SKKN Một số biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục Âm nhạc cho trẻ 4-5 tuổi trong trường mầm non

 âm nhạc. Được tiếp xúc với âm nhạc, ở một chừng mực nào đó, trẻ sẽ có cảm nhận, 
biết nhận xét trao đổi ý nghĩa lời ca, âm điệu, tiết tấu. Âm nhạc chân chính có giá 
trị nghệ thuật cảm hóa trẻ cùng hướng tới cái đẹp trong tâm hồn vì vậy âm nhạc là 
nhu cầu không thể thiếu với trẻ. Bên cạnh đó, thế giới âm thanh muôn màu không 
ngừng chuyển động tạo điều kiện cho trẻ phát triển các chức năng tâm lý, năng lực 
hoạt động và sự hiểu biết của trẻ. Âm nhạc là phương tiện giúp trẻ nhận thức thế giới 
xung quanh, phát triển lời nói, quan hệ giao tiếp, trao đổi tình cảm, xúc cảm. Đối với 
trẻ, âm nhạc là thế giới kỳ diệu đầy cảm xúc. Bởi chính ở đây âm nhạc được coi như 
một phương tiện giáo dục toàn diện nhân cách trẻ.
 Trong chương trình giáo dục mầm non thì âm nhạc là một môn nghệ thuật hết 
sức gần gũi với trẻ, là hoạt động được trẻ yêu thích là nguồn cảm hứng mạnh mẽ để 
trẻ cảm thụ nghệ thuật. Có thể coi âm nhạc là một bộ phận không thể tách rời trong 
công tác chăm sóc và giáo dục trẻ. Giáo dục âm nhạc là giáo dục cho trẻ lòng yêu 
con người, yêu quê hương đất nước..., giúp biết cảm thụ âm nhạc thông qua các hoạt 
động âm nhạc phong phú như: Ca hát, vận động, nghe hát, múa, trẻ chơi trò chơi âm 
nhạc. Đối với trẻ 4-5 tuổi là giai đoạn trẻ cảm nhận âm nhạc tốt nhất, trẻ có khả năng 
tri giác toàn vẹn hình tượng âm nhạc, cùng với những kinh nghiệm được tích lũy từ 
trước, ở lứa tuổi này những năng khiếu âm nhạc đặc biệt xuất hiện nhiều hơn ở bất 
cứ lĩnh vực nào khác, giáo dục âm nhạc đã đem lại cho trẻ những ấn tượng những 
biểu tượng về âm nhạc, dần dần hình thành trong tâm hồn trẻ, tạo điều kiện phát triển 
thị hiếu âm nhạc. Đây là bước khởi đầu giúp trẻ biết lựa chọn, đánh giá tác phẩm âm 
nhạc và biết cách biểu diễn ở mức độ đơn giản.
 Chính vì những lý do trên mà bản thân tôi đã và đang cố gắng đi sâu tìm hiểu 
những biện pháp thích hợp nhằm nâng cao chất lượng dạy và học cho hoạt động làm 
quen với giáo dục âm nhạc. Nhưng đối với đặc điểm lứa tuổi mẫu giáo 4-5 tuổi, 
giáo dục âm nhạc không chỉ dừng lại ở việc cô dạy trẻ hát và múa đơn giản mà phải 
tổ chức hát múa dưới nhiều hình thức và luôn đi cùng với đồ dùng, đồ chơi âm nhạc. 
Vì tất cả những lý do này, tôi luôn mong muốn mình phải làm thế nào để giúp trẻ 
học thật tốt bộ môn âm nhạc. Nhận thức được tầm quan trọng của âm nhạc với việc 
chăm sóc và giáo dục trẻ mầm non nói chung và trẻ 4 - 5 tuổi nói riêng, tôi đã nghiên 
cứu để tìm ra “ Một số biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục âm nhạc cho trẻ 
4-5 tuổi trong trường mầm non”. 
1.2. Phạm vi áp dụng và điểm mới của đề tài
1.2.1. Điểm mới của đề tài. tất cả các khả năng của trẻ phải hình thành cho trẻ cơ sở ban đầu về nhân cách con 
người làm tiền đề cho sự phát triển tốt hơn nữa cho những giai đoạn tiếp theo trong 
đó có Âm nhạc. Trường Mầm non mà tôi đang công tác là một ngôi trường có bề 
dày về thành tích nhiều năm. Đội ngũ cán bộ, giáo viên, nhân viên đa số trẻ, khoẻ, 
nhiệt tình, yêu nghề, yêu trẻ, tích cực học tập bồi dưỡng nâng cao trình độ chuyên 
môn nghiệp vụ, năng lực sư phạm, chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ.
