Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 4-5 tuổi tại trường mầm non

 tôi. Từ những trăn trở suy nghĩ trên tôi đã mạnh dạn chọn đề tài: “ Một sô biện pháp giáo 
dục kỹ năng sống cho trẻ 4-5 tuổi tại trường mâm non” để nghiên cứu.
1.2 Điểm mới của đề tài:
 Xuất phát từ vai trò quan trọng của việc giáo dục kỹ năng sống đối với trẻ, tôi thấy 
giáo dục kỹ năng sống cho trẻ là một vấn đề hết sức quan trọng và có ý nghĩa. Nhưng biết 
làm thể nào để trẻ có được các kỹ năng sống một cách tốt nhất, tôi đã nghiên cứu và tìm 
ra những điểm mới riêng biệt khi áp dụng đề tài giáo dục kỹ năng sống cho trẻ như sau:
- Trẻ tiếp cận từ kỹ năng đơn giản, dễ thực hiện nhất về bản thân mình sau đó mới đến kỹ 
năng khó dần như: bước đầu tôi sẽ dạy trẻ học kỹ năng lễ giáo, biết thưa tên, tuổi của bản 
thân, biết đứng ngồi lịch sự, biết yêu quý người thân, biết đi thưa về trình, không nói trống 
không, không nói leo, biết xưng hô thân mật.
 - Trẻ biết được những việc nên làm và những việc không nên làm, biết chủ động xử 
lý các tình huống hay gặp giúp trẻ chủ động, mạnh dạn, tự tin hơn, giúp trẻ có kinh nghiệm 
sống, khơi dậy khả năng tư duy sáng tạo của tre.
1.3 Phạm vi áp dụng của đề tài:
 Việc rèn luyện kỹ năng sống cho trẻ thì bất kì nơi đâu, bất kì lúc nào và ở lĩnh vực 
nào chúng ta cũng có thể áp dụng được nhưng bản thân tôi là một giáo viên đang dạy lớp 
4-5 tuổi nên tôi muốn tập trung khai thác thế mạnh của trẻ trong độ tuổi. Vì thế phạm vi 
đề tài của tôi áp dụng cho trẻ 4-5 tuổi ở trường mầm non.
2. NỘI DUNG.
1.1 Thực trạng nội dung cần nghiên cứu.
 Năm học 2019- 2020 tôi được nhà trường phân công chủ nhiệm lớp mẫu giáo nhỡ. 
Trong quá trình thực hiện giáo dục kỹ năng sống cho trẻ tôi nhận thấy có một số thuận 
lợi và khó khăn sau.
 * Thuận lợi:
 Ban giám hiệu nhà trường thường xuyên tổ chức các buổi bồi dưỡng chuyên môn 
cho giáo viên về giáo dục kỹ năng sống để’ giáo viên trao đổi kinh nghiệm với nhau. Tạo 
điều kiện cho đội ngủ giáo viên được giao lưu sinh hoạt chuyên môn cụm để’ học hỏi và 
trao đổi kinh nghiệm. Phát tài liệu, tập sách để’ giáo viên tham khảo.
 Bản thân tôi có trình độ trên chuẩn, tác phong nhanh nhẹn, có tinh thần trách nhiệm 
nhiệt tình trong mọi phong trào, đã nhiều năm phụ trách lớp mẫu giáo nhỡ nên có nhiều 1.4CÁC GIẢI PHÁP.
 2.2.1 Xây dựng kế hoạch tự bồi dưỡng và đưa nội dung giáo dục kỹ năng sống phù 
hợp để day trẻ.
