SKKN Một số biện pháp giáo dục lấy trẻ làm trung tâm cho trẻ 4-5 tuổi tại Trường Mầm non Đại Thạnh

 tuệ mà còn nuôi dưỡng tâm hồn, phát triển thể chất, khả năng giao tiếp và kĩ năng xã 
hội cho trẻ, tạo cơ hội cho trẻ phát triển toàn diện.
 Với quan điểm “Mỗi trẻ là một cá thể riêng biệt” và “Mỗi trẻ đều có cơ 
hội được học bằng nhiều cách khác nhau”. Vì vậy, việc giáo dục trẻ mầm non 
cần phải tiếp cận với phương pháp lấy trẻ làm trung tâm. Đó là phương pháp dựa trên 
nhu cầu hứng thú, khả năng và thế mạnh của từng trẻ, tạo cơ hội cho trẻ hoạt động bằng 
nhiều cách khác nhau, phản ánh được mức độ phát triển của từng cá nhân trẻ và xây 
dựng dựa trên những gì trẻ đã biết và có thể làm.
 Giáo dục lấy trẻ làm trung tâm là nhiệm vụ của giáo viên mầm non. Nhưng 
nhìn chung, việc giáo dục mới chỉ mang tính hình thức, giáo viên còn lúng túng, 
chưa có kinh nghiệm trong việc tổ chức các hoạt động giáo dục theo hướng lấy trẻ 
làm trung tâm. Đa phần trẻ ít được khám phá, trải nghiệm, cô hướng dẫn trẻ làm 
theo một cách rập khuôn, chưa phát huy được khả năng sáng tạo và óc phán đoán ở 
trẻ.
 Chính vì vậy, việc giáo dục lấy trẻ làm trung tâm trong trường mầm non là 
vô cùng cần thiết và đặc biệt quan trọng. Trên cơ sở kế hoạch thực hiện chuyên đề: 
“Xây dựng trường mầm non lấy trẻ làm trung tâm” của phòng giáo dục và đào 
tạo huyện Đại Lộc phát động. Năm học 2021-2022 trường MG Đại Thạnh đã có 
nhiều giải pháp thực hiện đổi mới phương pháp và tổ chức các hoạt động giáo dục 
lấy trẻ làm trung tâm phù hợp với phương châm của bộ giáo dục và đào tạo chỉ 
đạo: “Chơi mà học, học bằng chơi”.
 Nhận thức được tầm quan trọng của việc nâng cao chất lượng và hiệu quả 
giáo dục đối với sự phát triển của trẻ, tôi đã chọn đề tài “Một số biện pháp giáo 
dục lấy trẻ làm trung tâm cho trẻ 4-5 tuổi” để làm đề tài nghiên cứu.
 4.1.Phân tích tình trạng của giải pháp đã biết ( Phân tích ưu, nhược điểm)
 Nghị quyết số 29-NQ/TW về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào 
tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị 
trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế đã xác định rõ mục tiêu 
giáo dục mầm non là “Giúp trẻ phát triển thể chất, tình cảm, hiểu biết, thẩm mĩ, 
hình thành các yếu tố đầu tiên của nhân cách, chuẩn bị tốt cho trẻ bước vào lớp 1. 
Từng bước chuẩn hóa hệ thống các trường mầm non. Phát triển giáo dục mầm non 
cho trẻ 5 tuổi có chất lượng phù hợp với điều kiện của từng địa phương và cơ sở 
giáo dục.
 Một trong những yêu cầu của chương trình giáo dục mầm non được ban 
hành theo thông tư số 28/2016/TT-BGDĐT ban hành ngày 30/12/2016 là chú trọng 
 - 2 - - Một số phụ huynh chưa quan tâm nhiều đến việc chăm sóc, giáo dục con 
cái, chưa nắm rõ quan điểm giáo dục hiện nay. Giáo dục trẻ còn mang tính áp đặt 
chưa phát huy được tính độc lập ở trẻ.
 Từ thực trạng trên tôi đã tiến hành khảo sát đầu năm về mức độ nhận thức, 
sự hứng thú của trẻ và hiệu quả sau mỗi hoạt động, kết quả cụ thể cho thấy: 
 Đa số trẻ rất ít hứng thú, chưa phát huy được khả năng và thế mạnh của 
mình vào các hoạt động. Hiệu quả sau mỗi hoạt động dựa trên đánh giá theo mục 
tiêu chủ đề còn thấp.
