SKKN Một số biện pháp giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ 4-5 tuổi trong trường mầm non

 23
 I. ĐẶT VẤN ĐỀ
 1. Lý do chọn đề tài
Hiện nay, chúng ta đang phải đối mặt với hàng loạt các vấn đề môi trường trên 
phạm vi toàn cầu, bao gồm: sự biến đổi khí hậu, suy thoái đa dạng sinh học, suy 
thoái tài nguyên nước ngọt, suy thoái tầng ôzôn, suy thoái đất và hoang mạc hóa, 
ô nhiễm các chất hữu cơ độc hại, túi nilon rác thải nhựa khó phân hủyNhững 
vấn đề này có mối tương tác lẫn nhau và đều ảnh hưởng trực tiếp tới cuộc sống, 
sức khỏe con người cũng như sự phát triển của xã hội. Trong đó, dù ở mức độ 
quốc gia hay toàn cầu thì biến đổi khí hậu luôn được xem là vấn đề môi trường 
nóng bỏng nhất và hơn thế nữa còn được coi là một vấn đề quan trọng tác động 
tới tiến trình phát triển bền vững hiện nay trên toàn thế giới.
 Theo thống kê của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), mỗi năm, trên thế giới có 
khoảng 7 triệu người tử vong do các bệnh liên quan tới ô nhiễm không khí như 
các bệnh về tim, phổi và đột quỵ. Hàng ngày, có khoảng 93% trẻ em trên thế 
giới dưới 15 tuổi (tương đương với 1,8 tỷ em) phải hít thở bầu không khí ô 
nhiễm khiến cho sức khỏe và sự phát triển của các em bị ảnh hưởng nghiêm 
trọng. 
 Những năm gần đây Hà Nội đứng trong danh sách những Thủ đô ô nhiễm 
nhất Đông Nam Á, không khí tại Hà Nội đã vượt quy chuẩn, lượng bụi cao gấp 
2 lần so với mức cho phép ảnh hưởng rất nhiều đến sức khỏe con người đặc biệt 
trẻ nhỏ. Không những thế thiên tai, dịch bệnh cũng ảnh hưởng rất lớn đến trẻ 
em, năm 2020 ở miền Trung của Việt Nam đã gánh chịu những cơn bão, lũ lịch 
sử: “Bão liên tiếp bão, lũ chồng lũ” khiến nhiều gia đình mất người thân, mất tài 
sản, nhiều trẻ em thiệt mạng. 
 Để hình thành ý thức bảo vệ môi trường cho con người ngay từ cấp học 
Mầm non rất quan tâm đến lĩnh vực này, Vụ Giáo dục Mầm non đã có công văn 
hướng dẫn thực hiện chỉ thị 02/2005/BGD&ĐT về việc: “Tăng cường công tác 
giáo dục bảo vệ môi trường trong trường mầm non giai đoạn “2005 -2010” các 
cơ sở giáo dục Mầm non tham gia vào công tác giáo dục bảo vệ môi trường. 
 Trên thực tế ta đã biết trẻ nhỏ là đối tượng sức đề kháng rất yếu dễ bị tác 
động bởi yếu tố môi trường, đặc biệt do ô nhiễm môi trường, ô nhiễm không 
khí, biến đổi khí hậu, hiệu ứng nhà kính, thực phẩm bị nhiễm hóa chất ảnh 
hưởng rất lớn đến trẻ nhỏ, trẻ dễ mắc bệnh mãn tính ho, hen suyễn, viêm phổi, 
tiêu hóa, tim mạch dẫn đến tử vong. 
