SKKN Một số biện pháp giúp trẻ 4-5 tuổi học tốt nội dung môi trường thiên nhiên trong lĩnh vực phát triển nhận thức

 Đề tài: Một số biện pháp giúp trẻ 4 - 5 tuổi học tốt nội dung Môi trường thiên 
 nhiên trong lĩnh vực phát triển nhận thức
 B . Nội dung
 1.Cơ sở khoa học :
 Như chúng ta đã biết, thế giới xung quanh trẻ chứa đựng biết bao nhiêu điều 
mới lạ hấp dẫn. Ngay trong những điều tưởng như bình thường, giản dị ấy thì đối 
với trẻ mẫu giáo là phát hiện ra những điều hết sức lý thú và mới mẽ. Con người và 
cảnh vật xung quanh trẻ đều khoác lên mình một màu sắc xúc cảm mạnh mẽ đối 
với trẻ. Trẻ dễ ngạc nhiên, dễ bị lôi cuốn vào những bài thơ, câu đố, những trò chơi, 
những vật thật ...Chính môi trường tự nhiên đã mang lại cho trẻ những điều tốt đẹp 
và đóng vai trò hết sức quan trọng trong việc giáo dục trẻ. Giúp trẻ phát triển về 
mọi mặt như thẫm mỹ, trí tuệ, ngôn ngữ, tình cảm, đạo đức.
 Khoa học không chỉ là kiến thức mà còn là quá hay con đường tìm hiểu, 
khám phá thế giới vật chất. Khoa học với trẻ nhỏ là quá trình tìm hiểu, khám phá 
thế giới tự nhiên. Khám phá khoa học với trẻ nhỏ là quá trình tích cực tham gia 
hoạt động thăm dò, tìm hiểu thế giới tự nhiên. ở giai đoạn này, giáo viên không 
nhất thiết phải dạy hoặc giải thích những kiến thức khoa học cho trẻ mà chủ yếu là 
giúp trẻ suy nghỉ nhiều hơn về những gì chúng nhìn thấy và đang làm, kích thích 
trẻ quan sát, phỏng đoán các sự vật hiện tượng xung quanh và thào luận chia sẻ 
điều trẻ nhìn thấy, điều trẻ nghỉ hoặc điều còn băn khoăn, thắc mắc.
 Các quá trình khám phá khoa học thích hợp với trẻ nhỏ và cần được trau dồi 
khi trẻ thăm dò khám phá thế giới...quan sát, so sánh, phân loại, đo lường, thử 
nghiệm, dự đoán, suy luận...giáo viên cần chủ động, linh hoạt tạo cơ hội cho trẻ 
thực hành các kỹ năng quan sat, so sánh, phân loại, dự đoán, thử nghiệm, thảo 
luận...cho thích hợp với tình huống cụ thể.
 Khi tổ chức hoạt động khám phá khoa học cho trẻ, giáo viên cần: Cho trẻ 
khám phá và nhận ra những nét đặc trưng của vật sống, đồ vật và những sự vật, hiện 
tượng quan sát được bằng cách sử dụng các giác quan một cách thích hợp; Cho trẻ 
xem xét những nét giống nhau va khác nhau của các sự vật, hiện tượng; Cho trẻ 
quan sát, xem xét, phỏng đoán các sự vật hiện tượng xung quanh; Dành thời gian 
cho trẻ tự khám phá, trãi nghiệm và chia sẽ, bày tỏ ý kiến của mình; Khích lệ trẻ 
suy nghỉ về những gì chúng đang nhìn thấy, đang làm và phát triển những suy nghỉ, 
ý tưởng của mình và quan tâm đến môi trường xung quanh; Sử dụng câu hỏi gợi mở 
để giúp trẻ phát triển suy nghỉ của mình; Cho phép trẻ được hoạt động và làm 
những công việc phục vụ cho bản thân trẻ vì những công việc đó có thể sẽ là những 
bài học và trải nghiệm tốt cho trẻ về khoa học; Tạo cho trẻ môi trường hoạt động 
khám phá khoa học phong phú, hấp dẫn với các đồ dùng, đồ chơi, các nguyên vật 
liệu khác nhau.