 4.2 Nêu nội dung đã cải tiến, sáng tạo để khắc phục những nhược điểm của 
giải pháp đã biết: 
 - Tạo cho trẻ môi trường học tập và sinh hoạt lành mạnh và thuận lợi góp 
phần phát triển hết khả năng tư duy và sáng tạo của trẻ ở trường mầm non. Cho trẻ 
bộc lộ và phát huy hết khả năng của mình thông qua các hoạt động học hằng ngày. 
Ngoài ra còn hướng trẻ vào các nội dung giáo dục mang tính mở rộng để trẻ có thể 
nắm bắt được nội dung và nêu lên ý tưởng của bản thân.
 - Phương pháp hướng dẫn phải dựa vào trẻ, lấy trẻ làm trung tâm: cụ thể là 
cho trẻ nói lên suy nghĩ và ý kiến của mình, giáo viên không được áp đặt hoặc gò 
bó trẻ ở một hoạt động nhất định nào đó. Trong hoạt động chơi trẻ phải được làm 
chủ cuộc chơi hay trong các hoạt động khám phá trẻ được tìm tòi và nêu lên ý 
tưởng của bản thân.
 - Sử dụng các học liệu, phế liệu làm đồ chơi, đồ dùng học tập để cung cấp 
cho các hoạt động học hoặc các chuyên đề giáo dục “ Lấy trẻ làm trung tâm”
 - Tích hợp các môn học khác.
 - Đi sâu bồi dưỡng các đối tượng còn nhút nhát, chưa mạnh dạn tham gia 
vào các hoạt động của lớp.
 - Phối kết hợp với phụ huynh trong các hoạt động, các chuyên đề và hội thi, 
lễ hội của nhà trường.
 4.3. Nêu các điều kiện, phương tiện cần thiết để thực hiện và áp dụng giải 
pháp:
 - Giáo viên cần cuẩn bị đày đủ các ké hạch giáo và biết cách xây dựng môi 
trường giáo dục và cách thức tổ chức các hoạt động giáo dục theo quan điểm lấy 
trẻ làm trung tâm.
 - Giáo viên chuẩn bị đầy đủ đồ dùng dạy học, trang trí lớp có nội dung cần 
giáo dục cho trẻ, đảm bảo trẻ được phát huy hét khả năng của bản thân trong một 
ngày.
 - Tham mưu nhà trường cung cấp tài liệu về nội dung giáo dục lấy trẻ làm 
trung tâm để bản thân tham khảo, nghiên cứu.
 - Tạo điều kiện cho giáo viên được đi tham gia, tập huấn về công tác chuyên 
môn cũng như dự các chuyên đề của trường bạn
 - Bản thân chủ động phối hợp chặt chẽ với các bậc phụ huynh để thực hiện 
tốt các biện pháp giáo dục lấy trẻ làm trung tâm.
 - 4 - Khi lập kế hoạch trước tiên tôi xác định rõ mục tiêu là luôn đặt trẻ vào trung 
tâm của quá trình giáo dục, có nghĩa là tạo mọi cơ hội cho trẻ được tham gia vào 
các hoạt động bằng nhiều cách khác nhau bao gồm cả hoạt động vui chơi, nghĩa là 
trẻ có khả năng thực hiện được những gì? Trẻ sẽ trở nên như thế nào? Kết quả 
mong đợi sẽ như thế nào? Chuyển trọng tâm từ hoạt động dạy của giáo viên sang 
hoạt động tìm tòi, khám phá, trải nghiệm của trẻ.
 Khi xác định mục tiêu tôi luôn căn cứ vào chương trình giáo dục mầm non 
theo độ tuổi mà tôi đang phụ trách, mục tiêu tôi đặt ra luôn cụ thể có thể quan sát 
được, lượng hóa được phù hợp với 5 lĩnh vực phát triển của trẻ.
 * Lựa chọn nội dung giáo dục:
 Sau khi xác định được mục tiêu giáo dục, tôi dựa vào mục tiêu giáo dục để 
cụ thể hóa nội dung giáo dục trong chương trình giáo dục mầm non tương ứng với 
các mục tiêu.
 Đồng thời lựa chọn các nội dung giáo dục mới gần gũi, phù hợp với trẻ, với 
điều kiện thực tế của địa phương để mở rộng thêm một số chủ đề nhánh vào lập kế 
hoạch giáo dục trẻ. Tạo cơ hội cho trẻ được học hỏi, trải nghiệm, khám phá nhiều điều 
mới lạ xung quanh trẻ theo phương châm “chơi mà học, học bằng chơi”.
 Ví dụ một số chủ đề nhánh mới: 
 + Chủ đề nhánh:“Bảo vệ an toàn cho bản thân bé”. Qua chủ đề nhằm hình 
thành cho trẻ một số kĩ năng sống cần thiết để bảo vệ an toàn tính mạng cho trẻ.
