SKKN Một số biện pháp đưa dân ca đến với trẻ 4-5 tuổi ở trường mầm non

 MỤC LỤC
 Trang
1. MỞ ĐẦU 3
1.1. Lý do chọn đề tài 3
1.2. Mục đích nghiên cứu 4
1.3. Đối tượng nghiên cứu 5
1.4. Phương pháp nghiên cứu 5
1.5. Giới hạn phạm vi nghiên cứu 6
2. NỘI DUNG 6
2.1. Cơ sở lý luận của vấn đề 6
2.2. Thực trạng của vấn đề 7
2.3. Các biện pháp đã tiến hành để giải quyết vấn đề 10
 2.3.1. Biện pháp 1: Lựa chọn các ca khúc dân ca phù hợp 
 10
với lứa tuổi của trẻ.
 2.3.2: Biện pháp 2: Chuẩn bị đồ dùng phương tiện cho các 
 12
bài hát dân ca:
 2.3.3: Biện pháp 3: Dạy trẻ đọc thuộc lời ca một cách hiệu 
 14
quả:
 2.3.4: Biện pháp 4: Chuẩn bị địa điểm, thời gian không gian 
 15
để tổ chức cho trẻ tiếp xúc với các bài hát dân ca.
 2.3.5: Biện pháp 5: Tổ chức hiệu quả các giờ nghe nhạc 
 17
nghe hát dân ca.
2.4 Kết quả đạt dược 21
3: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 22
3.1. Kết luận 22
3.2 Kiến nghị 22
 2 Bên cạnh đó, âm nhạc dành cho trẻ mầm non không chỉ là những bài hát với 
lời ca tươi vui trong sáng, mà còn có những khúc hát dân ca ngọt ngào êm ả. Và có 
thể nói rằng dân ca đóng một vai trò rất quan trọng đến sự cảm thụ âm nhạc cũng 
như nuôi dưỡng tâm hồn của trẻ thơ. Bởi thực tế rằng từ khi trẻ lọt lòng, ít nhiều 
được ru bằng những câu hát à ơi, ví dầu, da diết từ ông bà, cha mẹ. Đó cũng là sự 
lưu giữ truyền thống dân ca Việt Nam từ thế hệ này qua thế hệ khác. Cho nên, để 
trẻ có thể yêu được những di sản văn hóa âm nhạc đó hay không thì sự tác động để 
mang những khúc dân ca đến với trẻ mầm non là vô cùng cần thiết. Sự hình thành 
tình yêu với âm nhạc truyền thống ngay từ nhỏ mới là tiền đề vững chắc để trẻ gắn 
bó lâu dài, để những thế hệ tương lai có thể xây dựng một xã hội, một đất nước 
giàu mạnh nhưng vẫn giữ được nét truyền thống của dân tộc Việt Nam.
 Vậy làm thế nào để tạo điều kiện cho trẻ có được vốn sống âm nhạc phong 
phú?
 Là một giáo viên mầm non tôi luôn trăn trở và suy nghĩ tìm những biện 
pháp để âm nhạc dân ca đến với trẻ một cách gần gũi và tự nhiên nhất. Chính vì 
vậy, tôi đã chọn đề tài sáng kiến kinh nghiệm: “Một số biện pháp đưa dân ca đến 
với trẻ 4 -5 tuổi ở trường mầm non.”
 1.2 Mục đích nghiên cứu:
 Với mỗi đất nước, mỗi vùng miền, đều có một nét văn hóa đặc trưng riêng, 
những nét văn hóa này được lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác, và dân ca 
cũng là một tài sản quý báu cần được gìn giữ. Đặc biệt, dân ca Việt Nam, có âm 
điệu dễ thuộc, dễ nhớ, chính vì vậy dễ dàng đi sâu vào lòng người, những bài hát 
dân ca đều mang những âm hưởng, nội dung gần gũi với nhân dân. Chính vì vậy, 
tiếp xúc với dân ca, cũng chính là giúp trẻ bảo tồn những giá trị văn hóa của đất 
nước Việt Nam.
 Bên cạnh đó, âm nhạc chính là món ăn tinh thần của trẻ, khơi dậy trong trẻ 
những hứng thú, say mê, tưởng tượng phong phú, yêu âm nhạc cũng là cách giúp 
trẻ hình thành những phẩm chất tốt đẹp trong tâm hồn. Yêu ca hát, nhảy múa thì 
tâm hồn trẻ sẽ như được tưới lên những nguồn sinh lực mạnh mẽ. Âm nhạc quan 
trọng với trẻ và âm nhạc dân ca còn quan trọng hơn nữa, bởi với những âm hưởng 
 4 Phương pháp nêu gương – đánh giá là việc cô khuyến khích, động viên, nhận 
xét trẻ trong quá trình hoạt động, làm quen với âm nhạc dân ca. Phát huy được tính 
tích cực, chủ động ở trẻ hơn.
