Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp phát triển cảm xúc tích cực cho trẻ 4–5 tuổi ở trường mầm non

 PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lý do chọn đề tài
 Cảm xúc là phản ứng, là sự rung động của con người trước tác động của 
yếu tố ngoại cảnh. Nói một cách khác, một cái gì đó xảy ra trong môi trường của 
bạn và bộ não của bạn diễn giải nó. Nếu nó được coi là một mối đe dọa, não sẽ 
tiết ra các hormone gây căng thẳng bao gồm adrenaline và cortisol. Những điều 
này sẽ dẫn bạn đến cảm giác như sợ hãi, lo lắng và khó chịu hoặc tức giận. Nếu 
não diễn giải tình huống là bổ ích, nó sẽ giải phóng các hormone khiến bạn cảm 
thấy tốt như oxytocin, dopamine và serotonin. Bạn sẽ cảm thấy những cảm xúc 
như hạnh phúc, vui vẻ, hứng thú hoặc kích thích.
 Ngay từ đầu năm học, đa số trẻ trong lớp tôi có tính tình ích kỉ, chưa biết 
tôn trọng mọi người, không biết quan tâm giúp đỡ mọi người xung quanh. Ngay 
trong lớp trẻ có thể đánh bạn vì bạn không nhường đồ chơi, hay không chơi với 
bạn chỉ vì bất đồng ý kiến, không đồng ý một việc làm gì đó của bạn. Hay ở nhà 
trẻ có thể nói trống không với người lớn chưa biết tôn trọng hay biết ơn những 
người lớn trong gia đình của mình. Đó là điều rất dễ hiểu một phần nguyên nhân 
đó là việc phụ huynh cưng chiều con cái của mình. Trẻ muốn gì là được ý, đáp 
ứng đầy đủ mọi yêu cầu của trẻ một cách dễ dàng nên đã vô hình dung tạo cho 
trẻ thói xấu. Phần khác cha mẹ trẻ bận rộn nên chưa chơi thân thiện, chưa biết 
quan tâm đến việc giáo dục trẻ phải biết tôn trong người lớn, yêu thương, 
nhường nhịn, phải biết quan tâm giúp đỡ mọi người xung quanh. Điều này ảnh 
hưởng trực tiếp đến phát triển nhân cách ở trẻ, các mối quan hệ đều cô lập. 
 Vậy làm thế nào để có định hướng và giáo dục cho trẻ các cảm xúc tích 
cực đó là điều mà tôi luôn băn khoăn, trăn trở và lựa chọn đề tài "Một số biện 
pháp phát triển cảm xúc tích cực cho trẻ 4 – 5 tuổi ở trường mầm non" với 
những mong muốn sẽ mang lại cho trẻ nhiều cảm xúc tích cực. Từ đề tài này, sẽ 
chia sẻ cho các bạn đồng nghiệp trong cùng khối nói riêng và các cô giáo mầm 
non nói chung chút ít kinh nghiệm trong việc áp dụng phát triển cảm xúc tích 
cực cho trẻ, góp phần xây dựng trường học hạnh phúc.
2. Mục đích của đề tài này:
- Tìm ra các biện pháp để phát triển cảm xúc tích cực cho trẻ mầm non.
3. Đối tượng nghiên cứu:
- Các biện pháp phát triển cảm xúc tích cực cho trẻ 4 – 5 tuổi ở trường mầm 
non.
 1/10 PHẦN II: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. Cơ sở lý luận:
 Năm 1972, nhà tâm lý học Paul Eckman cho rằng có sáu cảm xúc cơ bản 
phổ biến: sợ hãi, ghê tởm, giận dữ, bất ngờ, hạnh phúc và buồn bã.
 Năm 1999, ông đã mở rộng thêm danh sách này, bao gồm bối rối, phấn 
khích, khinh miệt, xấu hổ, tự hào, hài lòng và vui chơi.
