Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp tổ chức các trò chơi dân gian cho trẻ mẫu giáo nhỡ

 2
 III. Cơ sở lý luận:
 Trò chơi dân gian nằm trong hoạt động vui chơi của trẻ, mang nhiều chức 
năng và mục đích giáo dục. Trò chơi dân gian có ý nghĩa quan trọng đối với sự 
hình thành nhân cách cho trẻ mẫu giáo. Trò chơi dân gian mang đậm bản sắc 
dân tộc, vì trò chơi dân gian là những trò chơi được nhân dân sáng tạo, lưu 
truyền tự nhiên, rộng rãi trong dân gian, là một trong những hình thức sinh hoạt 
văn hóa dân gian. Trò chơi dân gian trẻ em là một hoạt động văn háo dân gian 
dành cho trẻ em được lưu truyền từ vùng này sang vùng khác, từ đời này sang 
đời khác nhằm thỏa mãn nhu cầu vui chơi giải trí và giáo dục trẻ em một cách 
tinh tế và nhẹ nhàng. Lâu nay, đã có nhiều nghiên cứu về trò chơi dân gian, mỗi 
đề tài đều có những cách khai thác, tìm hiểu khác nhau. Đề tài "Thử cải tiến một 
số trò chơi dân gian cho trẻ mẫu giáo" của tác giả Lê Thị Ninh nghiên cứu cải 
tiến một số trò chơi dân gian đối với trẻ nhỏ kích thích hứng thú hoạt động ở trẻ; 
tác giả Lê Anh Thơ với đề tài "Nghiên cứu sử dụng một số trò chơi vận động 
dân gian trong giáo dục thể chất cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi" lại nghiêng về khai 
thác việc sử dụng trò chơi dân gian nhằm phát triển vận động cho trẻ mẫu giáo.
 Những trò chơi dân gian chứa đựng nhiệm vụ học tập. Trong khi chơi, 
nhiệm vụ nhận thức được thực hiện dưới hình thức chơi vui vẻ, thoải mái. Điều 
đó giúp trẻ nổ lực tiềm cách giải quyết nhiệm vụ đặt ra trong trò chơi, qua đó 
phát triển trí tuệ của trẻ một cách tự nhiên.
 Hiện nay, trò chơi dân gian đã được sử dụng nhiều trong các hoạt động 
vui chơi của trẻ trong trường mầm non, trong nhiều hoạt động giáo dục cũng 
như các dịp lễ hội nhưng chưa được đề cao mục đích phát triển trí tuệ, nhân cách 
cho trẻ qua trò chơi dân gian mà chủ yếu dừng lại ở tác dụng phát triển vận 
động, chuyển tiếp hoạt động cho trẻ. Trong khi đó, các trò chơi dân gian rất đa 
dạng và phong phú, việc kết hợp trò chơi dân gian trong các hoạt động ở trường 
mầm non mang ý nghĩa to lớn trong việc rèn luyện thể lực, trí tuệ cho trẻ đồng 
thời qua vui chơi rèn luyện ở trẻ sự khéo léo, sự nhanh trí, nhịp nhàng, óc phán 
đoán và cảm xúc thẩm mỹ, khả năng hoạt động nhóm, tập thể và sự đoàn kết, 
thân ái trong tình bạn. Hơn nữa qua trò chơi dân gian góp phần xây dựng nhân 
cách mang đậm đà nền văn hóa dân tộc Việt Nam cho trẻ ngay từ nhỏ. Chính vì 
vậy trong những năm qua Bộ GD&ĐT tiếp tục phát động phong trào “Xây dựng 
trường học thân thiện, học sinh tích cực” trong đó có nội dung đưa trò chơi dân 
gian vào trường học, như vậy để thực hiện tốt trò chơi dân gian có mục đích học 
tập, giáo viên cần tổ chức một cách linh hoạt các trò chơi dân gian để lôi cuốn, 
hấp dẫn trẻ tham gia vào trò chơi một cách có hiệu quả. 
