SKKN Làm thế nào để rèn kỹ năng giao tiếp cho trẻ 4-5 tuổi nhằm giúp trẻ phát triển toàn diện trong trường mầm non

 phát triển toàn diện này bao gồm các mặt: thể chất, thẩm mỹ, ngôn ngữ, nhận thức 
và tình cảm – kỹ năng xã hội.
 * Điểm mới của đề tài:
 Đối với trẻ mầm non giao tiếp có vai trò hết sức quan trọng đối với sự phát 
triển tâm sinh lý của trẻ. Đã có rất nhiều công trình nghiên cứu nghiên cứu về kỷ 
năng giao tiếp dành cho trẻ mầm non. Qua các công trình nghiên cứu đã khẳng 
định rằng giao tiếp đã thúc đẩy nhanh quá trình phát triển của trẻ. Việc hình thành 
các quan hệ có nội dung với người lớn cho phép trẻ khắc phục những bất lợi của 
hoàn cảnh, loại bỏ và sửa chữa được những lệch lạc do giáo dục không đúng và 
chiếm lĩnh những tầm cao mới trong các lĩnh vực khác nhau của đời sống tâm lí từ 
tri giác, ngôn ngữ đến ý thức, nhân cách. Và những đặc điểm giao tiếp giữa người 
lớn và trẻ quyết định toàn bộ hứng thú của trẻ đối với xung quanh, quan hệ với 
người khác và với bản thân mình quyết định trẻ trở thành người như thế nào và 
nhân cách trẻ phát triển ra sao?
 Như vậy trẻ mầm non cần hình thành được một số phẩm chất cần thiết 
như: Mạnh dạn, tự tin, tự lực, độc lập, sáng tạo, linh hoạt, tự giác, dễ hòa nhập, dễ 
chia sẻ, hình thành nếp sống văn minh, có hành vi ứng xử, giao tiếp theo quy tắc, 
chuẩn mực, phù hợp với lứa tuổi. Những nội dung này đều nằm trong chương trình 
giáo dục kỹ năng sống cho trẻ. Một kỹ năng rất cần thiết trong thế kỷ 21. Một 
trong những kỹ năng sống quan trọng đó là kỷ năng giao tiếp. Có thể nói đây là 
một kỹ năng vô cùng quan trọng trong việc chuẩn bị hành trang cho trẻ bước vào 
đời. Ở trường mầm non, việc hình thành kỷ năng giao tiếp cho trẻ được tiến hành 
thông qua các hoạt động giáo dục khác giúp trẻ phát triển toàn diện. Thông qua 
hoạt động ở trường mầm non trẻ được tìm tòi khám phá,trải nghiệm nhằm chiếm 
lĩnh những tri thức về vạn vật xung quanh mình, về những mối quan hệ xã hội. Từ 
đó hình thành và giáo dục trẻ biết cách ứng xử với con người, biết cách giao tiếp 
chuẩn mực, hình thành các mối quan hệ hòa thuận giữa các trẻ với nhau, sự tôn 
trọng đối với người lớn. Như vậy, thấy rằng việc rèn luyện kỷ năng giao tiếp trong 
trường mầm non có vai trò rất lớn đối với sự hình thành và phát triển nhân cách 
của trẻ.
 Là một giáo viên mầm non tôi biết mình cần phải giúp trẻ phát triển toàn 
diện cả thể chất lẫn tinh thần. Nhưng trong quá trình thực hiện, tôi và một số đồng 
nghiệp nhận thấy kỹ năng giao tiếp cho trẻ gặp nhiều khó khăn khi đưa vào giảng 
dạy. Tôi luôn tâm niệm một điều rằng: "Điều quan trọng không phải là chúng ta 
dạy trẻ em cái gì, mà là dạy các em học như thế nào để phát triển toàn diện nhân 
 2 * Thuận lợi:
 - Trường có khuôn viên rộng rãi, đủ diện tích, có hàng rào bao quanh, có hệ 
thống cống rãnh thoát nước đảm bảo vệ sinh, vườn trường có đường đi lối lại, bồn 
hoa cây cảnh đảm bảo xanh - sạch - đẹp.
 - Lớp học thoáng mát, đủ diện tích cho trẻ hoạt động, có công trình vệ sinh 
khép kín, có đầy đủ đồ dùng vệ sinh chung, vệ sinh cá nhân đảm bảo an toàn cho 
trẻ.