 1.5. Giới hạn phạm vi nghiên cứu:
 Với trẻ mẫu giáo 4 - 5 tuổi, sự chú ý, lắng nghe, tập trung đã tốt hơn, trẻ có 
thể bộc lộ cảm xúc rõ ràng về những bài hát trẻ yêu thích, với những bài hát trẻ 
thích sự hứng thú thể hiện rõ ràng hơn. Thế nhưng, đa số trẻ thích những bài hát dễ 
nhớ, dễ thuộc chính vì vậy tôi lựa chọn những bài hát mang âm hưởng gần gũi, lời 
bài hát dễ hát để giúp trẻ làm quen một cách tốt hơn. Vì vậy các làn điêụ dân ca đa 
số được chọn là các bài hát dân ca bắc bộ, dân ca trung bộ, nam trung bộ và nam 
bộ. Và mở rộng cho trẻ làm quen với những bài dân ca của một số dân tộc khác 
như Sán Dìu, Khơ me, Nùng, Cống khao
 Dân ca Việt Nam vô cùng phong phú đa dạng, không chỉ riêng từng 
vùng miền 
 2. NỘI DUNG:
 2.1. Cơ sở lý luận của vấn đề:
 Khái niệm dân ca Theo GS.Trần Văn Khê: Dân ca là những bài hát truyền 
khẩu phát sinh trong dân chúng, được truyền tụng và phổ biến trong dân chúng. 
Theo Hùng Lân: Dân ca là những bài hát do dân chúng truyền khẩu cho nhau, 
nhiều khi không biết ai là tác giả tiên khởi, không biết ra đời từ thời nào, gốc gác 
từ đâu, mà chỉ biết rằng cốt cách bên trong thì khác xa với những bản tân nhạc 
ngày nay
 Như ta đã biết, dân ca là một thể loại âm nhạc cổ truyền của Việt Nam, hiện 
vẫn đang được sáng tác. Âm nhạc này có nhiều làn điệu từ khắp các miền cộng 
đồng người, thể hiện qua có nhạc hoặc không có của các dân tộc Việt Nam. Do 
chính người dân lao động tự sáng tác theo tập quán, phong tục. Trong sinh hoạt 
cộng đồng người quần cư trong vùng đất của họ, thường trong làng xóm hay rộng 
hơn cả một miền. Các làn điệu dân ca thể hiện phong cách bình dân, sát với cuộc 
sống lao động mọi người. Các dịp biểu diễn thường là lễ hội, hát làng nghề. 
Thường ngày cũng được hát lên trong lao động để động viên nhau, hay trong tình 
 6 2.2.1. Thuận lợi:
 Năm học 2016-2017 được sự phân công của nhà trường tôi được chủ nhiệm 
lớp chồi 1, Cùng một độ tuổi nên rất thuận lợi cho giáo viên truyền thụ kiến thức. 
Trẻ ngoan, nhanh nhẹn, ham hoạt động.
 Được sự quan tâm, giúp đỡ, tạo điều kiện của nhà trường và sự góp ý trao 
đổi kinh nghiệm của đồng nghiệp, sự giúp đỡ của các bậc phụ huynh. Một số cháu 
thông minh, nhanh nhẹn có sức khoẻ tốt có sự rèn luyện thường xuyên của gia 
đình.
 Được sự quan tâm của các cấp chính quyền đã xây dựng cơ sở vật chất 
khang trang, phòng học rộng rãi, thoáng mát, an toàn cho trẻ. 
 Bản thân nắm vững phương pháp, biện pháp giảng dạy, yêu nghề mến trẻ tận 
tụy, có sáng tạo trong các tiết học. 
 Không ngừng tìm tòi học hỏi kinh nghiệm để nâng cao chuyên môn nghiệp 
vụ
 Do trường thực hiện bán trú, nên cũng tạo điều kiện thuận lợi trong quá trình 
nghiên cứu.
 2.2.2. Khó khăn:
 Hiện nay trẻ được tiếp xúc nhiều với các thể loại âm nhạc ở trên trường lớp 
và ở nhà, tuy nhiên ở nhà, cha mẹ trẻ thường không quan tâm nhiều, hay để trẻ tự 
do tiếp xúc với nhạc thị trường và thuộc những bài hát của người lớn, ít được nghe 
các ca khúc dân ca trong đời sống. 
 Tại lớp tôi phụ trách, có 39 học sinh, trong đó có 19 nữ, dân tộc là 1, đa số 
các trẻ là con nhà nông, bố mẹ thường xuyên làm rẫy, không có thời gian quan tâm 
đến các cháu, vì vậy trẻ ít được nghe nhạc dân ca, chủ yếu trẻ biết dân ca trong các 
tiết âm nhạc cô dạy trên lớp. 
