SKKN Một số biện pháp dạy trẻ 4-5 tuổi học đồng dao ở Trường Mầm non Đồng Phúc

 2. Mục đích nghiên cứu:
 - Nhằm nâng cao chất lượng dạy đồng dao cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi. Thông 
qua những bài đồng dao ca dao trẻ biết yêu quê hương, đất nước, con người Việt 
Nam.
 3. Đối tượng nghiên cứu:
 - Một số biện pháp dạy trẻ học đồng dao tại lớp mẫu giáo 4-5 tuổi A trường 
Mầm non Đồng Phúc 
 4. Nhiệm vụ nghiên cứu:
 - Nghiên cứu cơ sở lý luận thực tiễn về “Một số biện pháp dạy trẻ 4-5 tuổi 
học đồng dao ở trường mầm non Đồng Phúc”.
 - Khảo sát thực trạng về việc học đồng dao của trẻ mẫu giáo ở lớp 4-5 tuổi A 
tại Trường Mầm non Đồng Phúc.
 - Đưa ra một số biện pháp hữu hiệu dạy trẻ 4-5 tuổi học đồng dao.
 5. Phương pháp nghiên cứu:
 - Phương pháp quan 
 - Phương pháp điều tra 
 - Phương pháp so sánh, phân tích tổng hợp
 - Phương pháp kiểm tra đánh giá
 - Phương pháp thực hành.
 PHẦN II. PHẦN NỘI DUNG 
 1. Một số vấn đề có liên quan.
 Văn học dân gian là nguồn suối không cạn trong kho tàng văn học Việt Nam, 
nguồn suối trong sạch đó là ngọn nguồn của sự sáng tạo mà mỗi con người đã tìm 
về cội nguồn đó. Một trong những thể loại của văn học dân gian được các em yêu 
thích và coi đó là một món ăn tinh thẩn không thể thiếu, đó là “Đồng dao”. Đồng 
dao là một thể loại thơ ca dân gian có tính chất tổng hợp dành riêng cho các em có 
nội dung và hình thức phản ánh phù hợp với tâm lý của trẻ. Trẻ thường xuyên 
xướng lên trong lúc vui chơi, những câu hát đồng dao đó được trẻ em vô cùng yêu 
thích. 
 Dạy trẻ học đồng dao còn là một trong những nội dung thực hiện phong trào 
thi đua: “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”. Bởi vì, lời đồng dao 
kết hợp với các trò chơi dân gian không những góp phần rất lớn trong việc luyện 
phát âm, còn rèn kỹ năng đọc cho trẻ, giúp trẻ phát triển tư duy, sáng tạo, mà còn 
 2 - Việc tìm kiếm những bài đồng dao mới phù hợp với từng chủ đề còn gặp 
nhiều khó khăn. 
 Chính vì vậy để thực hiện sáng kiến này tôi đã tiến hành điều tra thực trạng 
về kết quả trẻ học đồng dao và chơi các trò chơi dân gian tại lớp mình kết quả đạt 
được như sau
 * Kết quả điều tra thực trạng ban đầu về việc học các bài đồng dao của trẻ 
đầu năm học 2016- 2017
 Tổng số trẻ 
 Chất lượng Số lựơng %
 trong lớp
 Tốt 6 24
 Khá 12 46
 26 trẻ
 Đạt yêu cầu 5 19
 Không đạt yêu cầu 3 11
 Trước thực trạng trên, tôi cảm thấy rất lo lắng. Bản thân tôi luôn nghĩ xem 
nên tìm ra những biện pháp nào để giúp cho trẻ đến với đồng dao một cách có 
hiệu quả nhất. Có nhiều phương pháp và biện pháp sử dụng trong khi dạy trẻ học 
đồng dao nhưng tôi mạnh dạn đưa ra một số biện pháp cơ bản sau:
 3. Các biện pháp
 3.1. Đọc cho trẻ nghe đồng dao thể hiện ngữ điệu, cử chỉ, điệu bộ, ánh 
mắt.
 Khi đọc cho trẻ nghe đồng dao, tôi luôn chú ý đọc đúng ngôn ngữ, rõ ràng, 
mạch lạc, đọc từ đầu đến hết bài, kết hợp với cử chỉ, điệu bộ.. sao cho phù hợp với 
lời của bài đồng dao, để truyền tải được nội dung của bài như: vui nhộn, hồn 
nhiên, vui tươi, dí dỏm, hài hước tới trẻ em... Tôi chú ý đến tính chất nhịp điệu 
của bài, chú ý đến kết cấu vòng tròn của bài ( nghĩa là đọc hết câu cuối của bài lại 
đọc tiếp câu đầu. Cứ như thế vòng đi vòng lại không ngừng)
 Ví dụ: Ông giẳng ông giăng
 Xuống chơi với tôi
 Có bầu có bạn
 Có nắm cơm xôi
 Có sao trên trời
 Ông giẳng ông giăng
 4 3.3. Dạy trẻ đọc thuộc lời ca kết hợp chơi trò chơi dân gian ( đối với những 
trò chơi có lời đồng dao )
 * Dạy cả lớp:
 Lời đồng dao không thể thiếu khi chơi, các bài đồng dao luôn gắn với trò 
chơi nhất định. Khi đọc cho cả lớp cùng nghe đồng dao, tôi kết hợp hướng dẫn 
cách chơi cụ thể để hướng sự tập trung chú ý của trẻ, giúp trẻ đọc nhanh hơn.