 - Trang thiết bị phục vụ cho việc giáo dục kỹ năng giao tiếp cho trẻ khá đầy 
đủ như: Tranh ảnh, băng đĩa, sách báo, tạp chí...
 - Một số trẻ ăn mặc gọn gàng, sạch sẽ, biết giữ vệ sinh cá nhân, có ý thức 
giữ gìn, bảo vệ môi trường trong và ngoài lớp học.
 - Đa số trẻ nói rõ lời, trọn câu, diễn đạt khá mạch lạc.
 - Sự chỉ đạo sâu sát của BGH nhà trường đưa nội dung giáo dục lễ giáo vào 
trong các hoạt động của nhà trường.
 - Bản thân là một giáo viên trẻ, luôn có ý thức về kỹ năng giao tiếp và lễ giáo 
làm tấm gương sáng cho đồng nghiệp và học sinh noi theo.
 - Được sự giúp đỡ và ủng hộ nhiệt tình của hội cha mẹ học sinh và tập thể 
giáo viên trường trong việc sưu tầm tranh ảnh, mua sắm thêm trang thiết bị...
 - Phối kết hợp chặt chẽ với các đoàn thể trong nhà trường, phụ huynh học 
sinh để giáo dục kỹ năng giao tiếp cho trẻ mọi lúc, mọi nơi.
 * Khó khăn: 
 - Trường mầm non của tôi là một trường thuộc vùng nông thôn chiêm trũng, 
qua hàng năm thiên tai lũ lụt kéo dài, trường thường xuyên ngập sâu trong nước.
 - Một số phụ huynh nhận thức chưa cao trong việc rèn kỹ năng giao tiếp cho 
con em mình..
 - Một số trẻ ý thức về giao tiếp còn hạn chế.
 - Các phương tiện để giáo dục kỹ năng giao tiếp cho trẻ chưa phong phú.
 Với sự quyết tâm của bản thân, tôi đã không ngừng tìm kiếm, học hỏi, sáng 
tạo ra những phương pháp nhằm rèn kỹ năng giao tiếp cho trẻ mong rằng những 
việc làm của tôi sẽ mang lại kết quả nhất định cho trẻ bởi vì thực tế hiện nay đạo 
đức của trẻ em đang có dấu hiệu xuống cấp nghiêm trọng. Những lễ giáo, lễ nghi, 
hành vi ứng xử, lối sống tốt đẹp đang bị mai một, những hành vi, đạo đức, lối sống 
lệch chuẩn ngày càng gia tăng, diễn biến phức tạp, làm đau lòng, nhức nhối gia 
đình và xã hội như: trẻ em không vâng lời, không kính trọng lễ phép với cha mẹ, 
thầy cô giáo và người lớn, không biết kính trên nhường dưới, sống ích kỉ. Đó là lý 
 4 Chủ đề “ Trường mầm non ” tôi muốn trẻ phải yêu trường mến lớp, yêu quí 
cô giáo bạn bè.
 Chủ đề “ Bản thân ” tôi muốn trẻ phải biết yêu quí bản thân và có những 
hành vi ứng xử phù hợp với bản thân và bạn bè.
 Chủ đề “ Nghề nghiệp ” trẻ biết các nghề đều có ích có lợi, đáng quý và 
đáng trân trọng, yêu quý người lao động và quý trọng sản phẩm của các nghề.
 Chủ đề “ Gia đình ” tôi muốn trẻ biết yêu thương chăm sóc và quan tâm đến 
những người thân trong gia đình, lễ phép với người lớn.
 Chủ đề “ Phương tiện giao thông” trẻ phải biết những hành động, cử chỉ, 
việc làm đẹp của các bác, các cô chú công an giao thông, kính trọng người lái xe, 
chấp hành những qui định dành cho người đi bộ, thể hiện một số hành vi văn minh 
khi đi xe, đi bộ và phải biết giữ gìn an toàn cho bản thân. 
 Chủ đề “ Thực vật ” trẻ biết yêu thích các loại cây và có ý thức bảo vệ cây, 
hình thành một số kỹ năng cần thiết bảo vệ, chăm sóc cây gần gũi trường, lớp, nhà, 
quý trọng người trồng cây.
 Chủ đề “ Động vật ” trẻ phải biết yêu thương, chăm sóc, bảo vệ động vật.
 Chủ đề “ Hiện tượng tự nhiên ” trẻ phải có ý thức tiết kiệm và giữ gìn bảo vệ 
nguồn nước sạch và môi trường sống.
