SKKN Một số biện pháp cho trẻ 4-5 tuổi làm quen với tác phẩm văn học đạt kết quả cao

 Cho trẻ làm quen với văn học ở trường mầm non được diễn ra rất linh hoạt theo hai 
hình thức chính: hình thức trong giờ hoạt động chung và các hoạt động khác. Việc 
lựa chọn hình thức cho trẻ làm quen với văn học dựa trên đặc điểm tình hình của trẻ, 
với tác phẩm văn học trẻ đã biết hay tác phẩm văn học trẻ chưa biết, tác phẩm dài 
hay ngắn buộc giáo viên phải lựa chọn hình thức cho phù hợp. Ngoài ra giáo viên 
cũn phải dựa vào sự hứng thú của trẻ đối với mỗi tác phẩm văn học và điều kiện cơ 
sở vật chất của trường của lớp cũng là một yếu tố để giáo viên quyết định sử dụng 
hình thức nào là đạt hiệu quả nhất đối với trẻ.
 Chính từ lẽ đó tôi luôn luôn trăn, suy nghĩ làm thế nào để cho trẻ làm quen văn 
học đạt kết quả tốt đặc biệt là trẻ ở lứa tuổi 4-5 tuổi. Vì vậy tôi đã lựa chọn đề tài: 
“Một số kinh nghiệm nâng cao chất lượng tổ chức hoạt động làm quen văn học 
cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi”
 II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
 1. Cơ sở lý luận
Văn học là môn rất quan trọng đối với trẻ mầm non, là phương tiện phát triển ngôn 
ngữ cho trẻ có đủ vốn từ để nói năng lưu loát, diễn đạt gắn gọn biết sử dụng từ đúng 
lúc, đúng chỗ, không những thế mà việc dạy trẻ làm quen với những từ ngữ nghệ 
thuật như từ tượng hình, từ tượng thanh giúp trẻ phát triển trí tưởng tượng, óc quan 
sát, khả năng tư duy độc lập trong suy nghĩ. 
Thông qua nội dung các tác phẩm giáo dục trẻ biết yêu quý người hiền lành, biết ơn 
và kính yêu ông bà, bố mẹ, anh chị, bạn bố, biết nhường nhịn em nhỏ.
 Trong mỗi tác phẩm văn học, thế giới mới của cuộc sống thực tại bao gồm 
thiên nhiên, xã hội, con người được diển tả, biểu đạt, truyền đạt trong những hình 
thức đa dạng độc đáo. Văn học nói về thế giới loài vật, cỏ cây, hoa lá, mọi hiện tượng 
thiên nhiên, vũ trụ mà trẻ nhìn thấy được, cũng nói về những gì gần gũi trong môi 
trường sống của trẻ như làng quê, cánh đồng, dòng sông, phiên chợ, lớp học, khu 
phố,Qua tác phẩm văn học, trẻ bắt đầu nhận ra trong xã hội những mối quan hệ, 
những tình cảm gia đình, tình bạn tình cô cháu,Trẻ cũng dần nhận ra cú một xã 
hội ràng buộc con người với nhau trong lịch sử đấu tranh cách mạng, trong tình làng 
nghĩa xóm. Văn học có thể cần đề cặp đến những lực lượng siêu nhiên như thần linh, 
ông bụt, cô tiên, phù thủy, quỷ sứ và cả những phép màu còn tồn đọng trong tâm 
thức dân tộc. Đây cũng là đối tượng miêu tả của văn học làm nên sự phong phú, hấp 
dẫn của đời sống tinh thần. Bên cạnh khả năng cảm nhận các tác phẩm văn thơ chuyện của trẻ còn hạn 
chế giọng đọc ngọng và cử chỉ, điệu bộ, minh họa chưa bộc lộ được cảm xúc. Trẻ 
chưa hiểu biết về vốn từ con nghèo nàn, chưa biết cách diễn đạt câu đúng ngữ pháp, 
khả năng thể hiện lại các tác phẩm còn kém.
 Là một giáo viên có tinh thần trách nhiệm và đầy lòng nhiệt tình, yêu nghề 
mến trẻ bản thân tôi xác định được mục đích, ý nghĩa, tầm quan trọng của việc phát 
triển mọi mặt cho trẻ từ việc cho trẻ làm quen với các tác phẩm văn học cho đề đưa 
ra các biện pháp hữu hiệu nhất cho trẻ.
