SKKN Biện pháp rèn luyện kĩ năng tự phục vụ cho trẻ 4-5 tuổi ở trường mầm non

 2
trình giáo dục đề ra và giúp các con tự lập hơn trong cuộc sống cũng như tự tin 
hơn với chính bản thân mình.
 2. Mục đích nghiên cứu
 Nghiên cứu vấn đề này là tôi muốn tìm ra những biện pháp tốt nhất nhằm 
rèn luyện kỹ năng tự phục vụ cho trẻ 4-5 tuổi.
 3. Đối tượng nghiên cứu
 Biện pháp rèn luyện kỹ năng tự phục vụ cho trẻ 4-5 tuổi ở trường mầm 
non
 4. Đối tượng khảo sát
 Đề tài này được áp dụng trên 23 trẻ lớp 4 tuổi B1 tại trường mầm non Châu 
Sơn.
 5. Phương pháp nghiên cứu
 Phương pháp dùng lời nói.
 Phương pháp thực hành.
 Phương pháp sử dụng công nghệ thông tin.
 Phương pháp kiểm tra đánh giá, so sánh, phân tích tổng hợp.
 6. Phạm vi và kế hoạch nghiên cứu
 Đề tài được áp dụng tại lớp mẫu giáo 4-5 tuổi B1 trong trường mầm non 
Châu Sơn.
 Thời gian nghiên cứu: Từ tháng 9/2022 đến tháng 3/2023 và những năm 
tiếp theo.
 7. Số liệu điều tra trước khi thực hiện
 Tổng số trẻ được khảo sát 23/23 cháu (Khảo sát đầu năm)
Trước khi nghiên cứu đề tài này tôi đã tiến hành khảo sát chất lượng trẻ và thu 
được kết quả như sau:
 STT Nội dung Số trẻ Đầu năm
 23 Tỉ lệ %
 1 Thực hiện được một số việc tự phục vụ 
 trong sinh hoạt: Vệ sinh răng miệng, 23 4 17,3%
 mặc quần áo.
 2 Có một số hành vi văn minh lịch sự và 
 thói quen tốt trong sinh hoạt: mời cô, 23 6 26%
 mời bạn khi ăn; ăn từ tốn, nhai kĩ.
 3 Biết vệ sinh, phòng bệnh: Đi vệ sinh, bỏ 
 rác ... đúng quy định. 23 6 26% 4
năng tự phục vụ cho trẻ.
 2.2. Khó khăn
 Bản thân là một giáo viên chưa có nhiều kinh nghiệm trong việc chọn lựa 
nội dung, lồng ghép tích hợp các nội dung giáo dục kỹ năng tự phục vụ cho trẻ vào 
các hoạt động hàng ngày còn chưa phù hợp, chưa đạt hiệu quả chưa cao
 Phụ huynh đa số làm nghề nông nghiệp nên quá bận rộn với công việc cộng 
thêm sự hiểu biết về việc chăm sóc, dạy dỗ trẻ còn hạn chế.
 Nhiều gia đình do ít con nên được bố mẹ nuông chiều làm giúp nên chưa có 
những kỹ năng tự phục vụ cần thiết phù hợp theo độ tuổi.
 3. Tên sáng kiến kinh nghiệm
 Một số biện pháp rèn luyện kỹ năng tự phục vụ cho trẻ 4-5 tuổi
 4. Các biện pháp cụ thể
 Biện pháp1: Tự bồi dưỡng, nghiên cứu tài liệu, xây dựng kế hoạch rèn luyện 
các kĩ năng tự phục vụ cho trẻ năm học 2022- 2023.
 Biện pháp 2: Tổ chức, hình thành và rèn luyện các kĩ năng tự phục vụ cho 
trẻ trong các hoạt động ở trường mầm non.
 Biện pháp 3: Sử dụng các thủ thuật sư phạm để tăng hiệu quả rèn luyện kỹ 
năng tự phục vụ cho trẻ.
 Biện pháp 4: Làm tốt công tác phối hợp cùng phụ huynh rèn kĩ năng tự phục 
vụ cho trẻ.
 5. Cách thức thực hiện từng biện pháp
 5.1. Tự bồi dưỡng, nghiên cứu tài liệu, xây dựng kế hoạch rèn luyện 
các kĩ năng tự phục vụ cho trẻ năm học 2022- 2023.
