Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 4-5 tuổi

 giáo viên trực tiếp đứng lớp tôi luôn trăn trở suy nghĩ làm thế nào để có một 
phương pháp truyền đạt đến trẻ những kỹ năng sống tốt nhất? và dạy dưới hình 
thức nào?
 Qua một thời gian tìm tòi nghiên cứu, nhận thức được sâu sắc, ý nghĩa vai 
trò quan trọng của các kỹ năng sống đối với sự phát triển của trẻ. Tuy nhiên việc 
giáo dục kỹ năng sống chưa trở thành một môn học với một giáo trình chuẩn, 
được áp dụng trong nhà trường. Với trái tim người mẹ thứ hai trong năm học 
2016- 2017 đã thôi thúc tôi lựa chọn thực hiện đề tài “ Một số biện pháp giáo 
dục kỹ năng sống cho trẻ 4-5 tuổi ”.
2. Mục đích nghiên cứu
 Nghiên cứu thực trạng kỹ năng sống của trẻ 4-5 tuồi trong trường mầm 
non, trên cơ sở đó đề xuất một số biện pháp nâng cao hiệu quả giáo dục KNS 
cho trẻ mầm non,“giúp trẻ chuyển tải những gì mình biết( nhận thức), những gì 
mình cảm nhận( thái độ), và những gì mình quan tâm( giá trị) thành những khả 
năng thực thụ giúp trẻ biết phải làm gì và làm như thế nào ( hành vi) trong 
những tình huống khác nhau của cuộc sống hàng ngày. Giúp cho giáo viên trong 
trường có những biện pháp hữu hiệu để giáo dục kỹ năng sống cho trẻ. 
3. Đối tượng nghiên cứu.
 Những biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi lớp mẫu 
giáo nhỡ B2.
4. Phạm vi nghiên cứu.
 Đề tài được thực hiện tại lớp B1 mẫu giáo nhỡ trong trường
 Bắt đầu nghiên cứu từ tháng 9/ 202022 đến tháng 4/ 2023
B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ:
I. Cơ sở lý luận:
1. Cơ sở lý luận về vấn đề giáo dục kỹ năng sống cho trẻ mầm non.
1.1. Khái niệm về kỹ năng sống:
 Là khả năng thích nghi và hành vi tích cực cho phép cá nhân có khả năng 
đối phó hiệu quả với nhu cầu và thách thức của cuộc sống hàng ngày”(Theo 
định nghĩa Tổ chức Y tế Thế giới)
1.2.Vai trò của giáo dục kỹ năng sống cho trẻ.
 Lứa tuổi mầm non là giai đoạn học - tiếp thu - lĩnh hội giá trị sống để phát 
triển nhân cách. Kỹ năng sống là những kỹ năng nền tảng để hình thành nhân 
 2/21 rất nhiều thời gian vào đầu năm học để giúp trẻ có được những kỹ năng sống cơ 
bản ở trường mầm non. 
 Trong năm học 2022- 2023 tôi được Ban giám hiệu nhà trường phân 
công phụ trách lớp Mẫu giáo nhỡ ( trẻ 4-5 tuổi.). Đây là lứa tuổi trẻ bắt đầu nhận 
thức, phân biết được những hành vi đúng sai, biết được những gì mình nên hay 
không nên, thậm chí bước đầu trẻ còn biết tự giải quyết được một số tình huống 
do cô tạo ra trong các hoạt động. Vì thế , tôi chọn đề tài “ Một số biện pháp 
giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 4-5 tuổi” để trao đổi cùng các bạn. Khi nghiên 
cứu đề tài “Một số biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 4-5 tuổi”, bản thân 
tôi đã gặp một số thuận lợi và khó khăn như sau:
1. Thuận lợi:
 Trường rất khang trang, rộng rãi, là môi trường lý tưởng cho mọi hoạt 
động của cô và trẻ.
 Ban giám hiệu vững về chuyên môn, luôn sát sao chỉ đạo giáo viên thực hiện 
tốt chuyên môn. 
 Là giáo viên có nhiều năm kinh nghiệm giảng dạy, nắm vững chuyên 
môn, luôn nhiệt tình, yêu nghề mến trẻ, tâm huyết với nghề ham học hỏi nâng 
cao chuyên môn nghiệp vụ, qua đó nắm được tâm sinh lý của trẻ và những thói 
quen của trẻ hàng ngày. 