Nắm bắt được tình hình thực tế của lớp, tôi quyết định tìm ra một số biện pháp nâng 
cao chất lượng tổ chức hoạt động làm quen với văn học cho trẻ. Bước đầu tôi đi khảo 
sát kết quả trên trẻ 
 Kết quả khảo sát chất lượng đầu năm học 2019 - 2020 
 Nội dung Số trẻ đạt Số trẻ chưa đạt
 N % N %
 Diễn đạt câu đúng ngữ pháp. 26 57 20 43
 Khả năng thể hiện lại tác 29 64 17 36
 Số lượng phẩm
 trẻ N=46
 Vốn từ của trẻ, nói câu có 25 55 21 45
 nghĩa đầy đủ.
 Đọc thơ kể chuyện theo trí 20 40 26 60
 nhớ. 
Nhìn vào bảng khảo sát, tôi thấy khả năng làm quen với tác phẩm văn học của trẻ 
vẫn còn nhiều hạn chế. Khả năng trẻ diễn đạt còn kém, vốn từ của trẻ, nói câu đủ 
nghĩa chưa nhiều. Đặc biệt khi cho trẻ kể chuyện theo trí nhớ rất ít trẻ có thể kể lại 
được,cũng như khả năng diễn đạt câu đúng ngữ pháp còn gặp nhiều khó khăn. 
Và một điều đặc biệt nữa, trước khi đi vào nghiên cứu đề tài này, tôi thấy việc cho 
trẻ làm quen với văn học vẫn diễn ra theo hai hình thức chính là trong tiết học và 
ngoài tiết học nhưng chưa có yếu tố sáng tạo, các hình thức cho trẻ làm quen với các 
tác phẩm văn học thường lặp đi lặp lại trong các tiết học dẫn đến việc trẻ ít hứng thú 
với việc kể chuyện, đọc thơ. Với hình thức đơn điệu sẽ làm trẻ không chú ý lên cô, 
tập trung vào việc khác hoặc buồn ngủ.
Xuất phát từ tình hình thực tế, dựa vào đặc điểm tâm sinh lý của trẻ, muốn đưa chất 
lượng học tập của trẻ đạt hiệu quả cao. Tôi đã đi sâu nghiên cứu tìm tòi, tham khảo không khí học thu hút trẻ vào giờ học tốt, từ việc làm nhiều đồ dùng đồ chơi phục 
vụ trong các giờ kể chuyện sao cho đẹp mắt, tôi dùng len làm các hình người vẽ các 
bức tranh lên màu cho hài hòa đẹp mắt khâu các con rối bằng vải.
 Như vậy việc sử dụng và làm đồ dùng đồ chơi vô cùng quan trọng đối với trẻ, 
nhưng trong quá trình sử dụng cô giáo phải dùng đúng lúc đúng chỗ, đồ dùng phải 
tạo nhiều kiểu khác nhau và phải đảm bảo tính sư phạm thẩm mỹ giáo dục 
cao ( Hình ảnh 2)
3.3. Biện pháp 3: Lồng ghép tích hợp môn học khác trong quá trình cho trẻ hoạt 
động với văn học.
 Việc tích hợp các nội dung khác vào hoạt động làm quen với văn học là vô 
cùng cần thiết tất cả đều hướng vào sự phát triển toàn diện của trẻ, lồng ghép tích 
hợp các hoạt động tiết học là hình thức đổi mới giáo dục phù hợp thu hút được sự 
tập trung chú ý của trẻ, trẻ sẽ không thấy nhàm chán, trẻ tiếp thu được kiến thức của 
nhiều bộ môn. Điều quan trọng là nâng cao chất lượng cho hoạt động chính, khi lồng 
ghép tích hợp, cô giáo phải linh hoạt lựa chọn đưa vào chỗ phù hợp để đem lại kết 
quả cao.
 Ví dụ: khi cô kể cho trẻ nghe câu chuyện “Chú dê đen” tôi dẫn dắt vào bài 
bằng bài hát “Đố bạn”.
 Tôi đưa bức tranh các con vật sống trong rừng cho trẻ quan sát, là cho trẻ khám 
phá khoa học, cho trẻ đếm các con vật là làm quen với toán.
