Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp rèn nề nếp, thói quen cho trẻ 4-5 tuổi

 1.2. Phạm vi áp dụng:
Đối với sáng kiến kinh nghiệm này, ngay từ đầu năm học 2019-2020 bản thân tôi đã 
lựa chọn và đặng ký tên đề tài tôi đã cố gắng và tìm ra các biện pháp áp dụng và triển 
khai thực hiện, vận dụng ngay cho trẻ lớp mẫu giáo 4 - 5 tuổi ở lớp tôi phụ trách tại 
trường Mầm non Cự Nẫm.
 2. Phần nội dung:
 2.1. Thực trạng của việc rèn nề nếp, thói quen cho trẻ 4-5 tuổi ở trường 
mầm non.
* Tình hình chung:
Qua thực tế hướng dẫn trẻ 4 - 5 tuổi ở lớp tôi phụ trách để rèn nề nếp, thói quen cho 
trẻ khi chưa áp dụng các biện pháp nghiên cứu tôi đã nắm được một số thông tin như 
sau:
Do điều kiện 100% trẻ sống ở vùng nông thôn, xa trường, mùa mưa đường sá đi lại 
khó khăn, một số trẻ ít được đi đây đi đó, ít được giao tiếp với nhiều người, hơn nữa 
bố mẹ trẻ cũng chưa có kinh nghiệm trong việc dạy trẻ các kỹ năng nề nếp, thói quen 
lễ giáo, nề nếp học tập và các thói quen vệ sinh nên khi đến lớp trẻ còn rụt rè, chưa 
có thói quen trong mọi hoạt động. Hơn nữa năm học bị dán đoạn vì dịch bệnh covid 
19 nên trẻ quên những kỹ năng nề nếp, thói quen của một số hoạt đông như: Vệ sinh 
rữa tay, lau mặt... Nhằm tìm ra một số biện pháp, hình thức để rèn luyện nề nếp, thói 
quen cho trẻ một cách nhẹ nhàng, trẻ được hoạt động thoải mái, tự nhiên. Chứ không 
gò bó, áp đặt rèn luyện nề nếp, thói quen cho trẻ đạt được kết quả một cách tốt nhất.
Ưu điểm: Một số trẻ đã hình hành được thói quen nề nếp như : Trẻ ăn mặc gọn gàng, 
sạch sẽ, bố mẹ quan tâm đến việc học hành của trẻ. Có một số trẻ tương đối mạnh 
dạn khi tiếp xúc với cô giáo và các bạn. Ban đầu trẻ đã biết chào hỏi người lớn, đến 
lớp chào cô giáo, chào bạn và các cô các bác trong trường, trẻ đã biết đi vệ sinh đúng 
nơi quy định và biết vứt, bỏ rác vào thùng rác.
Nguyên nhân: Đối với những trẻ này ở nhà được bố mẹ rèn luyện và hình hành cho 
trẻ một số kỹ năng ban đầu nên khi đến lớp trẻ mạnh dạn trong các hoạt động, tự tin 
trong giao tiếp như bạn: Thùy Dương, Dương Anh.. .Một số trẻ là con đầu lòng, bố 
mẹ có điều kiện để chăm sóc giáo dục trẻ về mọi mặt nên trẻ đã hình thành được một 
số kỹ năng trong giao tiếp và các hoạt động khác.
Nhược điểm: Vào đầu năm học đa số trẻ đến lớp còn hay khóc, chưa có thói quen 
chào cô giáo, chào người lớn và chào bạn bè. Trẻ chưa có các kỹ năng trong giao 
tiếp, ví dụ như: trẻ chưa mạnh dạn, còn khép nép sợ sệt khi gặp người lạ, gặp cô giáo, ở với gia đình. Bởi vì thế muốn rèn luyện nề nếp, thói quen cho trẻ thì ngay từ những 
ngày đầu tiên trẻ mới vào lớp cô giáo phải làm sao để trẻ cảm nhận được niềm hạnh 
phúc, thấy mình được chấp nhận, được an toàn, được yêu mến và cảm thấy mình là 
thành viên trong cộng đồng mà trẻ đang hòa nhập. Quan hệ giữa cô với trẻ giàu cảm 
xúc thân thiết, yêu thương như quan hệ mẹ con và hoạt động lao động sư phạm của 
cô giáo Mầm non đòi hỏi phải rất linh hoạt, nhạy bén, kịp thời, phải có sự sáng tạo 
để phát hiện và đáp ứng những nhu cầu phát triển của trẻ.
 Chính vì vậy, nên tôi mạnh dạn chia sẻ về một số biện pháp đưa trẻ vào nề nếp, 
thói quen mà tôi đã thực hiện trong năm học 2019-2020 này.