 Trẻ đọc đồng dao chơi trò chơi theo nhóm
 Ví dụ: Chơi “ chi chi chành chành”, một trẻ phải đưa tay xòe ra cho các bạn 
khác đặt ngón tay trỏ vào. Đọc hết câu “chầu gì... chầu rụt”, ai không rút ngón tay 
trỏ ra thì bị thua.
 Với những trò chơi “xỉa cá mè”, “lặc lò cò”... thì vừa đọc giáo viên vừa chơi, 
cách kết hợp lời ca và trò chơi nhịp nhàng có thể gọi trẻ lên cùng để trẻ dễ hình 
dung. Với cách hướng dẫn cụ thể như vậy, trẻ sẽ thuộc và có thể chơi tốt hơn.
 Một đặc điểm đặc trưng của trò chơi dân gian đó là khi chơi trẻ không bao 
giờ chỉ hùng hục thực hiện các vận động của mình mà thông thường vừa chơi vừa 
hát hoặc đọc lời đồng dao nào đó. Các bài đồng dao đó khiến cho không khí chơi 
vui vẻ, nhộn nhịp hơn. Mặc dù không phải bài đồng dao nào cũng có ý nghĩa, 
song bài nào cũng phù hợp với tư duy hồn nhiên của trẻ. Ví dụ như: chơi “ Chi chi 
chành chành”, trẻ hát “ Chi chi chành chành – Cái đanh thổi lửa – Con ngựa chết 
trương – Tam vương ngũ đế”. Câu hát dường như chẳng có mạch ý nào rõ ràng, 
nhưng thiếu nó thì trò chơi không thể tiến hành. Hay như chơi “ Rải ranh” trẻ hát 
“ Rải ranh – Bẻ cành – Hái ngọn – Chọn đôi”. Cùng với lời hát trong trẻo là bàn 
 6 Hình thức này trẻ thích và tích cực tham gia vào việc học đồng dao và muốn 
được thể hiện chính mình.
 Với cách dạy trẻ đọc tiếp nối sẽ giúp trẻ có phản xạ nhanh mức độ tập trung 
chú ý hơn. Cô có thể gọi từng trẻ để đọc từng câu theo vòng tròn 1 lượt.
 “ Ông tiển ông tiên
 Ông có đồng tiền
 Ông giắt mang tai
 Ông cài lưng khố
 Ông ra ngoài phố”.
 * Thi đua đọc thật nhanh những câu:
 Bà ba béo
 Bán bánh bèo
 Bị bắt bỏ bóp
 Ba bốn bận
 Bởi bướng bỉnh”
 Hoặc câu:“ Tháng năm nắng lắm” ( đọc nhanh có thể nhầm thành “ Tháng 
nang nắng lắm”. Từ những câu này không những gây tính hài hước cho trẻ, cô 
giáo còn phải chú ý sửa ngọng cho trẻ chữ “ n”,”l”. 
 3.4. Hướng dẫn trẻ làm album.
 Khi hướng dẫn trẻ làm album tôi chú ý ghi lại số câu đồng dao trẻ đã thuộc 
hoặc đã biết, sau đó dạy trẻ học, cho trẻ đọc và chú ý quan sát xem trẻ nào thuộc 
nhiều đồng dao hơn và hướng dẫn trẻ đánh dấu vào những câu đồng dao trẻ đã 
thuộc đã biết, làm phong phú thêm vốn đồng dao của trẻ.
 Sau đó trẻ mang quyển album (sổ nhỏ) về nhà nhờ bố mẹ dạy và có thể ghi 
thêm những bài mới vào sổ trẻ mang đến lớp để đọc cùng cô và các bạn, trẻ nhận 
xét xem bạn nào thuộc nhiều hơn? Có bài nào mới không? Qua cách dạy này đã 
dạy được nhiều bài đồng dao cho trẻ ngoài chương trình như “kiến càng kiến kệ 
“, “mười ông vua”, “ Đếm sao”v..vv.