 Trẻ em trong độ tuổi mầm non ngoài gia đình thì cô giáo có thể xem như là 
“người mẹ thứ hai” để giúp trẻ có thêm tự tin, học hỏi được nhiều điều và giáo dục 
những kiến thức, các kỹ năng đầu tiên cho trẻ trong môi trường lớp học, chính vì 
vậy mà người giáo viên mầm non có vai trò vô cùng quan trọng trong việc giáo 
dục, để có thể ứng phó với những thay đổi của cuộc sống làm được những việc mà 
trẻ muốn không phụ thuộc, không cần sự giúp đỡ của người lớn trẻ vẫn tự tin là 
chính mình. Muốn làm được như vậy bản thân tôi tự nhủ phải trở thành một người 
giáo viên phải có tâm huyết với ngành, với nghề mình đã lựa chọn. Điều này thôi 
thúc tôi không ngừng học hỏi nâng cao năng lực chuyên môn, phương pháp giảng 
dạy đặc biệt nâng cao phương pháp hướng dẫn các kĩ năng tự phục vụ cho trẻ.
 Để nâng cao chất lượng giáo dục kĩ năng tự phục vụ cho trẻ thì phương pháp 
dạy trẻ cần sáng tạo, hấp dẫn, hợp lý. Nhận thức được điều đó tôi luôn tự nhủ bản 
thân mình phải không ngừng học hỏi kinh nghiêm của các đồng nghiệp đi trước 
cũng như những phương pháp mới lạ, sáng tạo của những thế hệ sau mình để từ 
đó nâng cao trình độ chuyên môn. 6
 Cởi giày dép, để Ghế ngồi phù hợp với 
 Giờ đón, trả 
 lên giá, Cất ba Giờ đón ,trả trẻ trẻ
 trẻ
Tháng lô...
9 Trước và sau: Xà phòng, thùng 
 Rửa mặt, rửa tay HĐH khi ăn, vệ sinh đựng nước, chậu
 Mời cô, mời bạn Video, hình ảnh
Tháng
 khi ăn; ăn từ tốn, HĐH HĐG, HĐC
10
 nhai kĩ.
 Bàn chải đánh răng, 
 Vệ sinh răng 
 HĐH HĐG, ở nhà mô hình hàm răng, 
 miệng
Tháng kem đánh răng.
11 Cách lấy và uống Bình nước, nước 
 Trước và sau 
 nước, xúc miệng. HĐC muối, tủ cốc, mỗi trẻ 
 khi ăn 1 cốc
 Gấp áo, kéo khóa, HĐH Khay, áo khoác của 
Tháng Cài khuy áo.. Giờ đón trả trẻ, trẻ có khóa kéo, cài 
12 HĐC cúc..
 Video, hình ảnh
Tháng Đi vệ sinh, giữ gìn 
 vệ sinh . đúng quy HĐH HĐG, HĐC
1 định.
Tháng Vắt khăn ướt, Gập Khăn của trẻ, chậu, 
2 khăn HĐH HĐĂN&VS giá phơi
 Mô hình tết tóc, khay 
Tháng Cách chải tóc, để lược, gương, dây 
 HĐH HĐG, HĐC
3 buộc tóc, tết tóc buộc tóc,
Tháng Đũa tre, bát, hạt đậu 
 Cách sử dụng đũa HĐH HĐG, HĐC
4 để trong khay
 Video, hình ảnh
Tháng Cách sử lý khi ho, 
 HĐH HĐG, HĐC
5 hắt hơi, hỉ mũi.
 Khi xây dựng kế hoạch tôi lưu ý đến khả năng thực hiện được các kỹ năng 
của trẻ. Ví dụ như một số các kỹ năng về vệ sinh tuy các con đã được thực hiện ở 
các lớp dưới, các kỹ năng đó không khó nhưng qua 2 tháng nghỉ hè do sự sao 
nhãng của các con và sự phối hợp không chặt chẽ của phụ huynh mà các kỹ năng 
đó đã dần mất đi. Do đó khi xây dựng kế hoạch tôi đưa các kỹ năng dễ thực hiện 
trước và sẽ tăng dần độ khó. Điều này sẽ tránh gây khó khăn cho trẻ, tăng sự hứng 
thú khi trẻ thực hiện. 8
như vậy, nếu cô thao tác nhanh trẻ sẽ quan sát không đầy đủ dẫn đến sai sót.