 Đa số trẻ đều học qua lớp mẫu giáo bé nên trẻ lớp tôi tương đối ngoan, có 
nề nếp trong các hoạt động.
 Phụ huynh luôn quan tâm, ủng hộ nhiệt tình mọi hoạt động của lớp.
2. Khó khăn:
2.1. Về phía giáo viên.
 Giáo viên còn phụ thuộc nhiều vào tài liệu chỉ chú trọng dạy các môn 
học mà chưa chú ý đến việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ hàng ngày. Còn ngại 
trong việc tổ chức các hoạt động tập thể, trò chơi nhằm hình thành rèn luyện kỹ 
năng sống cho trẻ.
2.2. Về phía phụ huynh.
 Một số gia đình còn nuông chiều con thái quá, luôn sẵn sàng phục vụ trẻ 
nên con có thái độ ngang bướng, ỷ lại, hay làm nũng bố mẹ.
 Một số phụ huynh cho rằng cứ lo cho con đầy đủ, chiều chuộng theo ý 
thích của con, còn việc dạy dỗ thì phó mặc cho giáo viên. 
 4/21 nhất cho trẻ lớp tôi thông qua đề tài “Một số biện pháp giúp trẻ 4 - 5 tuổi hình 
thành kỹ năng sống”.
3. Biện pháp thực hiện 
3.1.Biện pháp 1. Nâng cao nhận thức tự học, tự bồi dưỡng về việc dạy trẻ kỹ 
năng sống 
 Là một giáo viên được nhà trường phân công giảng dạy lớp 4-5 tuổi 
nhằm thực hiện tốt nhiệm vụ được giao, tôi không ngừng tự học tự bồi dưỡng 
bản thân để nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ và kỹ năng thực hiện 
nhiệm vụ của mình. Đặc biệt tôi đi sâu vào nghiên cứu những kỹ năng sống cơ 
bản dạy trẻ 4 -5 tuổi ở trường mầm non, nghiên cứu đặc điểm tâm sinh lý lứa 
tuổi 4-5 tuổi bằng nhiều hình thức như tự học qua sách báo, chuyên san, tạp chí, 
học hỏi bạn bè đồng nghiệp, khai thác qua mạngThực tế cho thấy, việc xác 
định các kỹ năng cơ bản phù hợp với lứa tuổi sẽ giúp giáo viên lựa chọn đúng 
nội dung trọng tâm để dạy trẻ.Để có thể thực hiện tốt các mục tiêu giáo dục đã 
đề ra thì trước tiên mỗi giáo viên phải trang bị cho mình hệ thống kiến thức 
phong phú chính xác, và trải nghiệm các kỹ năng giáo dục thực tế. 
 Trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi có đặc thù tâm lý tính cách riêng nên để thấu hiểu 
và tiếp cận với trẻ tôi đã dành nhiều thời gian đọc các tài liệu về tâm lý học trẻ 
em, đặc biệt là tâm lý lứa tuổi của nhà xuất bản đại học sư phạm, và tìm hiểu 
nhiều nguồn tư liệu trên các kênh giáo dục khác, trên mạng enternet. 
 Để thiết kế các bài dạy, hoạt động sinh động hiệu quả tôi đã đăng ký tham 
gia các lớp học về giá trị sống do viện nghiên cứu chiến lược trẻ em tổ chức và 
trực tiếp tham gia cộng tác giảng dạy tại các Trung tâm dạy kỹ năng sống cho trẻ 
em như: Trung tâm Eveil có địa chỉ tại phường Định Công, Trung tâm Smiles 
House địa chỉ tại số nhà 20 ngõ 12-Láng Hạ, Ba Đình, Hà Nội. 
 Thông qua việc tự học tự bồi dưỡng tôi hiểu rằng: 
Để dạy trẻ các kỹ năng thì cô giáo phải luôn luôn lắng nghe và thấu hiểu trẻ, cô 
cần: Tạo cơ hội cho trẻ chia sẻ đồ chơi hay món ăn mà trẻ ưa thích với bạn bè.
 Lắng nghe trẻ, giúp chúng bày tỏ thái độ.
 Dạy trẻ cách giải quyết vấn đề.