2.1.1 Thuận lợi: 
 - Được sự quan tâm giúp đỡ nhiệt tình của Ban giám hiệu nhà trường đầu tư 
cơ sở vật chất mua sắm đầy đủ đồ dùng và dụng cụ như ti vi, máy chiếu.. 
 - Nhà trường luôn coi trọng đến việc rèn cho trẻ kĩ năng âm nhạc, trang bị cho 
mỗi lớp loa máy đầy đủ thuận tiện cho việc hoạt động âm nhạc.
 - Thường xuyên tạo điều kiện cho tôi đi dự giờ đồng nghiệp, bồi dưỡng chuyên 
đề hoạt động giáo dục âm nhạc, được nhà trường quan tâm tận tình, chỉ đạo sát sao 
trong việc thực hiện chương trình giáo dục.
 - Bản thân tôi được nhà trường phân công dạy lớp mẫu giáo 4-5 tuổi , đây là 
độ tuổi trẻ đã nhận thức được thế giới xung quanh, trẻ hiểu biết nhiều, trẻ đã thể hiện 
được cảm xúc của mình, đồng thời bản thân tôi cũng có khả năng âm nhạc, truyền 
thụ âm nhạc đến trẻ. 
 - Bản thân tôi cũng có nhiều cố gắng trong quá trình tự học tự rèn luyện
2.1.2 Khó khăn:
 - Lớp 4-5 tuổi do tôi phụ trách có đa số cháu là con em nông nghiệp, ít có điều 
kiện để quan tâm và cho con em tiếp xúc với âm nhạc nhiều. Việc phối hợp chăm 
sóc, giáo dục trẻ giữa giáo viên và và phụ huynh còn gặp không ít khó khăn.
 - Phòng học còn chật hẹp nên khó khăn trong việc tổ chức hoạt động học cho 
trẻ.
 - Các cháu tuy cùng độ tuổi nhưng khả năng cảm thụ âm nhạc không đồng 
đều. Nhiều trẻ khả năng cảm thụ âm nhạc còn chậm
 - Bên cạnh đó, đồ dùng, đồ chơi phục vụ cho hoạt động âm nhạc chưa được 
nhiều, đồ dùng chưa đẹp, chưa phong phú, chưa sáng tạo để lôi cuốn hấp dẫn trẻ.
2.1.3. Điều tra thực tiển:
 Năm học 2018 - 2019 bản thân tôi được nhà trường phân công giảng dạy lớp 
4-5 tuổi. Tôi đã tiếp nhận lớp và nghiên cứu hồ sơ của trẻ, nắm bắt tình hình tâm 
sinh lý từng trẻ để có kế hoạch giáo dục. 
 Vào đầu năm học tôi tiến hành khảo sát chất lượng âm nhạc của 27 trẻ trong 
lớp. Tôi thấy khả năng cảm thụ âm nhạc của trẻ ở nhiều mức độ khác nhau. Có cháu đóng vai trò rất quan trọng, nếu chúng ta chủ động lên kế hoạch trước một cách cụ 
thể, rõ ràng thì kết quả giờ hoạt động đó phải biết dựa vào các yêu cầu sau:
 Xây dựng kế hoạch tuần, tháng theo chủ đề, đúng với hình thức thực tiển của 
lớp mình. Phải dựa vào nội dung hoạt động âm nhạc theo từng chủ đề.
 Dựa vào khả năng của trẻ trong lớp qua quá trình hoạt động, sự nhanh nhẹn, 
linh hoạt, thích thú hay nhàm chán, không chú ý của trẻ để có biện pháp phù hợp với 
từng trẻ.
 Ví dụ: Khi thực hiện chủ đề “Thế giới động vật” tôi xem ở kế hoạch hoạt 
động với chủ đề này với đề tài của bài là gì? Cần chuẩn bị những đồ dùng, đồ chơi 
gì? Và có những biện pháp sử dụng như thế nào? Dựa vào kế hoạch đó bản thân tôi 
tìm tòi, sưu tầm tranh, ảnh, đồ dùng, đồ chơi, làm và sử dụng cho phù hợp với chủ 
đề mình dạy. 
 Từ đó xây dựng kế hoạch bồi dưỡng trẻ cụ thể, đúng đối tượng của nhóm lớp, 
lồng ghép, tích hợp họat động âm nhạc vào các hoạt động khác trong ngày và mọi 
lúc mọi nơi. Vì thế mà khi tổ chức hoạt động Âm nhạc đạt hiệu quả cao.
 2.2.2. Biện pháp thứ 2: Tạo môi trường học tập, rèn luyện cho trẻ:
 Giáo dục âm nhạc là hoạt động nghệ thuật được trẻ mẫu giáo rất yêu thích. 