2.2. Các biện pháp:
 2.2.1. Biện pháp 1: Dạy trẻ có thói quen chào hỏi người lớn:
Mục đích: Nhằm giúp trẻ có thói quen chào hỏi khi gặp người lớn, trẻ biết chào hỏi 
đúng lúc đúng nơi và chào đúng thứ tự theo cấp bậc từ trên xuống
 Yêu cầu: Trẻ biết tự giác chào hỏi và lễ phép với người lớn ở mọi lúc mọi nơi, 
mạnh dạn tự tin khi giao tiếp, vui chơi cùng với các bạn.
 Quy trình thực hiện: Vào đầu năm học hơn 90% trẻ lớp tôi còn bỡ ngỡ, rụt rè 
và chưa có thói quen chào hỏi người lớn, chào cô giáo và những người xung quanh 
hoặc bố mẹ, cô giáo có nhắc nhở thì trẻ chỉ chào ào ào cho qua chuyện sau đó lại 
quên mất. Đa số trẻ còn nhút nhát, chưa mạnh dạn tự tin khi giao tiếp, vui chơi cùng 
các bạn.
Ví dụ như: Cháu Thế Nhân, Gia Bảo, Diệu Châu...khi mới vào học bố mẹ đưa cháu 
đến lớp là cháu khóc đòi về với bố mẹ chứ không chịu vào lớp với cô giáo và các 
bạn.
Nhận thấy sự cần thiết của vấn đề nên tôi đã áp dụng biện pháp dạy trẻ mà không 
mang tính gò bó, áp đặt để trẻ tiếp thu một cách tự nhiên thoải mái như: hằng ngày 
vào những lúc đón trẻ, trả trẻ tôi luôn ân cần niềm nở, gần gủi với trẻ và trò chuyện 
với trẻ về tình cảm của trẻ đối với gia đình, ông bà, bố mẹ và tình cảm của trẻ đối với 
cô giáo, với bạn bè nhằm tạo cho trẻ có cảm giác thoải mái tự tin khi gặp gỡ tiếp xúc 
với các bạn trong lớp. Ngoài ra tôi thường hay hát cho trẻ nghe và dạy trẻ hát những 
bài bài hát có nội dung về tình cảm gia đình, về tình làng xóm và sự yêu thương kính 
trọng mọi người nhằm giúp trẻ hiểu rõ hơn về nét đẹp của con người Việt Nam thông 
qua các hành vi: ứng xử có văn hóa, nói năng nhẹ nhàng, chào hỏi lễ phép và tôi cũng 
thường đọc cho trẻ nghe những bài thơ, kể những câu chuyện có nhiều mẩu đối thoại, nhân, chưa biết tự rữa tay, lau mặt đúng cách ...đây là những nội dung mà cô giáo 
phải dạy trẻ để tạo cho trẻ những thói quen, nề nếp tốt nhằm giữ vệ sinh cá nhân, đảm 
bảo vệ sinh chung đúng với môi trường giáo dục.
Ví dụ như : Đầu năm học có một số cháu như: Thế Nhân, Phúc Hưng, Gia Hưng, Gia 
Bảo...có thói quen quệt tay ngang mũi, hoặc có khi lấy vạt áo để lau mũi. Bên cạnh 
đó còn có một số cháu khác như: Thái Dương, Đức Khang, Trọng Nghĩa...có thói 
quen vứt rác bừa bãi và 90% trẻ chưa biết tự mặc áo quần, lấy cất giày dép, đồ dùng 
cá nhân, chưa biết tự rửa tay lau mặt đúng cách.
Vì vậy, tôi đã đưa ra kế hoạch dạy trẻ và để làm tốt vấn đề này tôi đã thực hiện các 
hình thức, biện pháp như sau: tôi cùng với nhà trường vận động phụ huynh đóng góp 
các khoản thu nộp đầy đủ để có nguồn kinh phí mua sắm đầy đủ các đồ dùng để phục 
vụ hoạt động vệ sinh như: giá phơi khăn, khăn lau mặt, khăn mùi xoa, xà phòng...bên 
cạnh đó tôi kết hợp với giáo viên trong lớp thường xuyên sử dụng biện pháp làm 
mẫu, tạo môi trường lớp học mang tính giáo dục cao, xung quanh lớp tôi dán những 
bức tranh, những hình ảnh có nội dung tuyên truyền giáo dục trẻ, ở mọi lúc mọi nơi 
bất cứ thời điểm nào có thể tích hợp được là tôi thường giới thiệu cho trẻ biết về nội 
dung bức tranh, hình ảnh đó để nhắc nhở trẻ học tập và làm theo, bên cạnh đó tôi còn 
phân công các cháu theo dõi, quan sát nhau xem bạn mình làm như thế nào, làm đúng 
hay chưa. Ngoài ra bằng những lời ca, tiếng hát, thơ ca hò vè cũng là một hình thức 
giáo dục trẻ rất nhẹ nhàng và hiệu quả. Bên cạnh đó không thể thiếu lời khen ngợi 
động viên kịp thời trước những hành vi đẹp của trẻ, giúp trẻ thấy phấn khởi và thấy 
mình tiến bộ, mình giỏi thật sự.