 2. Cơ sở thực tiễn :
 Năm học 2009 - 2010, bản thân tôi được BGH nhà trường phân công đứng 
lớp 4-5 tuổi. Là năm thứ nhất trường MN Hoa Mai thực hiện chương trình GDMN 
mới. Qua quá trình thực hiện bản thân tôi nhận thấy rằng ở lớp có những thuận lợi 
và gặp phải những khó khăn sau:
 Trường Mầm non Hoa Mai - Giáo viên: Nguyễn Thị Tư 2 Đề tài: Một số biện pháp giúp trẻ 4 - 5 tuổi học tốt nội dung Môi trường thiên 
 nhiên trong lĩnh vực phát triển nhận thức
bảng tranh lô tô, mô hình, đèn chiếu.Vật mẫu cần phải đầy đủ cho cô và trẻ cùng 
hoạt động. Đồ dùng của trẻ phải đẹp, hấp dẫn phong phú sinh động nhằm kích 
thích sự hứng thú tò mò của trẻ. Tôi thường sử dụng vật thật, đồ vật hoặc tranh ảnh, 
mô hình, đèn chiếu sinh động cho tiết học. 
 Dựa vào thực tế ở lớp, đầu năm học tôi chủ động kiểm kê tài sản, đồ dùng tận 
dụng được trong lớp học. Qua đó tôi nắm bắt được những đồ dùng đồ chơi còn thiếu 
để bổ sung cho năm học mới. Từ những nắm bắt trên tôi mạnh dạn đề nghị với BGH 
nhà trường trang cấp thêm thiết bị đồ dùng dạy học phục vụ như: Đèn chiếu, tranh 
ảnh, mô hình, tranh lô tô ... đầy đủ để phục vụ cho việc thực hiện chương trình giáo 
dục mầm non mới.
 3.2. Làm thêm đồ dùng đồ chơi phục vụ dạy học và vui chơi cho trẻ.
 Việc làm đồ dùng đồ chơi phục vụ cho công tác chăm sóc giáo dục trẻ là một 
việc làm thường xuyên của mỗi một cô giáo mầm non. Vì vậy đòi hỏi cô giáo cần 
phải khéo tay sáng tạo để tạo ra những đồ dùng đồ chơi hấp dẫn lôi cuốn trẻ trong 
từng tiết học.
 Được nhà trường mua sắm đồ dùng đồ chơi các góc đầy đủ, như tranh lô tô, 
băng đĩa, đèn chiếu ..Ngoài những đồ dùng đó bản thân tôi còn tự làm một số đồ 
dùng bằng cách cắt các con vật, hoa quả, cây xanh .. bằng những tấm xốp, tận dụng 
những lốc lịch cũ, vỏ chai nhựa, lá cây, vải vụn ...Vừa trang trí đẹp vừa phù hợp 
với chủ đề vừa rẽ tiền và dễ kiếm. Không những thế mà tôi còn tận dụng những vỏ 
cây khô cắt những con vật ngộ ngĩnh làm bằng dây dật để gây được sự hứng thú 
của trẻ trong việc điều khiển bằng tay qua đó trẻ biết được các con vật này có chân, 
có cánh. Ví dụ: Có chân thì biết đi, biết nhảy, có cánh thì biết bay ...
 Bên cạnh đó tôi còn cho trẻ tự làm một số sản phẩm như vẽ tranh, bồi đắp 
các con vật, cây xanh, hoa lá ...hoặc nặn những con vật gần gũi từ các sản phẩm mà 
trẻ cùng tham gia làm giúp trẻ thể hiện được vốn hiểu biết của mình về MT tự 
nhiên được khắc sâu hơn.
 Tôi còn sưu tầm những bài thơ, bài hát, câu đố, câu ca dao về MT tự nhiên có 
liên quan đến chủ đề. Sau đó dùng hình ảnh minh hoạ và có chữ viết đi cùng vừa 
giúp trẻ cũng cố hình ảnh vừa để rèn luyện ngôn ngữ cho trẻ từ đó mà ngôn ngữ của 
trẻ phát triễn.
 Với những đồ chơi được nhà trường trang cấp cũng như bản thân tôi tự làm 
đã đưa vào sử dụng trong tiết dạy MT tự nhiên. Tôi thấy trẻ rất hào hứng, hứng thú 
học tập, trẻ hiểu biết nhiều hơn, quan sát tốt, tìm rất nhanh các vật mẫu cô đề ra, trẻ 
so sánh và phân nhóm cũng rất rõ ràng, rành mạch, ngôn ngữ phát triển. Bên cạnh 
đó trẻ còn đọc thuộc các bài thơ, ca dao, tục ngữ. Đặc biệt các câu đố về các con 
vật, cây xanh, hoa quả. Tôi nhận thấy tư duy của trẻ nhanh nhẹn và chính xác hơn.