 Vấn đề giáo dục bảo vệ môi trường cho trẻ ở trường tôi đã được chú trọng 
song kết quả chưa cao. Cha mẹ học sinh còn xem nhẹ việc giáo dục bảo vệ môi 
trường cho trẻ vì thế sự phối hợp giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ còn 
khó khăn. Một số cháu ở lớp tôi ý thức bảo vệ môi trường của trẻ còn yếu, chưa có 25
 II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. Cơ sở lý luận:
 Như chúng ta đã biết: “Sự sống của con người trên trái đất này có tốt hay 
không thì chính môi trường là yếu tố quan trọng, quyết định đến điều đó. Môi 
trường bao gồm môi trường tự nhiên, môi trường xã hội nó được tạo lập xung 
quanh con người, chi phối và quyết định chất lượng cuộc sống. Duy trì được 
chất lượng môi trường sẽ cân bằng giữa môi trường và sự phát triển 
 Môi trường sống của con người ngày nay đang bị ô nhiễm ngày một trầm 
trọng, nguyên nhân chủ yếu là ý thức và tác động của con người, mà con người 
trực tiếp phải gánh chịu hậu quả. Đời sống của con người có nhiều sự thay đổi, 
họ ý thức về tác hại do môi trường gây ra. Chính vì vậy công cuộc bảo vệ môi 
trường là toàn xã hội quan tâm, từng cá nhân có ý thức, cả cộng đồng cùng 
chung tay.
 Tiếp tục thực hiện có hiệu quả về công tác bảo vệ môi trường trong nhà 
trường, các cấp học. Riêng cấp học mầm non trong những năm gần đây tiếp tục 
thực hiện chủ đề: “Xây dựng trường lớp Mầm non hạnh phúc. Xây dựng trường, 
lớp xanh- sạch- đẹp, an toàn. Xây dựng môi trường lấy trẻ làm trung tâm. Nói 
không với rác thải nhựa”. Việc giáo dục trẻ có những hiểu biết về môi trường, có 
ý thức thói quen và hành động bảo vệ môi trường cần được quan tâm ngay từ lứa 
tuổi mầm non. Lứa tuổi này trẻ rất thích tiếp xúc với thiên nhiên và cuộc sống 
xung quanh, dễ hấp thụ và hình thành những nề nếp thói quen, những giá trị tốt 
đẹp. Giáo dục bảo vệ môi trường đối với trẻ mầm non có ý nghĩa vô cùng quan 
trọng nó góp phần hình thành nhân cách trẻ, phát triển tốt các mặt đức, trí, thể, 
mỹ, thiện cho trẻ.
2. Cơ sở thực tiễn.
 Năm học 2022 - 2023, tôi được nhà trường phân công dạy lớp B1 mẫu 
giáo nhỡ (4-5) tuổi. Tôi nhận thấy những điều kiện thuận lợi và khó khăn ở lớp 
tôi như sau:
2.1. Thuận lợi
- Tôi thường xuyên được tham gia tập huấn các chuyên đề do Phòng giáo dục tổ 
chức và dự giờ chị em đồng nghiệp. Luôn nhận được sự quan tâm, chỉ đạo sát 
sao của Ban giám hiệu nhà trường để tôi hoàn thành tốt nhiệm vụ.
- Tôi rất hạnh phúc được làm việc trong một tập thể sư phạm luôn đoàn kết yêu 
thương, giúp đỡ về chuyên môn nghiệp vụ để cùng tiến bộ.
- Bản thân tôi luôn có tinh thần học hỏi, nhiệt tình trong giảng dạy, yêu nghề 
mến trẻ, luôn tìm tòi, mong muốn đổi mới, hình thức đổi mới vào các hoạt động 
giáo dục nhằm thu hút trẻ tham gia tích cực vào các hoạt động. 
- Khuôn viên nhà trường rộng rãi, thoáng mát, có vườn rau, bồn hoa, cây cảnh 
giúp trẻ có không gian chơi và hoạt động . 27
 trường
Dựa vào những kết quả khảo sát trên tôi đã tôi đưa ra một số biện pháp sau đây 
để nâng cao hiệu quả giáo dục ý thức bảo vệ môi trường cho trẻ
3. Các biện pháp thực hiện. 
3.1. Biện pháp 1: Xây dựng kế hoạch cụ thể 
- Đầu năm học tôi xây dựng kế hoạch cụ thể cho từng tháng
Tháng Nội dung
 9 - Giáo viên trang trí lớp khoa học, thoáng mát, an toàn. 
 - Điều tra thực trạng. 