 + Chủ đề nhánh: “Bé với trò chơi dân gian” ở chủ đề Thế giới thực vât nhằm 
giúp trẻ được trải nghiệm một số trò chơi dân gian lành mạnh, giúp trẻ phát triển 
vận động và giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc. + Chủ đề nhánh: “Bé làm nhà khoa 
học”, cho trẻ được trực tiếp trải nghiệm với một số thí nghiệm để trẻ khám phá 
những điều kì diệu xung quanh chúng ta như: Thí nghiệm chiếc đĩa biết bay, những 
giọt nước màu..
 Với quan điểm giáo dục lấy trẻ làm trung tâm, tôi luôn lựa chọn các nội 
dung giáo dục có sự kết hợp hài hòa giữa giáo dục cá nhân với giáo dục trẻ hoạt 
động theo nhóm, giúp trẻ hoạt động một cách chủ động, tích cực hơn và hiệu quả 
hơn. Điều này không chỉ giúp cho trẻ hòa đồng hơn với những người xung quanh 
mà còn giúp cho trẻ tự tin hơn trong giao tiếp, biết cách tự khẳng định bản thân 
mình trong môi trường tập thể, đồng thời giúp trẻ có thể phát huy cá tính, sự sáng 
tạo, biết hợp tác với các bạn để hoàn thành những công việc chung. 
 Việc lựa chọn các nội dung giáo dục vào lập kế hoạch cho trẻ theo quan 
điểm lấy trẻ làm trung tâm phải thể hiện được nội dung các lĩnh vực phát triển, phù 
 - 6 - bên ngoài lớp học. Môi trường xã hội được tạo nên bởi mối quan hệ và tương tác giữa 
giáo viên với trẻ, giữa trẻ với trẻ, giữa trẻ với người lớn xung quanh.
 Về môi trường bên trong lớp học:
 Ở môi trường bên trong lớp học, tôi trang trí lớp học nhiều màu sắc ngộ 
nghĩnh để bắt mắt trẻ và mang tính giáo dục cao, lớp học của tôi được trang trí một 
cách sáng tạo theo hướng mở linh hoạt phù hợp với chủ đề, với từng góc chơi và 
từng nội dung chơi để trẻ được khám phá cái mới, cái lạ, thỏa mãn tính tò mò ở trẻ. 
Khi trẻ hoạt động ở góc chơi mở, từ một góc mở tôi đã trang trí sẵn, trẻ có thể thay 
đổi chủ đề chơi, nội dung chơi, thay đổi hình ảnh, biểu tượng chơi một cách linh 
hoạt và sáng tạo.
 Ví dụ: Ở góc toán, tôi trang trí các bảng mê ca gắn lên tường với những con 
vật ngộ nghĩnh, phía dưới tôi làm rất nhiều hộp thẻ số, con vật, hoa để trẻ tự 
đếm và gắn các chữ số hay xếp tương ứng
 Tôi đặc biệt chú ý đến việc bố trí, sắp xếp các góc chơi một cách hợp lí, các 
góc cần hoạt động yên tĩnh tôi bố trí xa các góc hoạt động ồn ào. Các góc hoạt động 
tôi bố trí có lối đi cho trẻ di chuyển thuận tiện khi liên kết các góc chơi. 
 Tôi sắp xếp các góc chơi một cách linh hoạt, có thể di chuyển hoặc sắp xếp 
lại dễ dàng để tạo cảm giác mới lạ, kích thích hứng thú của trẻ.
 Ví dụ: Để thay đổi góc phân vai từ trò chơi khám bệnh sang trò chơi cô thợ 
may, tôi thay đổi linh hoạt bằng cách di chuyển một số giá để đồ mà không cần tốn 
nhiều thời gian.
 Nguyên vật liệu, đồ dùng, đồ chơi trong góc hoạt động đóng vai trò không 
nhỏ trong quá trình học và chơi của trẻ. Trên thị trường hiện nay có rất nhiều đồ 
dùng, đồ chơi bán sẵn rất đẹp mắt nhưng không phải đồ chơi nào cũng tốt với sức 
khỏe trẻ mà giá thành lại cao, tốn kém, tính giáo dục thấp. Với mong muốn cho trẻ 
có cơ hội được khám phá những cái mới lạ, cho trẻ được tự trải nghiệm với chính 
những đồ chơi của mình theo hướng mở tôi đã tận dụng nguyên vật liệu, phế liệu 
từ thiên nhiên có sẵn ở địa phương để tạo ra các đồ dùng đồ chơi đẹp mắt, sáng tạo 
phục vụ cho việc học và chơi ở các góc của trẻ, các loại đồ chơi tôi tự làm đảm bảo 
an toàn tính mạng cho trẻ, không gây độc hại, không nặng nề với trẻ. Từ một đồ 
chơi có sẵn trẻ có thể sáng tạo ra được nhiều trò chơi, qua những đồ dùng mang 
tính mở tạo cơ hội cho trẻ được chủ động khám phá, thực hành, trải nghiệm, phát 
triển khả năng sáng tạo ở trẻ.