 Những cảm xúc tích cực như niềm vui, tình yêu và kết quả bất ngờ từ 
phản ứng của chúng ta đối với các sự kiện mong muốn. Tại nơi làm việc, những 
cảm xúc này có được đạt được mục tiêu hoặc nhận được lời khen ngợi từ cấp 
trên. Các cá nhân trải qua một cảm xúc tích cực có thể cảm thấy yên bình, hài 
lòng và bình tĩnh. Kết quả là, nó có thể khiến bạn cảm thấy thỏa mãn và hài 
lòng. Cảm xúc tích cực đã được chứng minh là loại bỏ một người lạc quan, và 
trạng thái cảm xúc tích cực có thể làm cho những thách thức khó khăn cảm thấy 
có thể đạt được hơn
 Những cảm xúc tiêu cực như giận dữ, sợ hãi và buồn bã có thể xuất phát 
từ những sự kiện không mong muốn. Tại nơi làm việc, những sự kiện này có thể 
bao gồm việc không nghe ý kiến của bạn, thiếu kiểm soát đối với môi trường 
hàng ngày của bạn và tương tác khó chịu với đồng nghiệp, khách hàng và cấp 
trên. Cảm xúc tiêu cực đóng một vai trò trong quá trình xung đột, với những 
người có thể kiểm soát cảm xúc tiêu cực của họ thấy mình có ít xung đột hơn so 
với những người không.
2. Cơ sở thực tiễn:
 Trong quá trình thực hiện đề tài, tôi đã gặp phải những thuận lợi và khó 
khăn như sau:
 2.1. Thuận lợi:
- Cơ sở vật chất: Môi trường lớp khang trang, sạch đẹp, an toàn và thân thiện.
- Giáo viên: Bản thân đã tốt nghiệp ĐHSPHN chuyên ngành mầm non, được 
tham gia học tập kiến thức cũng như kinh nghiệm dạy trẻ các kỹ năng, giá trị 
sống trong đó có các chuyên đề liên quan đến quản trị cảm xúc cá nhân, chuyên 
đề phát triển tình cảm, cảm xúc tích cực. Giáo viên trong cùng lớp luôn thống 
nhất quan điểm dạy trẻ
- Học sinh: Trẻ mạnh dạn, tự tin và có nhận thức tốt.
 3/10 Từ bảng khảo sát trên, tôi cũng phần nào nắm được tình tình của trẻ tại 
lớp rõ hơn.
 Theo cuốn sách “Khám phá tâm lý học” của Don Hockenbury và Sandra 
E. Hockenbury, cảm xúc là một trạng thái tâm lý phức tạp bao gồm ba thành 
phần riêng biệt: trải nghiệm chủ quan, phản ứng sinh lý và phản ứng hành vi 
hoặc biểu cảm. Mà, trẻ 4 - 5 tuổi là độ tuổi phát triển tư duy trực quan hành 
động. Vì thế, muốn phát triển cảm xúc tích cực cho trẻ, tôi đã dùng các biện 
pháp tác động đến quá trình trải nghiệm chủ quan của trẻ, cụ thể như sau:
3.1. Biện pháp 1: Dạy trẻ nhận biết những cảm xúc tích cực và tiêu cực
 - Thời gian thực hiện biện pháp: đầu năm học, ngay sau khi khảo sát trẻ 
tại lớp. Thực hiện mọi lúc mọi nơi trong chế độ sinh hoạt một ngày của trẻ.
 - Nội dung biện pháp:
 + Thiết kế các bài tập, trò chơi, các tình huống thật, các tình huống qua 
bài dạy để giúp trẻ nhận biết. 