 IV. Cơ sở thực tiễn:
 Trong thời gian qua, trường mầm non Tràng An vẫn luôn duy trì việc tổ 
chức cho trẻ chơi một số trò chơi dân gian. Khi tôi tìm hiểu đặc điểm của từng 
trẻ lớp tôi thấy hầu hết trẻ thích tham gia vào trò chơi dân gian. Tuy nhiên, vẫn 
chưa đạt hiệu quả cao. Với tình hình thực tiễn hiện nay lớp tôi có những thuận 
lợi và khó khăn sau: 4
 V. Nội dung nghiên cứu:
 Từ những thuận lợi và khó khăn nêu trên, tôi đã đề ra một số biện pháp 
trong việc tổ chức các trò chơi dân gian cho trẻ như sau:
 1. Xây dựng ngân hàng trò chơi dân gian cho trẻ mẫu giáo theo mức 
độ từ khó đến dễ, từ đơn giản đến phức tạp:
 Để nâng cao hiệu quả của việc tổ chức cho trẻ mẫu giáo nhỡ chơi các trò 
chơi dân gian, giáo viên cần tích cực tìm hiểu, sưu tầm nhiều trờ chơi dân gian. 
Việc sưu tầm trò chơi dân gian, giúp giáo viên có ngân hàng trò chơi phong phú, 
đa dạng. dễ lựa chọn để đưa vào sử dụng trong các hoạt động cho trẻ. 
 Sưu tầm trò chơi dân gian cho trẻ em từ các nguồn tư liệu khác nhau, như: 
 - Các tuyển tập trò chơi dân gian 
 - Các phương tiện truyền thông khác: internet, báo, tạp chí,
 - Các trò chơi từ người dân địa phương.
 Sau khi sưu tầm trò chơi, giáo viên cần lựa chọn, thống kê, phân loại trò 
chơi theo từng mức độ từ dễ đến khó để thuận lợi cho việc áp dụng vào từng 
thời điểm khác nhau trong năm học.
 * Ví dụ: Vào đầu năm học, trẻ lớp Nhỡ hầu hết mới đến lớp lần đầu, còn 
rụt rè, e sợ, khả năng chú ý có chủ định còn kém, thao tác còn vụng, giáo viên 
nên lựa chọn và tổ chức cho trẻ chơi những trò chơi đơn giản như: “Dung dăng 
dung dẻ”, “Chi chi chành chành”, 
 Một vài tháng sau, khi trẻ đã mạnh dạn hơn, tay chân hoạt động nhanh 
nhẹn, linh hoạt hơn, cô có thể cho trẻ chơi “Lộn cầu vồng”, “Kéo cưa lừa xẻ”, 
“Kéo co”, “Đi cầu đi quán”
 (Hình 1. Trẻ đang chơi trò chơi “Đi cầu đi quán”)
 Cứ như vậy, giáo viên sẽ xây dựng được một ngân hàng trò chơi vô cùng 
phong phú, đa dạng về thể loại, đảm bảo tính khoa học và tính vừa sức đối với 
trẻ, góp phần nâng cao hiệu quả khi tiến hành tổ chức trò chơi.
 2. Xây dựng môi trường vật chất tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ 
tham gia trò chơi đảm bảo an toàn: 
 Khi tiến hành tổ chức bất kỳ các họat động nào thì môi trường tổ chức 
động rất quan trọng đối với trẻ, là nơi để trẻ vui chơi và thể hiện hết khả năng 
chơi của mình. Vì vậy, giáo viên cần lựa chọn không gian phù hợp với tính chất 
của trò chơi, số lượng người chơi.
 Ví dụ: Khi tổ chức cho trẻ chơi trò chơi “Bịt mắt, bắt dê” hay “mèo đuổi 
chuột”, giáo viên phải xác định không gian chơi phải rộng, thoáng mát, sạch sẽ, 
vì trò chơi này đòi hỏi số lượng trẻ tham gia chơi đông, nếu sân chơi chật, không 
bằng phẳng sẽ ảnh hưởng đến sự an toàn của trẻ. 