 Hình ảnh 1: minh họa hướng dân trẻ “gấp quần áo ”
 Trước khi hướng dẫn trẻ tôi có trò chuyện với trẻ để hướng trẻ tới kỹ năng 
mới. Sau đó cô trẻ quan sát cô làm mẫu, khi làm mẫu lần đầu cô không giải thích 
mà để trẻ quan sát các thao tác mẫu để không bị phân tán bởi lời nói của cô. Khi 
tôi hướng dẫn mẫu cho trẻ quan sát xong tôi cho cho trẻ được bắt chước để tập thử 
các kỹ năng ngay tại bàn học cùng cô. Từ đó, giúp cho trẻ được trải nghiệm, thực 
hành. Ngay sau khi trẻ biết gấp quần áo thì hàng ngày khi trẻ đến lớp, hoặc khi trẻ 
thay quần áo thì trẻ sẽ tự biết gấp gọn quần áo của mình vào ba lô.
 Với các kỹ năng mới khác: tết tóc, cài khuy áo, buộc tóc... khi hướng dẫn 
tôi cũng tiến hành hướng dẫn tương tự.
 Như vậy từ những kĩ năng mà trẻ chưa biết, ngay sau khi tôi tổ chức và cho 
trẻ tập qua bài học và trải nghiệm từ cuốc sống hàng ngày thì trẻ lớp tôi đã thực 
hiện được. Từ đó trẻ cảm thấy tự tin vào bản thân mình hơn khi không cần có sự 
giúp đỡ của người lớn.
 5.2. b. Thực hiện các hoạt động dạy kĩ năng tự phục vụ
 Nếu trẻ chỉ được quan sát và tập mà không được thực hành thường xuyên, 
lặp đi lặp lại nhiều lần, hàng ngày, trong các hoạt động giáo dục thích hợp thì các 
kỹ năng đó cũng mau chóng mất đi. Như vậy việc để cho trẻ có một thời gian đủ 
dài để trẻ tập đi tập lại nhiều lần một kĩ năng tự phục vụ là điều rất quan trọng. 
Hiểu được tầm quan trọng của việc cho trẻ có thời gian để ôn luyện lại các kiến 
thức, ngay từ đầu năm học khi xây dựng kế hoạch hình thành các kĩ năng tự phục 
vụ cho trẻ tôi đã lập kế hoạch xác định các kĩ năng tự phục vụ phù hợp với hoạt 
động nào trong ngày để tiến hành cho trẻ ôn luyện các kĩ năng trong hoạt động đó.
 * Hoạt động đón - trả trẻ: Trong giờ đón và trả trẻ thì trẻ được thực hành 
các kỹ năng: tự lấy và cất ba lô, cất giày, dép lên giá, đi giày dép, gấp và cất quần 
áo, chào người thân trong gia đình một cách nhẹ nhàng, vui vẻ các con có thể tự 
đi vào lớp mà không cần bố mẹ hay cô giáo dắt vào.
 Hình ảnh 2: Minh họa trẻ cất balo, dép đúng nơi quy định
 * Trong hoạt động học có chủ đích: Trẻ ở lứa tuổi này “Học mà chơi, chơi 
mà học” trẻ dễ nhớ nhưng cũng rất nhanh quên. Vì vậy khi truyền đạt kĩ năng mới 
vào bài học cô cần hướng dẫn trẻ từng bước, tỉ mỉ và chính xác. Đồng thời để tăng 
sự hấp dẫn, mà quyên đi cách học khô khan cô còn lồng vào các trò chơi, bài hát, 
hay điệu nhảy dân vũ cho trẻ dễ nhớ.
 Vì dụ: Dạy trẻ kĩ năng rửa tay, cô cần hướng dẫn trẻ từng bước, tỉ mỉ và 
chính xác ở các bước như:
 + Bước 1: Làm ướt 2 lòng bàn tay bằng nước. Lấy xà phòng và chà 2 lòng 
bàn tay vào nhau.
