SKKN Một số biện pháp giúp trẻ 4-5 tuổi nâng cao khả năng cảm thụ tác phẩm văn học ở trường mầm non

 2
dục trẻ một cách linh hoạt, thực hiện phương châm “ Học mà chơi- Chơi mà học” 
Đáp ứng mục tiêu phát triển của trẻ một cách toàn diện về mọi mặt. 
 Trong những bài thơ, câu chuyện thế giới mới của cuộc sống thực tại bao gồm 
thiên nhiên, xã hội, con người được diễn tả, biểu đạt, truyền đạt trong những hình 
thức đa dạng độc đáo. Văn học nói về thế giới loài vật, cỏ cây, hoa lá, mọi hiện 
tượng thiên nhiên, vũ trụ mà trẻ nhìn thấy được, cũng nói về những gì gần gũi 
trong môi trường sống của trẻ như làng quê, cánh đồng, dòng sông, phiên chợ, lớp 
học, khu phố,Qua tác phẩm văn học, trẻ bắt đầu nhận ra trong xã hội những mối 
quan hệ, những tình cảm gia đình, tình bạn, tình cô cháu,Trẻ cũng dần nhận ra 
có một xã hội ràng buộc con người với nhau trong lịch sử đấu tranh cách mạng, 
trong tình làng nghĩa xóm. Văn học có thể cần đề cập đến những lực lượng siêu 
nhiên như thần linh, ông bụt, cô tiên, phù thủy, quỷ sứ và cả những phép màu còn 
tồn đọng trong tâm thức dân tộc. Đây cũng là đối tượng miêu tả của văn học làm 
nên sự phong phú, hấp dẫn của đời sống tinh thần.
 Nhờ được nghe, tiếp xúc với một số lượng văn học, có những hiểu biết sơ đẳng 
về văn học, đó là khả năng mô tả cuộc sống xung quanh phong phú, hấp dẫn bằng 
những dạng thức khác nhau. Bước đầu trẻ sẽ nhận biết được sự khác nhau về nội 
dung và hình thức giữa các thể loại thơ, chuyện. Không những giúp trẻ cảm nhận 
được cái đặc sắc của cách diễn đạt hình tượng, nhà sư phạm còn cần giúp trẻ phân 
biệt được hình tượng nghệ thuật với hiện thực, hình thành một số khái niệm văn 
học như: Thơ, chuyện, nhân vật, hình ảnh, giúp trẻ trao đổi những điều đã được 
nghe và bộc lộ những suy nghĩ của mình về tác phẩm, nhằm phát triển đời sống 
tinh thần của trẻ.
 Để thực hiện được mục tiêu đó đòi hỏi người giáo viên mầm non phải có
tấm lòng yêu nghề mến trẻ một cách thực sự bằng tất cả những gì mình có được
cùng với lương tâm nghề nghiệp để đầu tư trí tuệ, công sức lên mỗi cuốn giáo
trình, mỗi trang giáo án. Trong trường học cô giáo luôn được ví như là “Người
mẹ thứ hai gần gũi, thương yêu quý mến dạy dỗ trẻ và là điểm tựa vững chắc
cho trẻ” ngay từ buổi học đầu tiên trẻ đến trường, lớp. Trường mầm non cũng là
nơi đào tạo, giáo dục trẻ hình thành những cơ sở ban đầu về nhân cách.Là một 4
lớp học, khu phố,Qua tác phẩm văn học, trẻ bắt đầu nhận ra trong xã hội những 
mối quan hệ, những tình cảm gia đình, tình bạn, tình cô cháu,Trẻ cũng dần nhận 
ra có một xã hội ràng buộc con người với nhau trong lịch sử đấu tranh cách mạng, 
trong tình làng nghĩa xóm. Văn học có thể cần đề cập đến những lực lượng siêu 
nhiên như thần linh, ông bụt, cô tiên, phù thủy, quỷ sứ và cả những phép màu còn 
tồn đọng trong tâm thức dân tộc. Đây cũng là đối tượng miêu tả của văn học làm 
nên sự phong phú, hấp dẫn của đời sống tinh thần.