 Chẳng hạn: Tôi thiết kế bảng cảm xúc chào hỏi ở ngay cửa lớp. Mỗi buổi 
sáng đến lớp, các con lựa chọn trạng thái cảm xúc theo hình để thể hiện với cô 
khi cô đón vào lớp
 Hay như: Thiết kế các bài dạy trong tiết học về việc chào hỏi bác bảo vệ, 
cô lao công, các bác cấp dưỡng trong trường hay là những người hàng xóm cạnh 
nhà, mà trẻ gặp trên đường đi học, ở những nơi công cộng, hay các bạn nhỏ mồ 
côi: Trong giờ hoạt động ngoài trời tôi thường trò chuyện với trẻ công việc của 
các bác bảo vệ, cô lao công. Dạy trẻ lễ phép chào hỏi các cô, các bác, nhặt rác, 
bỏ rác đúng quy định. Hay trong giờ ăn trưa tôi trò chuyện với trẻ về công việc 
của các bác cấp dưỡng. Trẻ đã đưa ra những ý kiến để thể hiện tình yêu thương 
của mình đối với các bác cấp dưỡng như: “Biết ơn các bác”, “Con phải ăn hết 
xuất”, “Con không bỏ cơm thừa”, “Cất đồ dùng đúng chỗ để giúp các bác rửa 
dọn đồ dùng”. Từ đó, tôi quan sát thấy các bé lớp tôi trong giờ ăn ngoan hơn, 
các con thi đua ăn hết xuất và đặc biệt khi các bác cấp dưỡng vào lớp các con 
biết mời các bác ăn cơm và nói lời cám ơn đến các bác. 
 + Hằng ngày cô thể hiện các cảm xúc tích cực và quản trị cảm xúc bản 
thân để làm mẫu cho trẻ làm theo.
 Tôi dạy trẻ biết giúp đỡ, quan tâm, chia sẻ với các hoàn cảnh khó khăn, 
những người kém may mắn hơn mình để trẻ có tấm lòng nhân ái, biết yêu 
 5/10 Trong góc âm nhạc các bạn tạo ra ban nhạc “Tình bạn” cùng nhau lựa 
chọn bài hát và rất say sưa biểu diễn. Hay trong các giờ: Hoạt động làm quen 
với toán, hay hoạt động khám phá có một số bạn học yếu, khả năng tiếp thu 
của trẻ chậm như bạn Quân, Thành, Chi, Phong, tôi sắp xếp cho trẻ ngồi cạnh 
các bạn học khá hơn để các bạn giúp đỡ, hướng dẫn các bạn. Chính điều này đã 
giúp trẻ biết yêu thương giúp đỡ bạn khi bạn gặp khó khăn đồng thời củng cố 
thêm tình bạn cho trẻ. Ngoài ra khi các con được tham gia các chủ đề sự kiện 
của tháng, được cùng nhau chơi, làm đồ, giúp đỡ nhau hoàn thành nhiệm vụ, trẻ 
rất thích và biết đoàn kết khi chơi.
 Bên cạnh sự thân thiện, yêu thương thì trẻ cần tôn trọng nhau: không cười 
chê, hay có những hành vi cô lập bạn, phải biết chấp nhận và tuân thủ theo các 
quy định của lớp đề ra. Sự tôn trọng còn được thể hiện trong việc chấp hành nội 
quy, quy định trẻ phải tuân theo như đi học đúng giờ, không chửi bậy, không 
đánh bạn, biết chờ đợi khi chưa đến lượt mình. Điều này được thể hiện rất rõ 
trong giờ rửa tay trẻ phải xếp hàng, không chen lấn xô đấy nhau. Hay khi trẻ đi 
lấy ghế trẻ phải biết đi theo hàng, theo lối và chờ đến lượt mình mới được lấy 
ghế. Biết xếp hàng lần lượt khi đi xuống sân tham gia hoạt động ngoài trời và 
biết đi sang bên phải, tất cả những kỹ năng này trẻ được thực hành hàng 
ngày.“Mỗi ngày đến lớp là một ngày vui của trẻ” Khi nhìn thấy những khuôn 
mặt vui vẻ, chơi đùa với nhau, kể cho nhau nghe những câu chuyện, lòng tôi lại 
cảm thấy hân hoan, vui vẻ yêu nghề hơn.