 + Bước 2: Chà lòng bàn tay này lên mu và kẽ ngoài các ngón tay của bàn 
tay kia và ngược lại. 10
 Hình ảnh 7: minh họa trẻ xếp hàng đi rửa tay, phơi khăn
 Giờ ăn: trước khi ăn trẻ mời cô, mời bạn, trong khi ăn thì ăn từ tốn, nhai kĩ 
không được nhai vội vàng, cơm rơi thì nhặt vào đĩa.... ngoài ra khi ăn cơm thì 
không được nói chuyện, khi ăn mà bị ho thì lấy tay che miệng lại.. ..từ đó tạo thói 
quen văn minh lịch sự trong ăn uống cho trẻ.
 Hình ảnh 8: minh họa trẻ ăn cơm
 Sau khi ăn: trẻ biết tự cất bát, thìa đúng nơi quy đinh, biết lau miệng và 
xúc miệng bằng nước muối loãng.. .Khi trẻ xúc miệng hoặc uống nước cần 
hướng dẫn trẻ lấy nước uống với lượng vừa đủ, tránlấy nhiều quá uống không hết 
đổ bỏ gây lãng phí.
 Giờ ngủ: Khi chuẩn bị phòng ngủ, tôi hướng dẫn trẻ từ những kỹ năng trải 
chiếu để các con giúp cô trải chiếu. Các con tự lấy gối về chỗ ngủ, mùa đông các 
con biết lấy chăn giúp cô.
 Hình ảnh 9: minh họa ảnh trẻ chải chiếu
 * Hoạt động vệ sinh: Tôi luôn quan sát nhắc nhở trẻ đi vệ sinh đúng nơi 
quy định, biết xả nước sau khi đi vệ sinh, vệ sinh xong vứt giấy vào thùng và 
phải rửa tay thật sạch sau khi đi vệ sinh.
 Hình ảnh 10: minh họa ảnh trẻ rửa tay sau khi đi vệ sinh
 * Thông qua hoạt động chơi tập: Hoạt động vui chơi mang tính tích hợp 
cao trong việc rèn kỹ năng tự phục vụ của bản thân. Sau mỗi giờ HĐ góc, tôi 
luôn nhắc nhở trẻ tự lấy dùng đồ chơi cho hoạt động, cất đồ dùng đồ chơi đúng 
nơi quy định. Đồng thời tôi cũng nhắc trẻ biết giúp đỡ bạn xung quanh khi gặp 
khó khăn.
 * Với các hoạt động lao động và hoạt động vệ sinh: buổi chiểu thứ 4 hàng 
tuần tôi còn tổ chức các buổi lao động tập thể giữa cô và trẻ: cô và trẻ lau dọn đồ 
chơi ở các góc, trẻ lau lá, tưới cây .từ đó rèn luyện thói quen vệ sinh sạch sẽ môi 
trường xung quanh cho trẻ.
 Hình ảnh 11: minh họa hoạt động vệ sinh giữa cô và trẻ
 Kết quả: trẻ luyện các kĩ năng tự phục vụ trong rất nhiều các hoạt động, 
mỗi hoạt động trong trường là một điều kiện thực hành tốt, ôn luyện tốt nhất cho 
các con. Từ đó trẻ lớp tôi có kĩ năng tự phục vu rất tốt, làm cho tôi cảm thấy 
công việc của mình nhẹ nhành hơn. Trẻ được hoạt động nhiều hơn nên không 
còn phụ thuộc vào cô.
 5.3. Sử dụng các thủ thuật sư phạm để tăng hiệu quả rèn luyện kỹ 
năng tự phục vụ cho trẻ.
 Trẻ ở lứa tuổi mầm non rất thích được khen ngợi, khi trẻ chưa thực hiện 
được một việc gì đó trẻ luôn cần người lớn khuyến khích và động viên, trẻ cảm 
thấy tự tin thích thực hiện lại việc mà trẻ đã và chưa làm được từ đó giúp trẻ 
được rèn luyện kỹ năng tự phục vụ bản thân. Bởi vậy để rèn luyện kỹ năng tự 
phục vụ cho trẻ ngoài việc giáo viên làm mẫu và cho trẻ rèn luyện ra thì cũng cần