 Chủ đề “ Quê hương – Bác Hồ ” để trẻ cảm nhận được vẻ đẹp và thể hiện 
tình cảm yêu quê hương, đất nước.
 Trước khi thực hiện việc lên kế hoạch hoạt động giảng dạy tôi nghiên cứu 
kỹ tài liệu chương trình giáo dục mầm non được sửa đổi, bổ sung theo Thông tư 
28/2016/ TT- BGDĐT và chọn lọc những nội dung phù hợp với tình hình thực tế ở 
địa phương mình.
 Ví dụ: Tôi lựa chọn nội dung cho trẻ tham quan nhà của đại tướng Võ 
Nguyên Giáp ở địa phương, chùa Hoàng Phúc, Nhà truyền Thống để cho trẻ tìm 
hiểu và giáo dục trẻ tình cảm yêu quý, bảo tồn những địa danh đó bằng những hành 
động thiết thực. 
 * Giải pháp 2: Phương pháp giảng dạy
 Song song, với việc nghiên cứu tài liệu tôi luôn tìm tòi học hỏi những 
phương pháp giảng dạy mới và phù hợp với trẻ.
 Để trẻ có thể phát triển tốt mặt kỹ năng giao tiếp chúng ta cần phải có 
những phương pháp tiếp xúc với trẻ thật nhẹ nhàng, gần gũi và tạo sự thân thiện. 
Tôi luôn tạo cho trẻ những không gian hoạt động để trẻ được giao tiếp với bạn bè, 
cô giáo và luôn tạo điều kiện để trẻ phát triển kỹ năng giao tiếp mọi lúc mọi nơi.
 6 vừa sức với bản thân và cũng hình thành được những tình cảm cần thiết của con 
người như lòng yêu thích lao động, quý trọng người lao động, sản phẩm lao động.
Ví dụ: “Chăm sóc cây xanh” hình thành đức tính yêu lao động,
 * Giải pháp 3: Sưu tầm các loại sách, truyện tranh ảnh để phát triển kỹ 
năng nghe, nói cho trẻ.
 Vào cuối thập niên 80 và đầu 90 các nhà giáo dục đã đặt câu hỏi tại sao ngày 
càng nhiều trẻ biết đọc trước khi vào lớp Một ? Có phải là trẻ được dạy trước hay 
trẻ học trên truyền hình? Nhưng các nhà nghiên cứu đã tìm ra một điều hoàn toàn 
khác.
 Một số trẻ trước tuổi đi học đã có khả năng tự tập đọc, quá trình này gọi là quá 
trình tự tập đọc của trẻ. Vậy từ đâu mà trẻ lại có quá trình này? Đó là quá trình 
được bắt nguồn từ việc người lớn đọc, nói cho trẻ nghe thông qua các sách truyện, 
tranh ảnh
 Từ đây ta có thể nhận thấy rằng việc học giao tiếp là quá trình gồm: nghe, nói, 
đọc ,viết là một thể không tách rời và được bắt đầu từ khi trẻ mới sinh ra. Do đó 
mà việc sử dụng tranh ảnh, sách, truyện...cũng có ý nghĩa lớn đối với việc phát 
triển kỹ năng giao tiếp ở trẻ. Khi trẻ được cô, ba mẹ đọc cho nghe, trẻ bắt đầu lĩnh 
hội ý tưởng rằng đọc sách là một điều quan trọng mà mọi người xung quanh thích 
làm, từ đó kích thích sự háo hức, tò mò nơi trẻ. Khi trẻ được người lớn, cô giáo 
đọc, cho xem tranh, giải thích từ, trẻ sẽ thấm được ngôn ngữ các nhân vật trong 
truyện: nói như thế nào? hành động ra sao?...Trẻ sẽ bắt chước, vì lứa tuổi này bắt 
chước rất nhanh. Tuy nhiên không phải loại sách nào cũng nên cho trẻ xem, đọc 
cho trẻ nghe được, mà phải có sự lựa chọn.
 Ví dụ: Sách dùng cho trẻ phải có hình ảnh, chữ to, màu sắc sặc sỡ, sinh động, 
ngôn ngữ thể hiện sự việc gần gũi với trẻ.
 Ngoài ra để cho việc dùng sách truyện có tác dụng phát triển tốt khả năng giao 
tiếp của trẻ, mỗi giáo viên phải thu hút đựoc sự chú ý của trẻ bằng giọng kể, đọc 
sinh động, hấp dẫn, thể hiện được các giọng khác nhau của các nhân vật. Trẻ sẽ 
thích thú hơn nếu chúng cũng được tham gia vào câu chuyện.