 Tôn trọng đồ đạc của trẻ.
 Dạy trẻ ở mọi lúc mọi lúc mọi nơi, tận dụng mọi tình huống và hoạt động 
có thể tích hợp.
 6/21 Đây là một trong những kỹ năng quan trọng nhất cần có ở trẻ vào giai đoạn này 
là sự khát khao được học. Giáo viên cần sử dụng nhiều tư liệu và ý tưởng khác 
nhau để khêu gợi tính tò mò tự nhiên của trẻ. Nhiều nghiên cứu cho thấy rằng, 
các câu chuyện hoặc các hoạt động và tư liệu mang tính chất khác lạ thường 
khêu gợi trí não nhiều hơn là những thứ có thể đoán trước được. 
 Kỹ năng giao tiếp: Giáo viên cần dạy trẻ biết thể hiện bản thân và diễn 
đạt ý tưởng của mình cho người khác hiểu, trẻ cần cảm nhận được vị trí, kiến 
thức của mình trong thế giới xung quanh nó. Đây là một kỹ năng cơ bản và khá 
quan trọng đối với trẻ. Nó có vị trí chính yếu khi so với tất cả các kỹ năng khác 
như đọc, viết, làm toán và nghiên cứu khoa học. Nếu trẻ cảm thấy thoải mái khi 
nói về một ý tưởng hay chính kiến nào đó, trẻ sẽ trở nên dễ dàng học và sẽ sẵn 
sàng tiếp nhận những suy nghĩ mới. Đây chính là yếu tố cần thiết để giúp trẻ sẵn 
sàng học mọi thứ. 
 Ngoài ra, ở trường mần non giáo viên cần dạy trẻ nghi thức văn hóa trong 
ăn uống qua đó dạy trẻ kỹ năng lao động tự phục vụ, rèn tính tự lập như: Biết tự 
rửa tay sạch sẽ trước khi ăn, chỉ ăn uống tại bàn ăn, biết cách sử dụng những đồ 
dùng, vật dụng trong ăn uống một cách đúng đắn, ăn uống gọn gàng, không rơi 
vãi, nhai nhỏ nhẹ không gây tiếng ồn, ngậm miệng khi nhai thức ăn, biết mời 
trước khi ăn, cảm ơn sau khi ăn, biết tự dọn, cất đúng chỗ bát, chén, thìa  hoặc 
biết giúp người lớn dọn dẹp, ngồi ngay ngắn, ăn hết suất. không làm ảnh hưởng 
đến người xung quanh.
3.2.2 Xây dựng nội dung các tiêu chí giáo dục kỹ năng sống cho trẻ
 Việc xác định được các kỹ năng cơ bản phù hợp với lứa tuổi sẽ giúp tôi 
lựa chọn đúng những nội dung trọng tâm để dạy trẻ. Qua đó tôi đã xây dựng nội 
dung tiêu chí giáo dục kỹ năng sống cho trẻ vào các hoạt động cụ thể :
 Thứ tự Nội dung kỹ năng sống
 1 Kỹ năng giao tiếp: 
 2 Kỹ năng thích nghi
 3 Kỹ năng tự phục vụ và biết giúp đỡ người thân
 4 Kỹ năng nhận thức.
 5 Kỹ năng vận động.
 8/21 ta thấy, trẻ đã biết cách hoạt động nhóm, có tinh thần hợp tác với nhau và cùng 
nhau chia sẻ những cảm nhận về con voi thông qua bộ tranh đó. Cũng với tiết 
học này, khi cô yêu cầu trẻ của 1 nhóm khác quan sát con voi thông qua xem 
video clip. Sau khi xem xong trẻ đã gắn được lô tô những đặc điểm đặc trưng 
của con voi và cử 1 bạn lên trình bày. Qua đây, chúng ta thấy chỉ qua 1 hoạt 
động khám phá con voi, nhưng chúng ta thấy trẻ vừa được hoạt động nhóm, vừa 
có thể lên thuyết trình trước cả lớp. ( Ảnh 1 + 2)
 Hoạt động khám phá: Tôi là ai? ( chủ đề nhánh Tôi là ai)
 Khi tổ chức tiết học này, tôi yêu cầu từng trẻ tự lên giới thiệu về tên, 
tuổi,giới tính, học lớp nào, trường nào, cô giáo nào, sở thích của mình.Tôi nhận 
thấy, trẻ rất hào hứng lên giới thiệu. Những trẻ mạnh dạn đã nói được đầy đủ 
những thông tin tôi đưa ra. Nhưng đáng mừng hơn là có những trẻ rất nhút nhát, 
thiếu tự tin nhưng cũng vẫn có thể đứng dậy và giới thiệu được 1 vài thông tin 
của mình. Điều đó chứng tỏ rằng, nếu như chúng ta không gọi đến những trẻ 
nhút nhát thì có lẽ những trẻ đó sẽ chẳng bao giờ dám làm một việc gì trước đám 
đông cả, và sẽ chẳng bao giờ trẻ tự tin lên được.( Ảnh 3)
 Hoạt động khám phá: Gia đình của bé.