 Nhờ được nghe, tiếp xúc với một số lượng văn học, có những hiểu biết sơ 
đẳng về văn học, đó là khả năng mô tả cuộc sống xung quanh phong phú, hấp dẫn 
bằng những dạng thức khác nhau. Bước đầu trẻ sẽ nhận biết được sự khác nhau 
về nội dung và hình thức giữa các thể loại thơ, chuyện. Không những giúp trẻ cảm 
nhận được cái đặc sắc của cách diễn đạt hình tượng, nhà sư phạm còn cần giúp trẻ 
phân biệt được hình tượng nghệ thuật với hiện thực, hình thành một số khái niệm 
văn học như: Thơ, chuyện, nhân vật, hình ảnh, giúp trẻ trao đổi những điều đã 
được nghe và bộc lộ những suy nghĩ của mình về tác phẩm, nhằm phát triển đời 
sống tinh thần của trẻ.
 Tác phẩm văn học là một chỉnh thể nghệ thuật, cần giúp trẻ nhận biết các 
mối quan hệ biểu hiện giữa hoàn cảnh, trạng thái, tình huống và nhân vật; giữa lời 
kể, lời thuật, lời bạch trữ tình và ngôn ngữ nhân vật; Giữa không khí, âm sắc, 
giọng điệu chung của tác phẩm văn học và hành động văn học. Chưa yêu cầu trẻ 
phải nhớ hết mối quan hệ phức tạp và chưa đòi hỏi trẻ phân biệt quan hệ chính 
phụ trong truyện mà chỉ nhằm giúp trẻ nhận ra tính liên tục của cốt truyện trong 
các mối liên quan đến nhân vật trung tâm của tác phẩm.
 Khi cho trẻ làm quen với tác phẩn văn học góp phần mở rộng nhận thức, phát 
triển trí tuệ, giáo dục đạo đức, giáo dục thẩm mĩ, phát triển ngôn ngữ, phát triển 
ở trẻ hứng thú “đọc sách” kỹ năng đọc và kể truyện sáng tạo qua các tác phẩm. 
Đó vận dụng những kiến thức có sẵn, qua học hỏi nghiên cứu và áp dụng phương 
pháp vào môn văn học nhằm phát huy tích cực, chủ động phù hợp với mục đích 
giáo dục và trình độ nhận thức của trẻ. 6
Trong những năm tháng giảng dạy trên lớp bản thân tôi đã rút ra những kinh 
nghiệm để có những phương pháp điều chỉnh giảng dạy để phù hợp với sự phát 
triển của xã hội hiện đại. Và năm nay tôi được dạy lớp mẫu giáo 4 tuổi tôi nhận 
thấy phạm vi tiếp xúc của trẻ còn hạn chế dẫn đến sự hiểu biết của trẻ còn nghèo 
nàn, cuộc sống của trẻ còn nhiều điều mới lạ vì vậy việc giúp cho trẻ đọc thuộc 
thơ, kể lại chuyện được tốt hơn giáo viên cần cung cấp cho trẻ những nội dung 
kiến thức đơn giản trong trường mầm non.
 Ngoài ra trong các hoạt động tôi sử dụng rất nhiều hình thức khác nhau để gây 
hứng thú giúp trẻ nhanh chóng hiểu nội dung chuyện, nhớ chuyện, thuộc chuyện 
và đọc kể diễn cảm kể chuyện sáng tạo, đóng kịch. trong hoạt động này hình thức 
sử dụng đồ dùng trực quan rất có hiệu quả. Đồ dùng trực quan có thể là tranh ảnh, 
mô hình, rối que, rối bóng, trang phục, sân khấu
 Thông qua hoạt động làm quen với tác phẩm văn học giúp trẻ nhận thức
được thế giới xung quanh, những truyền thống đạo lý tốt đẹp của dân tộc từ đó
bồi dưỡng cho trẻ tính trung thực, hiền lành, chăm chỉ, lòng nhân ái, qua đó giáo 
dục cho trẻ yêu quê hương đất nước, yêu thiên nhiên và con người. 
 Ngoài ra hoạt động văn học còn mang tính nghệ thuật thông qua ngữ điệu 
giúp trẻ cảm nhận được cái hay, cái đẹp trong tiếng mẹ đẻ, những hành vi đẹp 
trong cuộc sống, trẻ biết được những gì nên làm và những gì không nên làm, qua 
đó rèn luyện những phẩm chất đạo đức tốt đẹp ở trẻ, dần dần hình thành ở trẻ 
những khái niệm ban đầu về đạo đức như “ngoan - hư, tốt - xấu, thật thà - không 
thật thà” Ngoài ra văn học còn giúp phát triển trí nhớ, tư duy cho trẻ 4- 5 tuổi, 
giúp trẻ làm quen với cách cầm sách, mở sách, đọc sách đó là những kỹ năng cần 
thiết cho trẻ.