 - Lập kế hoạch vệ sinh trong và ngoài lớp học theo tháng, tuần, ngày 
 cho trẻ thực hiện
 STT HÀNG NGÀY HÀNG TUẦN THÁNG
 1 Phơi Khăn
 2 Úp cốc
 3 Sắp xếp đồ dùng, đồ 
 chơi
 4 Tưới cây Tỉa lá vàng
 5 Lau dọn giá đồ 
 chơi
 6 Lao động tập 
 thể vệ sinh 
 ngoài lớp học
 7 Chăm sóc vườn 
 cây của trường
 - Họp phụ huynh để tuyên truyền kết hợp giữa gia đình và nhà trường 
 trong công tác giáo dục trẻ bảo vệ môi trường (Phát tài liệu kế hoạch 
 thực hiện)
 10 - Vận động phụ huynh “Nói không với rác thải nhựa”, khuyên góp 
 ủng hộ cây xanh, nguyên vật liệu phế thải để cô trò tái sử dụng làm 
 đồ dùng, đồ chơi
 - Thực hành trồng cây xanh để trẻ chăm sóc cây ở góc thiên nhiên
 11 - Rèn kỹ năng: lấy, cất đồ chơi gọn gàng, ngăn nắp trong các giờ học 
 và vui chơi
 12 - Khuyến khích trẻ sưu tầm tranh, ảnh lao động chăm sóc có ích trong 
 công tác bảo vệ môi trường và thiên nhiên
 -Tổ chức cho trẻ hoạt động trải nghiệm nhặt lá, chăm sóc vườn rau 
 1 của nhà trường, tăng cường lao động tập thể 29
một lần rồi vứt bỏ ra môi trường gây ô nhiễm môi trường và hệ sinh thái trên trái 
đất. Túi nilon và rác thải nhựa lâu phân hủy trong môi trường tự nhiên, để chúng 
tự phân hủy phải mất năm trăm đến một ngàn năm. Nếu chúng tồn tại ở dưới 
cống rãnh là điều kiện thích hợp để dịch bệnh phát triển, nếu ở dưới đất cây cối 
sẽ chết, nếu chúng chảy ra biển loài các ăn vào sẽ tắc ruột. Túi nilon và các sản 
phẩm nhựa dùng một lần ảnh hưởng đến sức khỏe con người và hệ sinh thái trên 
trái đất. 
Ngoài ra còn rất nhiều câu chuyện về bảo vệ cây xanh, môi trường nước, động 
vật như: Cò về rồi, Cậu bé và cây, Chuyện của bé bi  Qua mỗi câu chuyện để 
trẻ có thể khắc sâu hơn tôi thường để trẻ tự rút ra bài học về việc bảo vệ môi 
trường, sau đó tôi mới giáo dục trẻ
 (Ảnh minh họa 1)
+ Thông qua hoạt động Khám phá khoa học: 
 Trong giờ học: “Phân loại rác” tôi đã chuẩn bị 3 thùng rác có dán hình 
ảnh tượng trưng bên ngoài (Rác vô cơ, rác hữu cơ, rác tái chế). Tôi đặt câu hỏi 
cho trẻ suy nghĩ trả lời. Rác hữu cơ gồm rác như thế nào? (cuống và lá rau xanh, 
vỏ chuối, vỏ dưa hấu, vỏ cam....). Rác vô cơ gồm rác như thế nào? (cốc, bát thủy 
tinh vỡ, vỏ trứng, vỏ sò, túi nilong, quần áo cũ, đồ chơi, xương động vật, cành 
cây khô...). Rác tái chế gồm rác như thế nào? (chai, hộp nhựa, lon bia, nhôm, 
sắt, giấy bìa, giấy vụn...). Vì sao chúng ta cần phân loại rác? (để giảm thải chất 
thải ra môi trường, rác thải tái chế có thể sử dụng làm thành đồ dùng đồ chơi, 
rác hữu cơ có thể tạo ra phân bón cây trồng...). Khi tổ chức hoạt động ôn luyện 
bài tôi cho trẻ chơi trò chơi vận động: “Chọn nhanh chọn đúng” tôi yêu cầu trẻ 
bật qua vòng chọn một loại rác để phân loại đúng thùng. Tôi chuẩn bị rác hữu cơ 
là một số loại rau, củ quả: bắp cải, cà rốt, xu hào..., rác vô cơ là: lõi giấy vệ sinh, 
túi nilong, cành cây khô, quần áo, khăn mặt cũ ... rác tái chế là: vỏ lon bia, vỏ 
lon nước ngọt, chai nhựa... tất cả đồ dùng đồ chơi đó được tôi vệ sinh sạch sẽ. 