 Ví dụ: Từ những lá cây khô trẻ có thể tạo nên những bức tranh về các con 
vật ngộ nghĩnh, thuyền buồm, ngôi nhà, thiệp trang trí.. 
 - 8 - văn hóa ẩm thực đặc sắc của quê hương. Cho bé được khám phá hoạt động đi chợ 
tại Chợ Bến Dầu.
 + Khu vực các trò chơi dân gian: Nhận thấy tầm quan trọng của việc đưa trò 
chơi dân gian vào giáo dục mầm non, tôi đã tham mưu cùng với nhà trường tạo nên 
một khu trò chơi dân gian với nhiều trò chơi gắn liền với tuổi thơ của trẻ như: Các 
trò chơi vận động tập thể như kéo co, bịt mắt bắt dê, nhảy bao bố, đi cà kheo, nhảy 
sạp có thể giúp trẻ tăng cường sức khỏe, thể chất, phát huy tính đoàn kết; trong 
khi đó, những trò chơi ít vận động hơn như: Ô ăn quan, cờ gánh..lại giúp phát triển 
trí tuệ, rèn luyện khả năng phán đoán. 
 Tôi luôn chú ý trong xây dựng môi trường ngoài trời cho trẻ phải thực sự an 
toàn và có tính thẩm mỹ cao. Tôi luôn quan tâm đến từng chi tiết nhỏ của đồ dùng, 
đồ chơi tự làm cho trẻ, mỗi đồ dùng làm ra tôi tự trải nghiệm trước để kiểm tra độ 
an toàn cho trẻ, đảm bảo không có đồ sắc nhọn, không gây té ngã, không độc hại 
cho trẻ. Trong quá trình trẻ hoạt động ngoài trời mà những đồ dùng đồ chơi nào hư 
hỏng tôi đều báo với ban giám hiệu để được bảo dưỡng và sửa chữa kịp thời. 
Nhằm đem lại môi trường hoạt động tốt nhất, an toàn, sạch sẽ, đa dạng và phong 
phú về đồ dùng, đồ chơi, các nguyên vật liệu để gây hứng thú cho trẻ, góp phần 
hình thành và nâng cao mối quan hệ thân thiện, tự tin cho trẻ.
 Về môi trường xã hội:
 Môi trường xã hội trong trường mầm non là môi trường được tạo nên bởi 
mối quan hệ và tương tác giữa giáo viên với trẻ, giữa trẻ với trẻ, giữa trẻ với người 
lớn xung quanh. Cách người lớn tương tác với trẻ nó có ảnh hưởng đến cách trẻ 
tương tác với người khác và cách trẻ chơi, học. Vì vậy, tôi luôn tạo không khí giao 
tiếp tích cực, vui tươi, tạo mối quan hệ gần gũi, yêu thương trẻ. Tôi chú ý trong 
từng lời nói, cử chỉ của mình đối với trẻ, khi trò chuyện với trẻ tôi luôn ngồi ngang 
tầm với trẻ và nhìn vào mắt trẻ, lắng nghe những gì trẻ nói và giải đáp thắc mắc 
của trẻ một cách tận tình, đối xử công bằng, tôn trọng trẻ. Đặc biệt khi giao tiếp 
với đồng nghiệp, phụ huynh tôi vẫn giữ thái độ vui vẻ, niềm nở, mẫu mực để trẻ 
noi theo.
 Môi trường tôi xây dựng trong lớp và trường học theo tiêu chí phải đảm bảo 
về mặt tâm lí cho trẻ, tôi luôn khuyến khích và hỗ trợ trẻ tự khẳng định bản thân 
mình. Tôi luôn tôn trọng ý kiến riêng của mỗi trẻ, khuyến khích trẻ bộc lộ cảm 
xúc, ý nghĩ và động viên trẻ diễn đạt tự tin bằng lời nói.
Luôn khuyến khích trẻ lên ý tưởng, hợp tác, trao đổi nội dung chơi, xây dựng nội 
quy quy tắc trong khi chơi và trong lớp học.
 * Tổ chức các hoạt động giáo dục cho trẻ theo quan điểm giáo dục lấy trẻ 
làm trung tâm.
 - 10 -