3.3. Biện pháp 3: Phối hợp với gia đình trẻ.
 Gia đình chính là môi trường đầu tiên, quan trọng nhất đối với sự hình 
thành và phát triển con người. Vì vậy, để phát triển cảm xúc tích cực trong gia 
đình là giáo dục trẻ lòng biết ơn, yêu thương, tôn trọng, sự quan tâm, chia sẻ 
niềm vui, nỗi buồn, giúp đỡ giữa các thành viên trong gia đình.
 Trẻ nhỏ như tờ giấy trắng, chúng sẽ ghi lại các cảm xúc tốt và cả những 
cảm xúc xấu và phương thức xử lý của người lớn, chính vì vậy mẹ là người có 
vai trò quan trọng dẫn dắt, khơi nguồn những cảm xúc tích cực và hướng dẫn trẻ 
xử lý những cảm xúc tốt để bản thân luôn cảm thấy hạnh phúc, hài lòng với bản 
thân, tự tin và xây dựng được những mối quan hệ chân thành xung quanh mình. 
 Hiểu được điều này ngay từ đầu năm học bản thân tôi rất chú trọng đến 
việc phối hợp với phụ huynh cách dạy trẻ để phát triển những cảm xúc tích cực 
bằng cách: Trao đổi với phụ huynh thông qua việc: trao đổi trực tiếp trong giờ 
 7/10 PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
1. Ý nghĩa của sáng kiến kinh nghiệm
 - Phát triển ở trẻ cảm xúc tích cực là một trong những hình thức tổ chức 
quan trọng để thực hiện mục tiêu và nội dung giáo dục mầm non, là phương tiện 
để giáo dục trẻ toàn diện. Góp phần hình thành nhân cách trẻ, là giải pháp cải 
tiến, tôi đã thiết kế rất nhiều các hoạt động dựa trên những kinh nghiệm giảng 
dạy thực tế của bản thân và tham khảo tài liệu.
 Sau một thời gian thực hiện các biện pháp trên, trẻ lớp tôi đã có nhiều 
thay đổi và thu được kết quả như sau:
 * Đối với trẻ:
 - Trẻ có nhiều cảm xúc tích cực: vui vẻ, tự tin, thích thú khi tới lớp. Trẻ 
biết đoàn kết, thân thiện khi chơi với bạn, biết giúp đỡ cô, giúp bạn. Trẻ biết yêu 
thương những người thân, quan tâm, chia sẻ và giúp đỡ những bạn gặp khó 
khăn, bất hạnh. Biết ơn các cô bác trong trường như bác bảo vệ, cô lao công, cô 
giáo, bác cấp dưỡng VD: Trẻ biết ơn đến cô chú bộ đội ngày đêm giữ bình 
yêu cho Tổ quốc, nhớ ơn tổ tiên qua các ngày lễ, ngày hội.
 * Đối với phụ huynh: 
 - Phụ huynh cảm thấy hài lòng khi thấy được sự thay đổi các cảm xúc tích 
cực của con mình, mọi lời nói, hành động đều tích cực, phụ huynh an tâm, hài 
lòng, thỏa mãn về sự thay đổi tích cực đó.
 * Đối với giáo viên, nhà trường:
 - Biết cảm thông, chia sẻ và yêu thương trẻ hơn, hiểu được trẻ và những 
đặc điểm tâm lý của trẻ để vừa trở thành người bạn cùng chơi lại vừa là cô giáo 
của trẻ. Luôn tôn trọng, cởi mở, thân thiện với đồng nghiệp và quan tâm, giúp 
đỡ khi mọi người gặp khó khăn. 
 - Nâng cao uy tín của nhà trường.
 - Nâng cao uy tín, lòng tin của phụ huynh học sinh về chất lượng chăm 
sóc giáo dục trẻ của nhà trường.
2. Bài học kinh nghiệm:
 - Bản thân mỗi giáo viên phải là người tiên phong, gương mẫu trong vấn 
đề quản trị cảm xúc của mình. Luôn cầu tiến, không ngừng học hỏi, nghiên cứu 
kỹ và nắm được đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi. Thường xuyên tìm hiểu, cập nhật 
 9/10