Ví dụ như: Các cháu đầu năm chưa có thói quen giữ gìn vệ sinh thì cuối năm đã thưc 
hiện tương đối tốt các kỹ năng, thao tác rửa tay lau mặt và các kỹ năng khác.
Điều kiện thực hiện: Thời gian vào đầu năm học khi đã bắt đầu đi vào rèn luyện nề 
nếp, thói quen cho trẻ thì tôi thường xuyên hướng dẫn trẻ cách rửa tay, lau mặt, cách 
đi tiêu đi tiểu đúng nơi quy định. Sau khi trẻ đã quen dần với hoạt động giữ gìn vệ 
sinh thì tôi thường xuyên gần gũi, trò chuyện, nhắc nhở trẻ ở mọi mọi nơi. Bên cạnh 
đó tôi thường kết hợp với gia đình trẻ để thường xuyên động viên, nhắc nhở, giáo 
dục trẻ có thói quen tốt.
 Chính vì vậy, đến nay lớp tôi không có hiện tượng trẻ quệt tay ngang mũi và 
vứt rác bừa bãi nữa mà các thói quen vệ sinh, lao động tự phục vụ của trẻ đã có những 
thay đổi và đạt kết quả tương đối tốt, 35/35 trẻ thực hiện đúng quy trình các thao tác Ví dụ : khi thực hiện chương trình chủ điểm: Thực vật, thì tôi chọn hoạt động có chủ 
đích là “ quan sát vườn rau” và trò chơi vận động “Gieo hạt” để tạo hứng thú cho trẻ.
Đến giờ ăn trưa, đa số ở nhà trẻ được bố mẹ cưng chiều bồng bế mỗi khi cho ăn nên 
trẻ hay nũng nịu, cho nên khi đến trường thì đa số trẻ chưa biết tự bưng bát để ăn 
cơm. Bởi vậy, ngay từ đầu năm tôi nắm được đặc điểm của lớp và tôi đã dùng những 
biện pháp để giúp trẻ tự bưng cơm ăn và ngồi ăn không quấy khóc bằng cách: vào 
đầu giờ ăn thì tôi nhắc trẻ ngồi vào bàn ngay ngắn, không nói chuyện và khi lên bưng 
cơm là phải biết xin cô, cảm ơn cô. Bên cạnh đó tôi còn giáo dục trẻ biết mời cô, mời 
bạn ăn cơm và trong khi ăn không nói chuyện riêng, không để rơi cơm xuống bàn... 
Sau khi ăn xong phải biết rửa tay, lau mặt sạch sẽ. Trong khi trẻ ăn mà cháu nào ăn 
ít hoặc hay nói chuyện là tôi đến ngồi gần trẻ và động viên, nhắc nhở trẻ ăn (có thể 
xúc cơm cho trẻ ăn, động viên khuyến khích trẻ ăn hết suất).
Cứ như vậy, hàng ngày tôi thường xuyên gần gủi và rèn cho trẻ để trẻ có thói quen 
ngồi ăn nghiêm túc, không nói chuyện, không làm rơi vải cơm ...với những biện pháp 
này thì đến bây giờ 100 % trẻ lớp tôi đã đi vào nề nếp.
Đến giờ ngủ trưa thì đa số trẻ ở nhà còn ham chơi và bố mẹ cũng chưa tạo cho trẻ 
cho trẻ có thói quen ngủ trưa, nên đầu năm trẻ còn khó ngủ.Vì vậy, tôi thường mở 
những bản nhạc dân ca hoặc hát cho trẻ nghe để trẻ dể dàng đi vào giấc ngủ. Đến nay 
100 % trẻ lớp tôi đã đi vào nề nếp ổn định và không có cháu nào quấy khóc trong khi 
ngủ.
Điều kiện thực hiện: Ngoài thời gian tổ chức các hoạt động trên, thì ở mọi lúc mọi 
nơi khi nào có điều kiện là tôi trò chuyện với trẻ để động viên, khuyến khích trẻ thi 
đua cùng với các bạn và nhắc nhở phụ huynh về nhà dạy bảo thêm cho các cháu.