 Cho trẻ kể tên các con vật sống trong rừng: trong quá trình kể chuyện “Chú dê 
đen” tôi chuẩn bị “Dê đen” “Dê trắng” “Một chú sói” làm bằng gỗ ở dưới gắn nam 
châm, một sa bàn có mô hình cảnh núi rừng cây cối, cây cỏ suối nước, khi giới thiệu 
bài tôi luồn tay xuống dưới để điều khiển các con vật theo nội dung cốt truyện.
 Dựa vào nội dung chuyện, tôi trò chuyện với trẻ phân tích và giảng giải cho 
trẻ hiểu hoặc đặt câu hỏi đàm thoại, sử dụng tranh ảnh, đồ dùng trực quan để giới 
thiệu, như vậy sẽ tạo cho trẻ hứng thú, có tác dụng giúp trẻ nhanh chóng làm quen 
với câu chuyện.
 Ví dụ: trong câu chuyện “Ai đáng khen nhiều hơn” tôi đặt câu hỏi “Thỏ anh lên 
rừng hái gì về cho mẹ” tôi thấy trẻ phát âm chữ “L” thành chữ “N” tôi cho trẻ phát 
âm lại nhiều lần theo tôi “N” nấm, cháu sẽ phát âm đúng, tôi theo dõi trong lớp cháu 
nào phát âm chưa chuẩn còn ngọng, tôi uốn nắn sửa sai cho trẻ ngay.
 Ví dụ tôi kể chuyện “Ai đáng khen hơn nào”
 • Tôi đưa ra các nhân vật trong chuyện
 • Tôi cho trẻ quan sát từng nhân vật “Khám phá khoa học” Với các hoạt động ngoài trời, trẻ được quan sát thiên nhiên, con vật, cây cối, 
hiện tượng thời tiết, tôi đã lồng ghép các tác phẩm văn học vào kể cho trẻ nghe
 Ví dụ: cho trẻ quan sát bụi tre, tôi nói ích lợi của tre, ai là người trồng lên bụi 
tre này, tôi kể cho trẻ nghe câu chuyện “Thánh Gióng” đã nhổ tre đánh giặc, cô cho 
trẻ cắt dán trang trí quần áo (dạy trẻ môn tạo hình).
Cho trẻ quan sát các con vật trong gia đình
 Ví dụ: cho trẻ quan sát con gà con vịt, con lợn, tôi cho trẻ thi nhau kể chuyện 
sáng tạo theo ý hiểu của trẻ qua quan sát một số con vật nuôi trong gia đình của 
cháu tôi và các bạn cùng nghe, các cháu rất hăng hái học nên vui tươi nhộn nhịp, các 
cháu hăng hái học tập và trẻ càng gần gũi gắn bó tình cảm với nhau hơn.
 Dạy trẻ ở mọi lúc mọi nơi có ý nghĩa quan trọng, nó không thể thiếu được trong 
việc nâng cao chất lượng cho trẻ hoạt động làm quen với văn học.(Hình ảnh 4)
3.5. Biện pháp 5: Sử dụng các trò chơi 
Tổ chức các hoạt động thông qua hoạt động vui chơi, các trò chơi là phương pháp 
hiệu quả nhất đối với trẻ mầm non trong hoạt động làm quen với các tác phẩm văn 
học, ca dao, đồng daoCác trò chơi có vai trò quan trọng trong việc giúp trẻ phát 
triển năng khiếu kể chuyện.
 Ví dụ: tôi cho trẻ đóng kịch qua câu chuyện “Tấm Cám” cô cho 1 trẻ đóng 
vai cô Tấm từ trong quả thị bước ra và 1 trẻ đóng vai bà cụ đang têm trầu, để giúp 
trẻ phát triển trí tuệ, tính cách đạo đức, tình cảm đối với con người.
 Tôi cho trẻ chơi trò chơi ghép tranh các nhân vật trong câu chuyện để giúp trẻ 
nhanh nhẹn, nhớ các nhân hơn, ( VD: Ghép tranh, nối các nét với nhau, làm rối 
tay. 
 Ngoài ra trong chương trình giáo dục mầm non còn giới thiệu các loại trò chơi minh 
họa nội dung câu chuyện bắt trước tiếng kêu của các con vật, trò chơi đóng vai, các 
rò chơi còn tạo cơ hội cho trẻ tập luyện kỹ năng cảm nhận được năng khiếu của văn 
học.