 3.3. Xây dựng góc thiên nhiên phong phú.
 Góc thiên nhiên là nơi dành cho các hoạt động sống của cây cối, vật 
nuôi..Ngoài ra các hình ảnh về thế giới tự nhiên càng thêm sống động làm cho trẻ 
hứng thú, thích khám phá, sáng tạo. Qua đó tư duy của trẻ cũng được phát triển. 
Cho nên năm học vừa qua bản thân tôi cũng đã chú trọng sắp xếp, bố trí góc thiên 
nhiên với nhiều loại cây, chậu hoa, cây cảnh phong phú nhưng lại rất gần gủi với 
trẻ. Ví dụ như: cây hoa giấy, cây vạn niên, cây dừa nước, cây trường sinh ...Tôi sắp 
xếp, bố trí khoa học, cân đối, cây chậu to để ở phía dưới hành lang, cây chậu nhỏ 
để ở phía trên ngang tầm với của trẻ để trẻ dễ dàng trong công việc chăm sóc cây. 
 Trường Mầm non Hoa Mai - Giáo viên: Nguyễn Thị Tư 4 Đề tài: Một số biện pháp giúp trẻ 4 - 5 tuổi học tốt nội dung Môi trường thiên 
 nhiên trong lĩnh vực phát triển nhận thức
những câu đố, bài hát, các con vật được hiện lên sóng động qua máy chiếu đa năng 
làm cho trẻ rất hứng thú. Qua đó trẻ tích cực tham gia hoạt động cùng cô. Và hiển 
nhiên sự hiểu biết của trẻ, vốn sống, vốn kinh nghiệm của trẻ sẽ được sẽ được khắc 
sâu hơn, phát triển hơn. 
 Ví dụ : Cho trẻ làm quen với con cua : Tôi đọc câu đố 
 "Con gì tám cẳng hai càng .
 Chẵng đi mà lại bò ngang suốt đời "
 ( Là con gì?)
 Trẻ đoán ngay đó là con cua nhưng trong đầu trẻ biểu tượng về con cua được 
chính xác là con cua có hai càng to, có tám chân, lại bò ngang ... Sau khi trẻ trả lời 
xong tôi trình chiếu hình ảnh con cua bằng PP cho trẻ quan sát được rõ hơn và hấp 
dẫn hơn, gây được sự tập trung chú ý của trẻ cao hơn.
 Ví dụ: Tôi cho trẻ "làm quen con cá chép, tôi cho trẻ hát và vận động bài " 
Cá vàng bơi " sau đó tôi hỏi trẻ các con vừa hát bài hát nói về con gì ? Sau khi trẻ 
trả lời xong tôi đưa bể cá ra cho trẻ quan sát, qua việc được quan sát vật thật giúp 
trẻ hiểu về các bộ phận của cá và môi trường sống của chúng. Sau đó tôi cho trẻ 
lấy thức ăn cho cá ăn. Qua đó trẻ biết được cách đớp mồi, cách vận động và môi 
trường sống của con cá..
 Ví dụ: cho trẻ LQ với hiện tượng tự nhiên "Mưa từ đâu mà có "
 Tôi đã sử dụng PP vào tiết học thêm sinh động. Tôi tạo bầu trời âm u, Những 
đám mây đen, sấm chớp, sau đó tạo những giọt mưa rơi xuống đất để trình chiếu 
cho trẻ xem. Vừa trình chiếu cho trẻ xem đồng thời tôi và trẻ cùng nhau thảo luận 
có những điều mà trẻ chưa hiểu tôi giải thích kịp thời cho trẻ rõ. Qua tiết học đó trẻ 
rất hứng thú và cũng mang lại cho trẻ một số kiến thức về hiện tượng tự nhiên để 
trẻ hiểu được khi trời sắp mưa thì bầu trời âm u và có những đám mây, trời nỗi sấm 
chớp thì bắt đầu mới có mưa. Và trẻ biết được mưa rất cần thiết cho cuộc sống con 
người và cỏ cây, các vật nuôi Ví dụ trong tiết: "Làm quen một số động vật sống 
trong gia đình "
 Tôi cho trẻ thi "Đố vui " Hai đội ra câu đố cho nhau và giải câu đố của đội 
bạn bằng cách 
 Đội 1 : Ra câu đố : Con gì ăn no 
 Bụng to mắt híp
 Mồm kêu ụt ịt
 Nằm thở phì phò.
 (Là con gì)
 Đội 2: Có câu đố: Con gì mà có bốn chân
 Bé về nó chạy tới gần vẫy đuôi
 ( Là con gì?)