 (Hình 2.Trẻ đang chơi trò chơi “Mèo đuổi chuột”)
 Đối với trò chơi như “Đúc cây dừa”, “Ô ăn quan”, “Chi chi chành 
chành”.thì chỉ cần địa điểm, không gian nhỏ, có thể tổ chức cho trẻ chơi trong 
lớp.
 (Hình 3. Trẻ đang chơi trò chơi “Đúc cây dừa”) 6
 + Tận dụng các nguyên vật liệu để làm đồ chơi cho trẻ: Ngoài những đồ 
dùng, đồ chơi có sẵn tôi tận dụng những nguyên vật liệu sẵn có ở địa phương 
như: lá mít, lá dừa, dây chuối, ống nhựa  tất cả những nguyên vật liệu cần 
đảm bảo an toàn, không gây độc hại, không sắc nhọn, không gây nguy hiểm đối 
với trẻ.
 Từ những nguyên vật liệu trên tôi cùng trẻ làm ra rất nhiều đồ chơi để 
phục vụ cho trẻ chơi.
 Ví dụ: Từ lá mít khô làm con trâu, làm mũ cho trẻ đội, ống nước nhựa làm 
vòng, lá dừa làm kèn, tàu dừa làm con ngựa cho trẻ cưỡi
 (Hình 4. Trẻ cùng cô làm mũ múa bằng lá cây)
 Để có nhiều đồ chơi phục vụ cho trò chơi, ngoài sự nổ lực, cố gắng của 
bản thân trong việc tạo ra những đồ dùng đồ chơi tôi còn vận động phụ huynh 
hỗ trợ nguyên vật liệu sẵn có ở địa phương để giáo viên làm đồ chơi. 
 5. Đa dạng hóa các hình thức tổ chức trò chơi dân gian cho trẻ bằng 
cách lồng ghép vào nhiều hoạt động:
 Đối với trẻ mẫu giáo, mỗi hoạt động đều đem có ý nghĩa hết sức quan 
trọng đối với sự phát triển toàn diện cả thể chất lẫn tinh thần của trẻ.
 Vì vậy, việc lồng ghép trò chơi dân gian vào các hoạt động một cách hợp 
lý, khoa học sẽ giúp cho trẻ lĩnh hội tốt những kiến thức một cách tốt nhất, giúp 
trẻ thêm mạnh dạn tự tin, có tinh thần đoàn kết, thân ái với bạn bè và có tinh 
thần tập thể cao.
 Đối với hoạt động học, có thể sử dụng trò chơi dân gian ở nhiều thời điểm 
khác nhau, tùy thuộc vào mục đích sử dụng, như: để tạo hứng thú, chuyển tiếp 
giữa các hoạt động, giúp trẻ nhận biết đối tượng, củng cố kiến thức.
 Ví dụ: 
 Với hoạt động Khám phá khoa học và Làm quen với văn học: Đưa trò 
chơi dân gian vào để đáp ứng nhu cầu nhận thức của trẻ, cung cấp cho trẻ kỹ 
năng hoạt động theo nhóm, kỹ năng sử dụng đồ dùng đồ chơiqua đó phát triển 
ngôn ngữ cho trẻ như lời đồng dao của trò chơi “ gánh gánh gồng gồng, gánh 
sông, gánh núi, gánh củi gánh cành’, đã giúp trẻ nhận biết được các địa danh 
như núi non, biển cả và biết yêu gia đình
 Với hoạt động làm quen với toán: Qua trò chơi dân gian “Đố hoa”, “Đố 
quả”, “Trồng nụ trồng hoa”, giúp trẻ biết làm bài tập toán, góp phần phát triển 
biểu tượng số lượng
 Với hoạt động thể dục: Đưa trò chơi dân gian vào để rèn luyện thân thể 
cho trẻ, giúp trẻ nhanh nhẹn, hoạt bát, tự tin và mạnh dạn hơn, trẻ có thể tinh 
mắt hơn và có sức bền, dẻo dai hơn khi vận động như chạy, nhảy qua các trò 
chơi “ Mèo đuổi chuột”, “ Rồng rắn lên mây”, “Kéo co”, “Cướp cờ”..