Đây là loại hình được xem như phương tiện để thực hiện các hoạt động giáo dục một 
cách hiệu quả ở trường mầm non. Góc âm nhạc là nơi trẻ có điều kiện để thể hiện 
khả năng âm nhạc của mình, trẻ có thể làm quen, ôn luyện, củng cố và vận dụng phát 
triển những kỹ năng âm nhạc qua các trò chơi, các hoạt động sáng tạo làm phát triển 
khả năng sáng tạo của trẻ . Tôi luôn tận dụng diện tích phòng học, phòng âm nhạc 
và chú ý bố trí cách sắp xếp các học cụ, đội hình để tạo môi trường học và thoải mái 
cho trẻ. Do đặc điểm tâm lý lứa tuổi mẫu giáo, các cháu tuy còn nhỏ tuổi nhưng rất 
thích cái đẹp, màu sắc sặc sỡ, mới lạ.Vì vậy tôi luôn cố gắng tạo nhiều đồ dùng, đồ 
chơi đẹp, hấp dẫn trang trí xung quanh lớp để tạo môi trường học và thoải mái cho 
trẻ.
 Mặt khác trẻ có ấn tượng sâu sắc khi nghe nhạc qua đài, xem băng đĩa, trẻ rất 
hào hứng muốn vào góc âm nhạc để tự mình thể hiện mình, hát vận động bằng các 
nhạc cụ, trang phục. Vì vậy muốn trẻ thích thú hào hứng thì bản thân tôi luôn làm 
mới góc nghệ thuật bằng nhiều hình thức để kích thích hứng thú của trẻ.
 Bên cạnh đó, tôi luôn sưu tầm thể hiện phong phú các thể loại băng nhạc thiếu 
nhi, mầm non, dân ca, nhạc cổ điển và sưu tầm những hình ảnh đep, nghộ nghĩnh... 
có nội dung về hoạt động âm nhạc nội dung bài sắp học để trang trí góc âm nhạc thật 
sinh động theo chủ đề để gây sự thu hút tới trẻ, hoặc làm đồ dùng cho giảng dạy và Mọi lúc mọi nơi cũng cần cho trẻ làm quen với âm nhạc. Vào buổi sáng giờ 
đón trẻ mở băng đĩa cho trẻ nghe khi đến trường với một số ca khúc quen thuộc như 
"Cháu đi mẫu giáo", "Trường cháu đây là trường mầm non", "Đi học"....Hay vào 
những thời điểm dịp lễ tết, tôi mở cho trẻ nghe những bài ca ngợi về ngày tết quê 
hương... để tạo cho trẻ niềm vui khi đến trường. Bên cạnh đó lồng ghép giáo dục trẻ 
lễ phép khi đến lớp, bài hát “Lời chào buổi sáng” của Nguyễn Thị Nhung nhắc nhở 
trẻ chào bố mẹ bằng âm nhạc, ngữ điệu lời nói của trẻ thêm tình cảm, âu yếm.
 Hay giờ tập thể dục buổi sáng tôi mở băng đĩa cho trẻ nghe và tập các động 
tác thể dục sáng qua bài hát " Em tập thể dục" qua đây trẻ sẻ thích thú và tạo cho trẻ 
thói quen tập thể dục và cũng dần hình thành cho trẻ khả năng cảm thụ âm nhạc được 
tốt hơn.
 Ngoài những biện pháp đã truyền đạt, tôi còn ứng dụng công nghệ thông tin 
vào các tiết học âm nhạc, bằng cách quay những đoạn clip mô phỏng cho bài hát tôi 
dạy. Tôi tổ chức các hoạt động đa dạng dựa vào hoạt động trọng tâm bài hát.
 * Ví dụ: Khi trọng tâm là dạy hát thì tôi tổ chức cho trẻ hát to hay hát nhỏ, hát 
nối đuôi dựa theo các hình thức khác nhau. 
 Trong các ngày lễ hội tôi thường cho các cháu biễu diễn tập thể để cháu nào cũng 
được múa, được hát, được biễu diễn trước đám đông như: Dịp khai giảng năm học mới, 
dịp trung thu Một phần giúp trẻ tự tin, mạnh dạn hơn, một phần làm cho các cháu 
thấy được hãnh diện khi mình được biễu diễn văn nghệ trước khán giả.
 Với biện pháp trên tôi nhận thấy trẻ rất hứng thú và đa số phụ huynh phấn khới, 
tin tưởng vào sự giáo dục của nhà trường.