 Là một giáo viên được nhà trường phân công giảng dạy lớp 4-5 tuổi, nhằm thực 
hiện tốt nhiệm vụ được giao, tôi không ngừng tự học tự bồi dưỡng bản thân để nâng cao 
trình độ chuyên môn nghiệp vụ và kỹ năng thực hiện nhiệm vụ của mình. Đặc biệt, tôi đi 
sâu vào nghiên cứu những kỹ năng sống cơ bản dạy trẻ 4-5 tuổi ở trường mầm non, nghiên 
cứu đặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi 4-5 tuổi bằng nhiều hình thức như tự học qua sách báo, 
tập san, tạp chí, học hỏi bạn bè đồng nghiệp, khai thác qua Internet.. .Thực tế cho thấy, 
việc xác định các kỹ năng cơ bản phù hợp với lứa tuổi sẽ giúp giáo viên lựa chọn đúng 
nội dung trọng tâm để dạy trẻ. Để có thể thực hiện tốt các mục tiêu giáo dục đã đề ra thì 
trước tiên mỗi giáo viên phải trang bị cho mình hệ thống kiến thức phong phú chính xác, 
và trải nghiệm các kỹ năng giáo dục thực tế.
 Thông qua việc tự học tự bồi dưỡng tôi hiểu rằng: Để dạy trẻ các kỹ năng thì phải 
luôn luôn lắng nghe và thấu hiểu trẻ, giáo viên cần:
 Tạo cơ hội cho trẻ chia sẻ đồ chơi hay món ăn mà trẻ ưa thích với bạn bè. Lắng 
nghe trẻ, giúp chúng bày tỏ thái độ. Dạy trẻ cách giải quyết vấn đề.
 Trong thực tế có rất nhiều kỹ năng sống khác nhau, khó có thể liệt kê một cách 
đầy đủ những kỹ năng con người cần có trong cuộc sống. Chính vì vậy vào đầu năm học 
tôi cùng các đồng chí giáo viên trong lớp lên kế hoạch lựa chọn các kỹ năng sống phù 
hợp với lứa tuổi mẫu giáo nhỡ 4-5 tuổi để đưa vào dạy trẻ nhằm đạt hiệu quả cao.
 Các kỹ năng tôi lựa chọn để đưa vào dạy trẻ trong giờ học và lồng ghép vào các 
giờ học khác như sau:
Dạy trẻ kỷ năng: Tự rửa tay trước và sau khi ăn.
Tự lấy cất đồ dùng đồ chơi sau khi chơi.
Đánh răng vào buổi sáng và buổi tối sau khi ăn. Tự lựa chọn quần áo và cách gấp quần 
áo. Nói với người lớn khi bị mệt, bị đau ốm. Ăn quả xong biết bỏ vỏ vào thùng rác. Lựa 
chọn trang phục khi đi chơi tết.
Cách đội mũ bảo hiểm đảm bảo an toàn..
Đội mũ, mặc trang phục phù hợp khi đi nắng.
Các kỷ năng này tôi đã đưa vào từng chủ đề cụ thể’ trong chương trình để’ giáo dục kỷ hơn nữa nhé.
 Với những hình thức giáo dục cho trẻ như vậy tôi thấy trẻ lớp tôi đã có sự tiến bộ 
rõ rệt, hầu hết trẻ đã mạnh dạn, tự tin, và tích cực tham gia phát biểu trong giờ học, tích 
cực tham gia các hoạt động của lớp, những trẻ nhút nhát đã tự tin hơn khi đứng trước lớp 
biểu diễn văn nghệ hoặc mạnh dạn hơn trong việc đưa ra các ý kiến cá nhân của mình. 
Có thể’ nói việc rèn kỹ năng sống tự tin giúp trẻ luôn vui vẻ, linh hoạt, tạo nền tảng cho 
cuộc sống vững vàng cho trẻ sau này.
* Kỹ năng hợp tác:
 Ở độ tuổi này trẻ bắt đầu quan tâm đến bạn trong nhóm, trẻ sẵn sàng chia sẻ với 
bạn những suy nghĩ của mình, biết hợp tác với nhau để’ xây dựng một công trình (Khi 
chơi ở góc xây dựng), biết hợp tác với nhau để tạo ra một bức tranh ( Khi chơi góc tạo 
hình.). Nói tóm lại hợp tác là khi mọi người biết làm việc chung với nhau và cùng hướng 
về một mục tiêu chung. Tuy nhiên trẻ vẫn làm việc theo nhóm với cách hiểu đơn giản là 
gộp bạn lại chứ chưa có sự gắn kết. Vì vậy cô giáo phải cần tổ chức thường xuyên và đa 
dạng hóa các hoạt động theo nhóm để’ trẻ biết tạo ra tinh thần đồng đội, tạo niềm vui với 
kết quả đạt được.