 Căn cứ vào khả năng phát triển của trẻ 4 tuổi, ở lứa tuổi này trẻ vẫn còn dụt dè 
nhút nhát, chưa mạnh dạn. Vì vậy việc đưa trẻ vào nề nếp, tạo thói quen cho trẻ 
rất cần thiết cho trẻ. Là một giáo viên dạy lớp 4 tuổi tôi luôn chăn trở tìm mọi 
cách để tìm ra mọi biện pháp tốt nhất để đưa trẻ vào nề nếp, tạo thói quen một 
cách nhanh nhất và có hiệu quả nhất. 8
4. Đối tượng khảo sát và thực hiện: 
 - Lớp mẫu giáo 4-5 tuổi khu mẫu giáo thôn 4 nơi tôi đang công tác.
 - Tổng số trẻ là 24 trẻ trong đó: Trẻ nam là: 15 trẻ. Trẻ nữ là: 9 trẻ.
5. Phương pháp nghiên cứu:
*Phương pháp dùng lời nói 
*Phương pháp điều tra
*Phương pháp quan sát
*Phương pháp động viên, khuyến khích.
*Phương pháp nghiên cứu sử dụng tài liệu
*Phương pháp tuyên truyền với các bậc phụ huynh.
*Phương pháp tổng kết kinh nghiệm.
6. Phạm vi nghiên cứu: Từ tháng 9 năm 20022 đến tháng 4 năm học 2023 Tại 
lớp mẫu giáo 4-5 tuổi B2 tại khu mẫu giáo thôn 4
 PHẦN II:
 NHỮNG BIỆN PHÁP ĐỔI MỚI ĐỂ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. Những nội dung lý luận liên quan trực tiếp đến vấn đề nghiên cứu.
 Là một giáo viên chủ nhiệm lớp ngay từ đầu năm học tôi luôn quan tâm đến 
đặc điểm tâm sinh lý cũng như ngôn ngữ giao tiếp của từng trẻ nhằm khám phá, 
tìm hiểu khả năng đọc, kể và cảm thụ các tác phẩm văn học của trẻ để kịp thời có 
những biện pháp giáo dục và nâng cao dần cách đọc, kể chuyện cảm thụ tác phẩm 
theo hứng thú chứ không đọc, kể diễn cảm và cảm thụ sâu sắc về tác phẩm. Qua 
quá trình giảng dạy trẻ bản thân tôi thấy rất lo lắng về vấn đề này và tôi nghĩ rằng 
mình phải tìm tòi suy nghĩ và nghiên cứu tài liệu để tìm ra biện pháp giúp trẻ 4 
tuổi nâng cao khả năng cảm thụ tác phẩm văn học. 
 Như chúng ta đã biết dạy học là quá trình tương tác qua lại giữa cô giáo và trẻ, 
khi đó trẻ hoạt động dưới sự hướng dẫn của cô, cô có thể tìm ra, khám phá ra 
những tri thức mới mà bản thân còn chưa biết hoặc chưa rõ, hình thành những 
thói quen tư duy độc lập, sáng tạo. Phát triển toàn diện các kỹ năng sống và những 
phẩm chất đạo đức phù hợp với chuẩn mực xã hội 10
 - Được chỉ đạo sát sao về chuyên môn của phòng giáo dục Huyện và sự quan 
tâm tạo điều kiện mọi mặt của BGH nhà trường và giáo viên được bồi dưỡng hè 
về nhiệm vụ năm học mới.
 - Bản thân nắm vững các phương pháp tổ chức hoạt động cho trẻ.
 - Được nhà trường cung cấp đủ tài liệu thực hiện chương trình
 - Có ý thức học tập chuyên môn, học hỏi trao đổi trau dồi kinh nghiệm cùng 
đồng nghiệp.
 - Phòng học được trang bị đảm bảo chuẩn.
 - Bên cạnh đó các bậc phụ huynh đều trẻ tuổi nên việc trao đổi kiến thức và 
kinh nghiệm nuôi dạy các cháu cũng dễ chia sẻ hơn phụ huynh rất nhiệt tình ủng 
hộ trong các đợt tuyên truyền, vận động và phối kết hợp chặt chẽ với giáo viên 
trong việc giáo dục trẻ.