 2.2.4. Biện pháp thứ 4: Sử dụng các loại nhạc cụ, học cụ thu hút sự chú ý 
của trẻ:
 Trong trường mầm non có rất nhiều loại đồ dùng đồ chơi để phục vụ các môn 
học và các hoạt động. Đối với môn giáo dục âm nhạc có nhiều đồ dùng, dụng cụ âm 
nhạc, những đồ dùng ấy phát ra âm thanh sôi động giúp cho bài hát hay hơn thu hút 
được sự hứng thú của trẻ vào tiết học. Để đạt được kết quả cao tôi đã chuẩn bị một 
số đồ dùng, dụng cụ tự tạo từ nguyên vật liệu dễ kiếm, dễ tìm từ những phế thải để 
làm đồ dùng, dụng cụ phục vụ cho môn giáo dục âm nhạc. 
 Ngoài những dụng cụ mua sẵn như hoa vải, hoa nhựa, phách tre, trống 
lắcTôi còn sử dụng nhiều nguồn âm thanh: các loại lon, thùng nhôm, thùng giấy 
chứa đậu, hột hạt, gạo, các loại đá, các dụng cụ nhà bếp, khối gỗ, chén bằng sành. 
Có thể để giấy báo hay những loại giấy phế liệu có kích cỡ lớn, tạo điều kiện cho trẻ 
sáng tạo ra các kiểu áo váy theo trí tưởng tượng của các nhân vật, phục vụ chơi sưa thích thú hơn trong các giờ hoạt động khác. Mặt khác qua nội dung lồng ghép 
này các môn học khác cũng trở nên phong phú sinh động hơn. 
 *Khám phá khoa học:
 Trong chương trình học ở lớp Mẫu giáo nhỡ có giờ cho trẻ khám phá khoa 
học nhằm trau dồi năng lực hoạt động trí tuệ, nhận biết cuộc sống xã hội. Với môi 
trường xã hội, cô giáo tổ chức cho trẻ quan sát, gặp gỡ, trò chuyện giúp đỡ mọi người 
gần gũi xung quanh. Cho trẻ làm quen với đồ vật, hiểu ý nghĩa đồ dùng và đặc điểm 
của nó.
 Để giúp trẻ hiểu đúng đắn về những đề tài của giờ hoạt động chung phát triển 
nhận thức thông qua việc trò chuyện, đàm thoại, quan sát, trò chơi...thì việc kết hợp 
sử dụng âm nhạc trong giờ học góp phần tạo cho trẻ có cảm xúc với các đối tượng 
như bài “Giới thiệu một số loài hoa” yêu cầu là trẻ phân biệt được một số loại hoa, 
so sánh, nhận xét sự giống và khác nhau...biết thưởng thức vẻ đẹp, mùi thơm, yêu 
quí, bảo vệ...Sau đó ta cho trẻ nghe bài “Màu hoa” hoặc có thể cho cháu nghe bài 
“Ra vườn hoa” của Văn Tấn.
 Ví dụ: Trong chủ đề nghề nghiệp như “Chú công nhân” giáo viên yêu cầu trẻ 
nắm được công việc, ý nghĩa của công việc đó, yêu quý người lao động...kết hợp 
cho trẻ nghe bài “Cháu yêu cô chú công nhân” của Hoàng Văn Yến.
 Ví dụ: Khi dạy đề tài “Chú bộ đội” nghe bài “Gần lắm trường sa”, “Chú bộ 
đội”, “Gác trăng” của Nguyễn Trí Tân...Nhằm giúp trẻ hiểu được trong đêm trung 
thu đó các chú bộ đội phải đứng gác giữ cho Tổ quốc được thanh bình để các em 
thiếu nhi được “Rước đèn trong đêm trăng”.
 * Tạo hình:
 Sự tham gia của âm nhạc trong giờ dạy trẻ hoạt động tạo hình đã kích thích 
sự sáng tạo, gợi mở, phát triển trí tưởng tượng của trẻ khi vẽ, nặn, cắt, dán....
 Giáo dục âm nhạc trong giờ tạo hình ngoài việc trẻ thực hành, cô mở máy cho 
trẻ nghe nhiều bài hát có nội dung tương đối phù hợp với đề tài đó, thì ở đây ngoài 
nội dung trên tôi đã tổ chức nhiều tiết ở trên lớp với nội dung là cho trẻ nghe bài hát 
có nội dung phù hợp với đề tài và dạy vào phần hướng dẫn, đàm thoại trước khi trẻ 
thực hành. Sau đó từ nội dung bài hát giáo viên kết hợp đàm thoại như: Vẽ hoa, nghe 
hát bài “Màu hoa” rồi cô cùng trẻ trò chuyện về các loại hoa trong bài hát.
 + Trong bài hát các con vừa nghe những bông hoa đó có màu gì?
 + Ngoài những bông hoa đủ màu sắc đó thì bài hát còn có gì nữa (nhiều lá, 
nhiều cây...).