 Như vậy trẻ được đố vui trẻ hào hứng, kích thích tư duy làm giàu phong phú 
vốn từ và ngôn ngữ mạch lạc.Trong tiết dạy tôi còn lồng ghép các tiết học, về lĩnh 
vực nhận thức (LQVtoán) lĩnh vực phát triển thẩm mỹ (Âm nhạc, tạo hình). Tôi 
xen kẽ các phần chuyển tiếp trong tiết dạy để tiết dạy thêm sinh động hơn.
 Trong tiết dạy tôi cũng kích thích khả năng sáng tạo nghệ thuật trẻ bằng cách 
gắn dán các bức tranh hoàn thiện theo yêu cầu của cô. Tôi tổ chức các trò chơi 
trong tiết học, động tĩnh xen kẽ gây được sự hứng thú, tiết dạy vui hơn, trẻ thêm 
phần hoạt bát và nhanh nhẹn hơn .
 Trường Mầm non Hoa Mai - Giáo viên: Nguyễn Thị Tư 6 Đề tài: Một số biện pháp giúp trẻ 4 - 5 tuổi học tốt nội dung Môi trường thiên 
 nhiên trong lĩnh vực phát triển nhận thức
 Được phụ huynh tín nhiệm và tin yêu
 * Đối với trẻ: 
 Tổng số trẻ là 37: Đa số trẻ mạnh dạn, tự tin, có khả năng diễn đạt và giao 
tiếp với bạn bè và mọi ngời xung quanh. Trong đợt thi "Bé khỏe, bé ngoan" cấp 
trường lớp chúng tôi có 5 cháu tham gia, kết quả có 01 cháu đạt giải nhất, 3 cháu 
đạt giải ba, 01 cháu đạt BKBN. Trong đợt nhà trường thanh tra toàn diện chất lượng 
lớp tôi đạt 100% trung bình trở lên, khá giỏi 75%.
 Đầu Năm
 Khả năng QS, Cuối năm Tăng
 nhận biết, So 
 Số 
 sánh % Số lượng % Số lượng %
 lượng
 Tốt 4 10,8 15 40,5 11
 Khá 7 18,9 17 45,9 10
 TB 18 48,6 5 13,5 Giảm 13
 Yếu 9 24,3 Giảm 9
 * Đối với phụ huynh:
 Đa số phụ huynh có nhận thức cao trong việc CSGD trẻ, tích cực hưởng ứng, 
ủng hộ nhiều chậu hoa cây cảnh, phế liệu, vật liệu sẵn có ở địa phương.
 4.2. Bài học kinh nghiệm.
 Qua một năm thực hiện các biện pháp nói trên bản thân tôi đã rút ra một số 
bài học kinh nghiệm sau:
 1. Giáo viên phải thực sự yêu nghề mến trẻ, có năng lực sư phạm, nắm chắc 
phương pháp, có sáng tạo trong mỗi tiết dạy,có sự đổi mới trong phương pháp 
GDMN mới hiện nay,có sự hiểu biết về kỹ năng dạy trẻ LQMTXQ.
 Bản thân thường xuyên tự học tập và không ngừng nâng cao trình độ chuyên 
môn nghiệp vụ.
 2.Tích cực tham mưu với ban lãnh đạo nhà trường mua sắm cơ sở vật chất 
đầy đủ cho trẻ được hoạt động.
 3.Tích cực làm thêm đồ dùng đồ chơi phục vụ dạy học và vui chơi cho trẻ. 
 4. Bố trí, sắp xếp, xây dựng góc thiên nhiên phong phú và đa dạng các loại 
chậu hoa, cây cảnh, con vật gần gủi với trẻ.
 5. Tăng cường vốn biểu tượng, làm giàu vốn hiểu biết về môi trường tự nhiên 
cho trẻ ở mọi lúc mọi nơi.
 6. Tổ chức tốt các hoạt động học trên lớp bằng nhiều hình thức phong phú, 
hấp dẫn, lôi cuốn trẻ tham gia.
 7. Phối kết hợp với phụ huynh chặt chẽ, tạo sự đồng thuận giữa phụ huynh - 
nhà trường - giáo viên.
 C. kết luận 
 Như vậy việc cho trẻ LQMTXQ nói chung và MT tự nhiên nói riêng đóng 
vai trò hết sức quan trọng, là nhân tố góp phần hình thành và phát triển nhân cách 
của trẻ một cách toàn diện. Để đạt đạt được kết quả đó đòi hỏi người giáo viên 
mầm non phải nắm chắc phương pháp dạy học và không ngừng học tập để nâng cao 
trình độ chuyên môn. Hiểu được đặc điểm tâm lý của từng trẻ để áp dụng vào 
 Trường Mầm non Hoa Mai - Giáo viên: Nguyễn Thị Tư 8