 Để biện pháp sử dụng các trò chơi đạt được hiệu quả cao trong hoạt động làm 
quen với văn học thì người giáo viên khi sử dụng trò chơi nào cần phải nắm chắc nội 
dung, tác dụng để rèn cho trê có năng khiếu khi kể chuyện . ( Hình ảnh 5) 
Qua những ví dụ minh hoạ ở trên, tôi thấy hình thức sử dụng trò chơi trong giờ hoạt 
động cho trẻ làm quen với văn học là hình thức rất cơ bản giúp giáo viên đạt được 
mục đích của giờ hoạt động, giúp trẻ hứng thú và ghi nhớ nội dung của tác phẩm văn 
học
 nhỡ khác nói riêng cũng như lứa tuổi mẫu giáo nói chung, có thể tiếp tục thực hiện 
trong những năm sau. Qua đó đã giúp tôi dễ dàng trong việc thực hiện các yêu cầu 
kỹ năng cần đạt trong độ tuổi trẻ, tạo cho trẻ niềm vui, còn sửa ngọng cho một số trẻ 
( Gia Minh, Tiến Tài, Cao Huy, Thành Đạt...)sự hứng thú khi tham gia các hoạt động 
cũng như tạo sự gần gũi, yêu thương giữa cô và trẻ.
 4.3. Đối với cha mẹ trẻ:
 Nhiều phụ huynh đã tích cực phối hợp với giáo viên trong việc cho trẻ làm 
quen với văn học bằng việc sử dụng các tờ rơi để ôn luyện, cùng cố cho trẻ, tích cực 
hưởng ứng sáng tác và sưu tầm thơ truyện.
 100% phụ huynh ủng hộ cho trẻ mang thêm đồ dùng, đồ chơi tranh ảnh, sách 
báo sưu tầm, truyện tranh phù hợp với chủ đề, góp phần phát triển ngôn ngữ mạch 
lạc cho trẻ, trẻ hứng thú hơn khi học môn làm quen văn học.
 III. KẾT LUẬN – KIẾN NGHỊ
1. Kết luận 
Bác Hồ có lời căn dặn với giáo viên mẫu giáo làm mẫu giáo tức là thay mẹ dạy trẻ. 
Muốn làm được thế thì trước hết phải yêu trẻ các cháu nhỏ hay quấy, phải bền bỉ 
chịu khó mới nuôi dạy được các cháu. Dạy trẻ cũng như trồng cây non, trồng cây 
non tốt thì sau này cây nên tốt, dạy trẻ nhỏ tốt thì sau này các cháu thành người tốt. 
Áp dụng những kinh nghiệm giảng dạy như trên đối với môn văn học, qua các giờ 
học tôi thấy các cháu rất hứng thú, rất thích nghe kể chuyện, đọc thơ, đọc đồng dao. 
Thông qua đó mà việc phát triển ngôn ngữ đạt hiệu quả cao.
 Trong khi nghe kể chuyện, kể lại câu chuyện, đọc thuộc thơ và trả lời các câu 
hỏi của cô. Vốn từ của trẻ được tăng lên rất nhiều đồng thời trẻ biết sử dụng các loại 
câu phong phú và đa dạng.
 Đặc biệt nổi bật lên có 40% số trẻ trong số các trẻ đạt loại khá có khả năng 
ngôn ngữ rất tốt, hiểu được lời nói của mọi người, biết trả lời các câu hỏi, biết kể lại 
truyện, thuộc các bài thơ trong và ngoài chương trình. Vốn từ phong phú và dần dần 
hoàn thiện theo độ tuổi.
 Sau một năm nghiên cứu và thử nghiệm đề tài, tôi thấy việc lựa chọn hình thức cho 
trẻ làm quen với văn học là rất quan trọng. Nó quyết định đến sự thành công của 
giáo viên khi tổ chức các hoạt động cho trẻ làm quen với văn học, đồng thời giáo 
viên cũng rút ra được nhiều kinh nghiệm sau mỗi lần tổ chức những hoạt động đó. 
Và trong những năm sau, khi tiếp tục thử hiện đề tài này, kết quả trên trẻ cũng như 
mục đích của các hoạt động sẽ đạt tốt hơn.