 Để làm được điều này, tôi thường tổ chức cho trẻ chơi các trò chơi theo nhóm, trò 
chơi dân gian, trò chơi vận động: kéo co, rồng rắn lên mây, chèo thuyền bắt cua.các trò 
chơi có luật tiếp sức để’ trẻ thể’ hiện rõ tinh thần đồng đội giúp đỡ nhau cùng hoàn thành 
nhiệm vụ.
 Ngoài ra trong giờ hoạt động góc, nhất là góc phân vai, góc xây dựng và góc tạo 
hình trẻ cũng thể hiện rõ và tinh thần hợp tác với bạn để xây dựng một công trình, tạo ra 
một sản phẩm Biết phân công vai chơi, biết cùng nhau làm việc để tạo nên một công trình, 
một sản phẩ’m.
Ví dụ: Khi chơi góc xây dựng “Vườn hoa mùa xuân” , trẻ biết phân công bạn nào làm kỹ 
sư trưởng, bạn nào xây hàng rào, bạn nào xây bồn hoa và ai là người trồng hoa. Xây dựng 
xong hàng rào trẻ biết ra giúp đỡ các bạn khác để cùng nhau hoàn thành tốt công trình 
xây dựng của nhóm mình.
Ví dụ: Góc chơi gia đình: Trẻ biết phân công bạn nào đóng vai bố, bạn nào đóng vai mẹ, 
ai đóng vai các con..
 Để giúp trẻ có kỹ năng hợp tác được tốt thì giáo viên cần phải tổ chức những hoạt Các mối nguy hiểm ngoài xã hội: bắt cóc, lạc đường, những nơi nguy hiểm gần ao 
hồ, cột điện, nơi công trường đang thi công.. .với những mối nguy hiểm này tôi sẽ truyền 
đạt cho trẻ bằng các câu hỏi tình huống, cho trẻ xem những đoạn video.. .cô và trẻ cùng 
nhau thảo luận đẻ trẻ hiểu được đó là những mối nguy hiểm mà cần phái tránh xa.
Ví dụ: Tôi sẽ đưa ra tình huống như: Nếu có người lạ cho con ăn kẹo thì con làm như thế 
nào? Cho trẻ suy nghĩ, cho trẻ đưa ra ý kiến của mình, gợi mở cho trẻ bằng các câu hỏi.
 ơ tình huống này, với lứa tuổi của trẻ mẫu giáo trẻ rất thích khi được cho quà và sẽ 
không biết tại sao không được nhận.
 Khi trẻ thảo luận, tôi đưa ra những giả thiết, những tình huống xấu “Nếu đó là kẻ 
xấu thì sẽ rất nguy hiểm cho bé”. Tôi phân tích, giải thích cho trẻ và giúp trẻ có phương 
án giải quyết đó là:
 + Không nhận quà, ăn bánh kẹo của người lạ vì có thể’ bị người xấu bắt cóc.
 Tôi sẽ dạy trẻ nói “ Cháu cám ơn, nhưng bố mẹ cháu không cho nhận quà của người 
lạ”.
* Kỹ năng giao tiếp ứng xử.
 Lớp học chính là một thế giới thu nhỏ của xã hội mà hàng ngày trẻ được tiếp xúc, 
là nơi đa văn hóa, đa tính cách và cũng là nơi đa sở thích. Chính vì vậy cô có thể’ dạy trẻ 
tìm hiể’u, khám phá những sở thích của chính bản thân, quan tâm đến bạn bè. Trê trong 
lớp tôi mỗi trẻ lại có tính cách khác nhau, có những trẻ hoạt bát nhanh nhẹn, hiếu động, 
có trẻ chậm chạp, thụ động hoặc nóng nảy. Chính vì vậy tôi đã tìm hiể’u tính cách của 
từng trẻ trong lớp để’ thuận tiện cho việc dạy và rèn kỹ năng giao tiếp cho trẻ. Việc rèn 
kỹ năng giao tiếp cho trẻ thường thể hiện rõ nhất ở giờ hoạt động góc và nhất là góc chơi 
phân vai, vì ở góc chơi phân vai trẻ được chơi đóng vai các nhận vật như: vai bố, mẹ, con 
người bán hàng, cô cấp dưỡng...mà những vai đó cần thể hiện bằng lời nói. Ví dụ: Khi 
cho trẻ chơi trò chơi “ Bán hàng” người bán hàng khi thấy có khách đến mua thì phải 
niềm nở, dùng ngôn ngữ của mình để trả lời khách, dùng ngôn ngữ của mình để mời chào 
khách, còn trẻ đóng vai người mua hàng sẽ phải về giá cả các mặt hàng như thế nào?