Tôi chia trẻ ra ba đội mỗi đội phân loại một loại rác sau đó tôi cho trẻ tự nhận 
xét kết quả của ba đội.
 Ở trường các con được ăn quả tráng miệng là dưa hấu và chuối, tôi tận 
dụng vỏ quả bỏ đi đó cùng hướng dẫn cho trẻ ủ vỏ quả để tạo phân hữu cơ tưới 
rau. Tôi chuẩn bị một hộp nhựa to trong đó đựng nước vo gạo để trẻ cho vỏ quả 
vào. Trẻ rất thích thú vừa biết thêm kiến thức mới vừa được thực hành trải 
nghiệm thực tế 
 (Ảnh minh họa 2,3) 31
phân loại bằng hộp giấy cho trẻ chơi đồ chơi....). Tôi giáo dục trẻ những vật bỏ 
đi nếu trực tiếp vứt ra môi trường sẽ làm cho môi trường bị ô nhiễm trầm trọng, 
có rất nhiều loại rác khó phân hủy như hộp nhựa vì thế ta có thể tận dụng làm đồ 
dùng, đồ chơi tái chế vừa có đồ dùng đồ chơi cho các con, vùa bảo vệ môi 
trường
 (Ảnh minh họa 8,9
+ Thông qua hoạt động khác
 Giờ chơi hoạt động góc
 Thông qua giờ chơi hoạt động góc trẻ có thể rút ra những bài học, những 
kinh nghiệm cho bản thân, khi chơi cùng bạn trẻ có thể trao đổi những kinh 
nghiệm mà mình có với bạn cùng chơi. Bởi thế trong giờ hoạt động góc tôi tạo 
ra góc chơi cho trẻ lựa chọn đúng- sai. Trẻ chọn và khoanh tròn những hình ảnh 
bảo vệ môi trường và gạch chéo hình ảnh gây ô nhiễm môi trường như: (Hình 
ảnh bẻ cành, hái hoa, hình ảnh vứt rác bừa bãi, khói độc do nhà máy thải ra, 
khói do các phương tiện giao thông, nước thải của nhà máy dệt lụa đổ ra 
sông) và các hình ảnh giúp làm sạch môi trường như: (bé trồng cây, tưới và 
chăm sóc cây, dọn vệ sinh lớp học, sân trường, vệ sinh nhà cửa, bỏ rác vào 
thùng để phân loại  rồi cho trẻ lựa chọn giúp trẻ khắc sâu những hành vi 
không nên làm và hành vi cần làm để bảo vệ môi trường
 Ngoài ra tôi còn tìm những hình ảnh vẽ rỗng trên mạng, tôi yêu cầu trẻ tô 
màu những hành động có lợi cho môi trường, gạch đi những hành động làm ô 
nhiễm môi trường. Tôi tận dụng những sản phẩm tô màu của trẻ để phục vụ giờ 
hoạt động khám phá khoa học
 (Ảnh minh họa 10,11)
 Giờ hoạt động chiều
 Với các buổi chiều tôi nhận thấy cho trẻ tiếp cận với các bài hát, bài thơ, 
câu chuyện, câu đố hay những trò chơi vận động rất hiệu quả, đem lại cho trẻ sự 
vui vẻ và hứng thú. Vì vậy để giáo dục trẻ ý thức bảo vệ môi trường tôi thường 
sưu tầm câu chuyện hay và sáng tác những bài thơ, những câu đố, bài hát liên 
quan đến môi trường để lồng ghép giáo dục trẻ những hành vi bảo vệ môi 
trường. 
+ Ví dụ câu đố về môi trường tôi sáng tác như: “Cái thùng rác”
 Sừng sững đứng ở ngoài đường
 Quanh năm chẳng sợ nắng mưa bão bùng