2.2. Khó khăn:
Bên cạnh những thuận lợi trên tôi cũng gặp phải một số khó khăn như sau:
 - Do khu trường tôi đang thi công xây dựng nên trẻ bị hạn chế các hoạt động 
ngoài trời và hoạt động tập thể ngoại khoá
 - Hạn chế về việc tình huống trẻ phát âm còn ngọng trong khi đọc, kể tác phẩm 
văn học.
 - Trẻ 4 tuổi do tôi phụ trách có một số trẻ phát âm chưa còn ngọng (Hiếu, Kim 
Anh, Tuấn Anh, Hoan.)
- Một số trẻ chưa đi qua 4 tuổi khả năng hoà nhập với các bạn còn rụt rè, nhút 
nhát, chưa thuộc các bài thơ, câu chuyện và các hoạt động cũng chưa được mạnh 
dạn, sử dụng tiếng địa phương nhiều, nói đớt, nói ngọng nói lặp, nói không đủ 
câu, nhiều câu nói không có nghĩa, nên rất khó khăn trong quá trình dạy trẻ. Vì 
thế dẫn đến các tiết học trầm, chưa sôi nổi, rời rạc trẻ chưa hoạt bát, tư duy sáng 
tạo của trẻ cũng yếu, phát âm chưa hết câu.
 - Khi dạy trẻ đóng kịch, kể chuyện sáng tạo khả năng thể hiện điệu bộ cử chỉ vào 
các vai của các nhân vật trong câu chuyện còn hạn chế. Trẻ chưa nhập vai khi thể 
hiện. Đọc các bài thơ, ca dao, hò vè trẻ chưa đọc diễn cảm và thể hiện được từng 12
- Biện pháp 2: Xây dựng kế hoạch và lựa chọn sử dụng tác phẩm hay phù hợp 
với độ tuổi. 
- Biện pháp 3: Sử dụng công nghệ thông tin.
- Biện pháp 4: Dạy trẻ cảm thụ văn học trong các giờ học 
- Biện pháp 5: Cho trẻ làm quen với văn học mọi lúc, mọi nơi.
- Biện pháp 6: Tuyên truyền phối hợp với phụ huynh.
4. Những biện pháp thực hiện từng phần.
4.1. Biện pháp 1: Tự học tập nghiên cứu để nâng cao năng lực nghiệp vụ.
 Việc nắm vững các phương pháp và sử dụng linh hoạt sáng tạo khi cho trẻ
làm quen với tác phẩm văn học là rất quan trọng. Khi lên lớp giáo viên không có 
phương pháp dạy trẻ thì thật giống như một người mù giữa đường, không định vị 
được phương hướng cho đường đi. Vì vậy để nắm vững các phương pháp ngoài 
việc đọc trên sách tôi còn tham khảo trên mạng internet và học hỏi thêm bạn bè, 
đồng nghiệp để trao đổi về phương pháp, nội dung, hình thức tổ chức cho các hoạt 
động học. Trong giai đoạn hiện nay việc áp dụng công nghệ thông tin vào giảng 
dạy là rất cần thiết và chiếm vai trò rất lớn, tôi đã học cách làm powerpoint, làm 
các hiệu ứng, làm ảnh động, học phần filmora để cắt ghép làm video cho trẻ học.
 Bên cạnh đó để tiết học đạt kết quả cao thì tôi thường xuyên luyện giọng
đọc, tôi luôn chú ý đến giọng kể, kể diễn cảm, đúng ngữ điệu của từng nhân vật
trong truyện, thể hiện nét mặt cử chỉ, điệu bộ, tư thế phù hợp với diễn biến của
câu chuyện thì mới thu hút sự chú ý của trẻ. Giọng đọc, giọng kể của cô nhịp
nhàng, đúng nhịp điệu sẽ giúp trẻ hiểu sâu sắc hơn về nội dung bài thơ, câu
truyện và khả năng cảm thụ văn học của trẻ cũng được nâng cao.
 Muốn cho trẻ làm quen với một tác phẩm văn học (dù là một câu chuyện
hay một bài thơ) tôi luôn dành thời gian để đọc tác phẩm nhiều lần.
Ví dụ: khi dạy truyện “Cáo thỏ và gà trống” tôi đọc tác phẩm nhiều lần để
biết ngữ điệu của từng nhân vật và phải biết nhấn mạnh ở các câu:“Làm sao mà 
tôi không khóc được, gâu gâu cáo cút mau, Ta mà ra thì chúng mày tan xác, chó 
đuổi mãi không được thì làm sao mà bác đuổi được, Thế mà tôi đuổi được đấy, 
nào đi, Cáo ở đâu ra ngay ra ngay”.