Hoặc khi chơi trò chơi “ Phòng khám đa khoa”, trẻ đóng vai bác sĩ khi khám cho bệnh 
nhân biết hỏi xem bệnh nhân bị làm sao? Bị đau ở đâu?, sau đó biết dùng ngôn ngữ của 
mình để căn dặn bệnh nhân phải uống thuốc, phải ăn uống và nghỉ ngơi như thế nào?...Tùy 
vào từng chủ đề mà tôi lựa chọn các trò chơi khác nhau để giúp phát triển ngôn ngữ cho nghe cô hướng dẫn nhé!
- Đầu tiên phải rủ quần áo cho phẳng, tiếp theo trải áo ra, lấy tay vuốt áo cho thật phẳng, 
rồi nhẹ nhàng gấp tay áo bên phải vào trong thân áo, sau đó gấp tiếp tay áo bên trái vào 
trong thân áo. Cầm 2 bên gấu áo gấp lên trên làm sao cho gấu áo bằng với tay áo, cuối 
cùng gấp đôi thêm một lần nữa.
+ Cô hướng dẫn cách gấp quần:
- Cô giới thiệu các bộ phận của quần (Cạp quần, ống quần, gấu quần, đụng quần). Cũng 
hướng dẩn cách gấp như gấp áo.
* Trẻ thực hành.
- Cô cho 2 bạn lên gấp giúp cô (Một bạn gấp áo, 1 bạn gấp quần)
-Gợi ý, khen ngợi, động viên trẻ.
- Bây giờ các con có muốn được gấp quần áo như các bạn không?
- Hôm nay cô đã chuẩn bị rất nhiều quần áo cho các con rồi đấy, cô mời các con lên chọn 
cho mình món đồ mà mình thích nhất nào! (Cho trẻ tự lấy món đồ mà mình thích nhất)
- Trong quá trình trẻ gấp, cô gợi ý, động viên trẻ thực hiện.
- Các con thấy gấp quần áo có dễ không? Cô thấy là lớp mình đã gấp rất là đẹp và gọn 
gàng rồi đấy. Sau khi gấp quần áo thì các con thấy như thế nào?
- Các con có thấy mình đã lớn hơn không?
* Giáo dục: Qua giờ học hôm nay về nhà các con nhớ giúp bố mẹ gấp quần áo như thế 
này cho gọn gàng nhé!
Với giờ học như thế sẽ giúp trẻ biết được kỷ năng tự phục vụ để phục vụ bản thân và biết 
giúp đỡ bố mẹ sắp xếp những đồ dùng trong gia đình gọn gàng.
 Ngoài giáo dục kỷ năng sống đã đưa vào giờ học cụ thể, không những thế tôi còn 
đưa vào lồng ghép với các hoạt động học khác như:
* Hoạt động học làm quen với văn học:
 Xuất phát từ đặc điểm tâm lý của trẻ mầm non là rất thích nghe kể chuyện, nội 
dung các câu chuyện thường để lại ấn tượng cho trẻ khó phai mờ. Tùy từng nội dung câu 
chuyện mà tôi đưa nội dung kỹ năng sống vào để dạy trẻ sao cho, phù hợp với trẻ lớp 
mình.
Ví dụ: Qua câu chuyện “ Cáo, thỏ và gà trống”, tôi dạy trẻ học tập bạn gà Trống tính 
mạnh dạn, tự tin. Tuy nhỏ bé nhưng gà Trống đã biết dùng trí thông minh của mình để