 (Hình 5. Trẻ đang chơi trò chơi “ Kéo co”)
 Đối với hoạt động ngoài trời: Có thể sử dụng trò chơi dân gian trong 
nhiều thời điểm khác nhau khi tổ chức hoạt động ngoài trời cho trẻ: khơi gợi 
hứng thú của trẻ, quan sát cho chủ đích, chơi tự do,
 Đối với hoạt động góc: Trò chơi dân gian sẽ giúp cho giờ hoạt động góc 
trở nên sinh động hơn, hấp dẫn hơn, đạt nhiều giá trị giáo dục hơn. Tùy vào từng 8
 Kỹ năng chơi 14 43,8 28 87,5
 Nhận thức của trẻ sau khi 
 12 37,5 28 87,5
 chơi
 Qua khảo sát, tôi nhận thấy: 
 + Đa số trẻ rất hứng thú tham gia vào các trò chơi dân gian.
 + Trẻ biết đoàn kết, hợp tác cùng bạn trong khi chơi.
 + Trẻ được khám phá, thử nghiệm, tích luỹ kinh nghiệm một cách phong 
phú qua trò chơi dân gian.
 + Qua việc tham gia trò chơi, hầu hết trẻ được mở rộng kiến thức và có 
thêm rất nhiều hiểu biết về các trò chơi dân gian, các phong tục truyền thống của 
dân tộc.
 * Đối với phụ huynh: 
 - Hỗ trợ nguyên vật liệu cho GV làm đồ dùng, đồ chơi cho trẻ chơi. Qua 
đó, cũng biết thêm nhiều trò chơi để hướng dẫn cho trẻ chơi tại nhà. Góp phần 
nâng cao hiệu quả công tác chăm sóc, nuôi dưỡng và giáo dục trẻ.
 - 100% phụ huynh rất phấn khởi và hài lòng khi thấy con em mình khỏe 
mạnh, nhanh nhẹn, hoạt bát và hồn nhiên vui vẻ.
 VII. Kết luận:
 - Đối với mỗi giáo viên điều đầu tiên theo tôi đó là sự tận tâm, nhiệt tình, 
yêu thương con trẻ. Giáo viên cần không ngừng học tập, nâng cao trình độ, nắm 
vững đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi và nội dung từng chủ đề để đưa trò chơi dân 
gian vào một cách hợp lý, phù hợp với lứa tuổi trẻ.
 - Cần phải tạo môi trường cho trẻ hoạt động với trò chơi dân gian và 
chuẩn bị đầy đủ đồ dùng, đồ chơi, nội dung chơi để tổ chức tốt trò chơi dân gian 
cho trẻ.
 - Giáo viên cần khéo léo, nhẹ nhàng, tạo cho trẻ tâm lý vui vẻ, thoải mái 
khi chơi
 - Cần lồng ghép các trò chơi dân gian vào các hoạt động để giúp trẻ lĩnh 
hội kiến thức một cách dễ dàng nhất thông qua hình thức “Học mà chơi, chơi mà 
học”
 - Để trẻ tham gia chơi một cách hứng thú, tích cực giáo viên cần động 
viên, tuyên dương trẻ kịp thời và đối với những trẻ tham gia chơi một cách hăng 
hái, hoạt động nổi bật trong các trò chơi thường cũng chính là những đứa trẻ 
thông minh, tháo vát và biết tổ chức các hoạt động trong cuộc sống sau này.
Bằng việc tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi dân gian, tôi đã giúp trẻ được thỏa 
mản nhu cầu vui chơi, đồng thời vừa giữ gìn, phát huy những giá trị văn hóa tốt 
đẹp của dân tộc.
 VIII. Kiến nghị, đề xuất:
 Để có kho tàng trò chơi dân gian phục vụ cho trẻ trong các hoạt động ở 
lớp, đề nghị nhà trường cấp phát tài liệu cho giáo viên về “Hướng dẫn tổ chức