 Biện pháp này giúp trẻ hứng thú trong việc học đồng dao, trẻ rất thích và tích 
cực học thuộc những bài đồng dao trước khi đến lớp. Đồng thời với việc học các 
em được làm quen với việc học tập ở phổ thông là mang sách vở đến lớp, khi đến 
lớp các em cùng mang cuốn sổ ra khoe với nhau như 1 món quà nhỏ được các em 
yêu quý. Với biện pháp này cần có sự kết hợp giữa gia đình và nhà trường để giúp 
trẻ tự học được thuận lợi. Với những biện pháp trên tôi sử dụng tổ chức trong giờ 
 8 Ví dụ:
 + Chủ đề gia đình
 Tùng dinh tùng dinh
 Con đẹp con xinh
 Nhà gà mới nở
 Như hoa mới trở
 Như nghé sổ lồng
 Như bưởi như bàng
 Như cà ra nụ
 Cho con ăn bụ
 Cho bú cho no
 Cho mẹ khỏi lo
 Cho bà khỏi giận
 Con ăn ba bận
 Con lớn ba gang
 Ra gánh việc làng
 Ra lo việc nước
 + Chủ đề: Thực vật:
 Trồng đậu trồng cà
 Hoa hòe hoa khế
 Khế ngọt khế chua
 Cột đình cột chùa
 Hai tay ôm cột
 Cây cam cây quýt
 Cây mít cây hồng
 Cành đa lá nhãn
 Ai có chân ai có tay thì rụt.
+ Chủ đề: Động vật: 
 Ếch ở dưới ao
 Vừa ngớt mưa rào
 10 + Đồng dao phản ánh quan hệ họ hàng: 
 Chim ri là dì sáo sậu
 Sáo sậu là cậu sáo đen
 Sáo đen là em tu hú
 Tu hú là chú bồ các
 Bồ các là bác chim ri;
 Bí ngô là cô đậu nành
 Đậu nành là anh dưa chuột
 Dưa chuột cậu ruột dưa gang
 Dưa gang cùng hàng dưa hấu
 Dưa hấu là cậu bí ngô.
+ Đồng dao răn dạy cách cư xử: 
 Cái bống là cái bống bang
 Khéo sẩy khéo sàng cho mẹ nấu cơm
 Mẹ bống đi chợ đường trơn
 Bống ra gánh đỡ chạy cơn mưa rào;
 Chiều chiều con quạ lợp nhà
 Con cu chẻ lạt, con gà đưa tranh
 Mẹ ở nhà xẻ bớ nấu canh
 Bỏ thơm cho ngọt, bỏ hành cho ngon.
+ Đồng dao khắc họa cảnh tiệc tựng, bắt vạ, chia chác:
 Con cò chết rũ trên cây
 Bồ cu mở lịch xem ngày làm ma
 Cà cuống uống rượu la đà
 Bao nhiêu cóc nhái nhảy ra ăn phần
 Chào mào thì đánh trống quân
 Chim chích mặc quần vác mõ đi rao
+ Đồng dao tường thuật sự oan ức hay nghịch lý: 
 Con mèo xán bể nồi rang
 Con chó chạy lại mà mang lấy đòn;
 12 Con Cúc cụt đuôi
 Ai nuôi mày lớn
 Dạ thưa thầy Cún
 Tôi lớn mình tôi;
 Đầu mày có rơm có rác
 Kêu tao bằng bác, tao phủi đầu cho
 Kêu tao bằng cô, tao cho cái này. 
 + Đồng dao cầu mong:
 Lạy trời mưa xuống
 Lấy nước tôi uống
 Lấy ruộng tôi cày
 Lấy đầy bát cơm
 Lấy rơm đun bếp.
 Với hình thức ôn luyện nêu trên trẻ 4 tuổi lớp tôi rất hứng thú học đồng dao, 
thích chơi các trò chơi dân gian có lời đồng dao, thích hát những bài hát đồng dao.
 4. Kết quả nghiên cứu và ứng dụng
 Qua việc áp dụng “ Một số biện pháp dạy trẻ 4- 5 tuổi học đồng dao”. Lớp 4- 
5 tuổi do tôi phụ trách đã thu được nhiều kết quả tốt:
 - 26/26 trẻ tại lớp rất hứng thú và yêu thích học đồng dao, thích chơi các trò 
chơi dân gian.
 - 26/26 trẻ được mở rộng kiến thức và có thêm rất nhiều hiểu biết về các trò 
chơi dân gian, các phong tục truyền thống của dân tộc.
 - Trẻ đã biết tự tổ chức chơi các trò chơi dân gian với các bạn trong lớp.
 - Đa số trẻ được học thuộc các bài đồng dao, hát được nhiều bài đồng dao, 
thường xuyên được tham gia vào các trò chơi dân gian, nhận thức và thể lực của 
của trẻ được nâng cao rõ rệt. Trẻ nhanh nhẹn, năng động, tự tin và hồn nhiên 
trong giao tiếp với mọi người.
 - Lời đồng dao kết hợp với trò chơi dân gian giúp trẻ thêm gắn bó với nhau, 
nâng cao tinh thần đoàn kết và ý thức hoạt động tập thể của trẻ.
 - Các bậc phụ huynh học sinh tích cực hưởng ứng các phong trào sưu tầm 
sáng tác các trò chơi dân gian theo từng chủ đề
 - Bản thân tôi có nhiều kinh nghiệm trong việc lồng nghép, tích hợp và tổ 
chức các trò chơi một cách phù hợp và được tiến hành thường xuyên, rất nhẹ 
 14