 Đầu năm học tôi tiến hành nghiên cứu khảo sát trên trẻ và có những thông 
tin về sự hiểu biết dân ca của trẻ trong lớp như sau:
 8 thú lúc đầu nhưng dể nhàm chán ngay sau đó. Vì vậy, khái niệm về dân ca đối với 
trẻ còn khá ít chưa kể có nhiều ca khúc dân ca, và việc tư duy cảm thụ nó cũng ở 
một mức độ khác nhau nên giáo viên cần phải lựa chọn các ca khúc một cách phù 
hợp để trẻ hát hoặc nghe. Bên cạnh đó việc tổ chức hoạt động đưa dân ca đến gần 
với trẻ đòi hỏi phải có sự linh hoạt và tự nhiên nhất đến trẻ. Thời gian tổ chức cho 
trẻ tiếp xúc rất hạn hẹp vì không thể diễn ra trong suốt cả một hoạt động của trẻ mà 
nó chủ yếu chỉ được lồng ghép và tích hợp vào các hoạt động khác. Thực tế rằng 
giáo viên phải có hiểu biết và vốn kiến thức phong phú về các bài hát dân ca và tìm 
hiểu về nguồn gốc xuất xứ của các bài hát đó đến từ địa phương hay vùng miền 
nào thì mới có thể truyền đạt đến trẻ. Những đồ dùng, dụng cụ âm nhạc dân gian 
hỗ trợ tiết dạy chưa phong phú, nên các ca khúc dân ca còn chưa được đầu tư kỹ 
càng.
 Với mong muốn được đưa dân ca đến gần với trẻ tôi đã đề xuất với nhà 
trường và nhận được sự hướng dẫn và chỉ đạo sát sao về chuyên môn và sự quan 
tâm tạo điều kiện về mọi mặt của BGH nhà trường. Nên các bài giảng giáo án luôn 
được kiểm tra và góp ý để lồng ghép các hoạt động âm nhạc, đặc biệt là dân ca đến 
gần với trẻ hơn.
 Trẻ mầm non lớp tôi đặc biệt rất thích ca hát và có hứng thú với bộ môn âm 
nhạc. Chính vì vậy khi đưa dân ca đến với trẻ thì trẻ hào hứng, và có sự quan tâm 
nhất định đối với thể loại âm nhạc này.
 Bản thân tôi đã có một thời tuổi thơ sống ở vùng quê, nên ngay từ nhỏ đã 
được tiếp xúc với dân ca âm nhạc Việt Nam. Tôi đặc biêt rất yêu thích các khúc 
dân ca và luôn sưu tầm các bài hát dân ca của nhiều vùng miền và dựa trên kinh 
nghiệm bảy năm giảng dạy tôi đã có một số kinh nghiệm để tạo hứng thú thu hút 
được trẻ đặc biệt là với bộ môn âm nhạc.
 2.3. Một số biện pháp trong việc đưa dân ca đến gần với trẻ mầm non.
 2.3.1: Biện pháp 1: Lựa chọn các ca khúc dân ca phù hợp với lứa tuổi 
của trẻ.
 10 Hình 1: Trẻ múa hát “Cây trúc xinh”
 2.3.2: Biện pháp 2: Chuẩn bị đồ dùng phương tiện cho các bài hát dân ca:
 Đồ dùng phương tiện để dạy trẻ về âm nhạc dân ca Việt Nam không chỉ là 
các đĩa nhạc, hay các dụng cụ âm nhạc dân tộc mà để thu hút được sự chú ý của trẻ 
thì người giáo viên cần có sự chuẩn bị tốt về đồ dùng phương tiện để thu hút được 
trẻ, điều quan trọng hơn là cần cho trẻ trải nghiệm để hóa thân vào những nhân vật 
trong những bài dân ca đó, như vậy sẽ khắc sâu hơn trong con người trẻ những 
hình tượng về con người của mỗi vùng miền trên đất nước Việt Nam.
 Trước hay sau khi học hát, trẻ đều cần được tiếp xúc với bài hát một cách 
toàn diện về tính chất, nội dung, hình tượng âm nhạc, sự vật, sự kiện nói đến trong 
bài. Để thực hiện điều này giáo viên có thể sử dụng tối đa các phương tiện dạy học 
có trong nhà trường. Ngoài ra, giáo viên cũng có thể cùng trẻ tạo ra những phương 
tiện cho chính giờ học âm nhạc đó. Bên cạnh những đồ dùng, đồ chơi hóa trang có 
thể mua (gáo dừa, phách tre, mũ kim sa) cần tận dụng những nguyên liệu ở dạng 
phế liệu có sẵn như: muỗng gỗ, muỗng inox, muỗng sành(làm bộ dụng cụ gõ 
đệm tiết tấu), ống hút, dây ni lông, bao tải gạo,để làm một số quần áo hóa trang 
(tất cả những nguyên liệu cần đảm bảo an toàn, không gây độc hại, không sắc 
nhọn, không gây nặng nề đối với trẻ), ngoài ra cũng có thể trao đổi với một số phụ 
 12