2.2.4. Biện pháp 4: Làm tốt công tác tuyên truyền vận động phối kết hợp với phụ 
huynh:
Để thực hiện tốt việc rèn luyện nề nếp thói quen cho trẻ thì các bậc phụ huynh giữ 
vai trò rất quan trọng do đó tôi đã tuyên truyền với các bậc phụ huynh về việc rèn nề 
nếp thói quen cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi. Từ đó phụ huynh cùng phối hợp với cô giáo 
để nắm bắt đặc điểm tình hình của trẻ, tìm ra nguyên nhân để có biện pháp thích hợp 
kịp thời uốn nắn trẻ. Đồng thời trao đổi với bố mẹ trẻ để rèn luyện thêm cho trẻ khi 
ở nhà giúp việc rèn luyện nề nếp thói quen của trẻ có khoa học hơn và đi đến thống 
nhất trong việc chăm sóc giáo dục trẻ.
Vận động phụ huynh cùng sưu tầm tranh ảnh, những bài thơ câu chuyện có nội dung 3.1 ý nghĩa của đề tài:
Là một giáo viên có nhiệt huyết với nghề, tôi luôn băn khoăn trăn trở đặt ra các câu 
hỏi “Làm thế nào? Làm gì?...” để rèn nề nếp thói quen cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi tại 
lớp mình phụ trách. Sau một năm nghiên cứu, tìm tòi, áp dụng các biện pháp hữu 
hiệu, kỷ năng nề nếp của trẻ lớp tôi đã được nâng cao rỏ rệt:
Nề nếp chào hỏi thì hầu như cháu nào cũng biết lễ phép với mọi người, đặc biệt là 
với bố mẹ, cô giáo. Điều đó thể hiện rõ rệt ở chổ: khi bố mẹ đưa trẻ đến trường, đến 
lớp là cháu niềm nở đến chào cô, chào bạn rồi chào bố mẹ để vào lớp một cách thích 
thú. Còn phụ huynh rất khen ngợi và phấn khởi khi con mình biết chào hỏi một cách 
lễ phép. Phụ huynh rất thích thú cho con đến trường và có nhiều tình cảm với cô giáo, 
với nghành học Mầm non.
 Trên đây là một số biện pháp mà tôi đã vận dụng trong việc rèn nề nếp, thói 
quen cho trẻ 4-5 tuổi trong các hoạt động của năm học 2019-2020 mà tôi cho là có 
hiệu quả và có ý nghĩa rất to lớn đối với bản thân và bạn bè đồng nghiệp. Qua đó, sẽ 
giúp chúng ta có sự nhìn nhận về vấn đề một cách khoa học hơn và nếu xét về góc 
độ giáo dục nề nếp, thói quen đối với trẻ độ tuổi từ 4-5 tuổi mà cứ thực hiện theo một 
khuôn mẫu nhất định thì sẽ không đưa lại hiệu quả cao và tính chủ động tích cực của 
trẻ sẽ không phát huy được khả năng sáng tạo, đồng thời kết quả về mặt trí tuệ của 
trẻ sẽ phát triển thấp và trẻ sẽ phát triển một cách thụ động. Vì thế cô giáo luôn tìm 
tòi, nghiên cứu và sáng tạo. Hoạt động lao động sư phạm của cô giáo mầm non cần 
phải có sự định hướng, có mục đích để giáo dục, phát triển trẻ. Tác động sư phạm 
của cô giáo phải luôn thay đổi, phù hợp với nhu cầu phát triển của trẻ. Có cảm tình, 
có hứng thú với trẻ. Vì thế nghệ thuật chủ yếu của cô thể hiện ở chổ cô biết hòa nhập 
vào thế giới của trẻ, biết quên mình là người lớn để thực sự là người bạn của trẻ. Biết 
tôn trọng và đồng cảm với trẻ, tạo không khí cởi mở, lôi cuốn, thu hút trẻ để trẻ dễ 
nghe theo sự hướng dẫn của cô, biết vâng lời cô một cách thoải mái, vui vẻ. Từ đó 
giúp trẻ có những hiểu biết nhất định và tạo cho trẻ có đầy đủ điều kiện về thể lực, 
kiến thức, đồng thời hình thành và phát triển nhân cách tốt cho trẻ, tạo tiền đề cho trẻ 
vững vàng và tự tin hơn trong cuộc sống.
 Muốn thực hiện được những mục tiêu trên thì vần đề rèn nề nếp, thói quen 
cho trẻ mầm non phải được chú trọng thường xuyên, liên tục và không ngừng đổi 
mới. Đặc biệt là cô giáo phải có tâm huyết với nghề, phải thường xuyên bồi dưỡng, 
nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, thường xuyên tiếp thu đầy đủ các chuyên 
đề và tiếp cận với cái mới một cách kịp thời để thực hiện tốt việc chăm sóc giáo dục