hoạt động ăn ngủ, 
vệ sinh cá nhân, hoạt động dạo chơi tham quan
 * Như chúng ta đã biết hoạt động vui chơi là hoạt động chủ đạo của lứa tuổi 
mẫu giáo. Hoạt động vui chơi có vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất 
lượng giáo dục vệ sinh và bảo vệ môi trường cho trẻ. Hoạt động vui chơi của trẻ 
có thể tiến hành ngoài trời hoặc trong lớp học. Thông qua các hoạt động chơi ở 
các góc: Trò chơi đóng vai theo chủ đề, ghép hình, lắp ghép, xây dựng, đóng 
kịch, học tập, trò chơi vận động, trò chơi dân gianKhi tham gia vào các hoạt 
động trẻ sẽ học được nhiều kỹ năng quan trọng. Dựa vào đặc điểm chơi ở các 
góc, nội dung của từng chủ đề trẻ khám phá mà nội dung giáo dục vệ sinh và 
bảo vệ môi trường sẽ lồng ghép trong hoạt động vui chơi của trẻ.
10