 Ví dụ: cho trẻ đóng vai nhân vật, nhắc lời thoại, vẽ tranh minh họa cho nhân vật 
cô vừa kể, đọc.
 Phát triển kỹ năng giao tiếp cho trẻ thật cần thiết, đòi hỏi cô giáo mầm non phải 
luôn gần gũi trẻ, hiểu trẻ, tạo mọi cơ hội để trẻ được nói thật thoải mái ở mọi nơi, 
vì chỉ khi nào trẻ sử dụng ngôn ngữ mẹ đẻ lưu loát thì trẻ mới có cơ hội phát triển 
toàn diện.
 8 đầu tôi thường tìm hiểu kỹ về hoàn cảnh gia đình của từng trẻ và đến thăm hỏi gia 
đình của từng cháu. Qua đó hiểu thêm được tâm tư nguyện vọng của phụ huynh, 
cũng nhân đây tôi tuyên truyền và khuyến khích phụ huynh nên tham gia các cuộc 
họp của lớp để trao đổi về tình hình của con trẻ.
 Sau đó, thông qua các cuộc họp này tôi đưa ra những phương pháp dạy phát 
triển kỹ năng giao tiếp cho trẻ và đưa ra yêu cầu cần có sự phối hợp của phụ 
huynh.
 Ví dụ: Khi ở lớp, tôi giáo dục cháu phải biết yêu thương, phụ giúp mẹ những 
công việc vừa sức như: quét nhà, lau bàn, nhặt rau, sắp xếp đồ dùng đúng nơi qui 
định..sau đó tôi cần trao đổi với phụ huynh và yêu cầu phụ huynh phối hợp xem 
trẻ có thực hiện và thái độ của trẻ khi thực hiện công việc như thế nào? 
 Ngoài ra, tôi còn cung cấp cho phụ huynh những kiến thức nuôi dạy con 
theo khoa học và những số liệu về thực trạng tình hình đạo đức của trẻ em hiện 
nay, cho phụ huynh nhận thấy tầm quan trọng của việc phát triển kỷ năng giao tiếp 
và để phụ huynh cảm thấy mình có trách nhiệm trong việc giáo dục con trẻ, đồng 
thời cũng tìm sự thống nhất trong quan điểm giáo dục trẻ và cũng tránh được hiện 
trạng “trống đánh xuôi, kèn thổi ngược”
 3. PHẦN KẾT LUẬN
 3.1. Ý nghĩa của đề tài
 Việc phát triển kĩ năng giao tiếp cho trẻ đòi hỏi mỗi giáo viên chúng ta nói 
chung, cô giáo trực tiếp dạy cho trẻ nói riêng cần đặc biệt chú ý. Do đó cô giáo cần 
thường xuyên trau dồi kiến thức, nâng cao năng lực và nhận thức của bản thân để 
có thể phát triển toàn diện cho trẻ một cách tốt nhất. Kỹ năng giao tiếp là một 
trong những kỹ năng nền tảng để giúp trẻ nhận biết các giá trị sống và hình thành 
các kỹ năng sống. Vì thế cần được quan tâm và giúp trẻ phát triển một cách tiệm 
tiến, từng bước một trong suốt chiều dài phát triển nhân cách của trẻ. Khi trẻ có 
những kĩ năng giao tiếp cơ bản trong cuộc sống, trẻ sẽ mạnh dạn, tự tin, hăng hái 
tham gia vào mọi hoạt động. Đây là tiền đề đầu tiên, là yếu tố cần thiết để giúp 
trẻ học tốt và tự tin tham gia các hoạt động ở độ tuổi tiếp theo. Kỹ năng giao tiếp là 
một trong những kỹ năng thực hành. Những lời dạy dỗ sáo rỗng không những 
không đem lại kết quả tốt mà còn phản tác dụng, bởi trẻ em không chỉ nghe người 
lớn nói mà còn quan sát cách người lớn làm. Bởi người lớn chính là tấm gương, là 
hình mẫu mà trẻ em sẽ bắt chước. Chính vì vậy để làm tốt việc này, đòi hỏi cô giáo 
cần có tâm huyết với nghề, có lòng yêu thương trẻ và quan trọng hơn nữa là sự 
phối hợp đồng bộ của nhà trường và gia đình.
 10