 Trước khi thực hiện tiết học này, tôi đã nhờ phụ huynh ủng hộ những bức 
ảnh chụp cả gia đình mình. Khi vào tiết học, tôi cho cả lớp xem tất cả những bức 
ảnh đó -> trẻ rất hào hứng, phấn khởi khi những bức ảnh của nhà mình được cô 
giáo đưa ra trưng bày.Sau đó tôi cho trẻ kể về gia đình minh bằng những bức 
hình đó.Tôi nhận thấy những trẻ lên kể rất vui vẻ, rất tự hào khi kể cho cô giáo 
và các bạn nghe về những thành viên trong gia đình mình, và kỷ niệm gắn với 
bức ảnh đó. ( Ảnh 4)
 Ví dụ: Với chủ đề nhánh sự kiện về giao thông
Với tiết khám phá tôi cung cấp cho trẻ các kiến thức về an toàn giao thông, đồng 
thời tôi dạy trẻ các kĩ năng qua đường như:
 - Khi đi muốn qua đường con phải làm gì?
 - Nếu có nhiều xe cộ qua lại con sẽ làm như thế nào?
 - Khi nào thì con được qua đường?
 - Các bạn nhỏ khi qua đường phải có ai đi cùng?
 Sau đó tôi cho trẻ chơi đóng vai bé và mẹ qua đường.
Ngoài ra giao lưu tình cảm, tiếp xúc gần gũi với trẻ là cách tạo ra sự tin tưởng, 
gắn bó giữa trẻ với người xung quanh. Tăng cường sự phát triển các giác quan, 
 10/21 thưa gửi lễ phép tôi sẽ thưởng cho trẻ một bông hoa và cuối ngày nhận xét trước 
lớp. Với hình thức này các cháu rất thích. (Ảnh 7)
 Thông qua hoạt động vui chơi: Tôi đưa kỹ năng sống hợp tác cho trẻ: Ở 
độ tuổi này trẻ bắt đầu quan tâm đến bạn trong nhóm. Tình bạn ổn định bắt đầu 
nảy sinh. Chúng sẵn sàng chia sẻ với bạn và tình bạn trở nên quan trọng với trẻ.
 Bằng các trò chơi, câu chuyện, bài hát giáo viên giúp trẻ học cách cùng 
làm việc với bạn, đây là một công việc không nhỏ đối với trẻ lứa tuổi này. Khả 
năng hợp tác sẽ giúp trẻ biết cảm thông và cùng làm việc với các bạn. Ở kỹ năng 
này tôi sử dụng trò chơi để dạy trẻ: 
 Ví dụ: Ở trò chơi đóng vai. Với góc chơi xây dựng chủ đề nhánh sự kiện 
về giao thông trong khi xây dựng thì tất cả trẻ trong nhóm phải cùng nhau thảo 
luận, phân công công việc cho nhau và cùng làm công việc được giao cuối cùng 
trẻ hoàn thành công trình đã xây dựng. Đó là một cách hợp tác cùng làm việc
 Qua các Trò Chơi Dân Gian
Trẻ em được tiếp cận và trực tiếp tham gia chơi các trò chơi dân gian sẽ giúp 
cho trẻ sớm hình thành các thói quen hoạt động có hệ thống, tính tập thể giúp trẻ 
tự tin, linh hoạt hơn trong mọi hoạt động cũng như sự phát triển sau này của trẻ. 
Thông qua trò chơi dân gian, trẻ sẽ phát triển được các giác quan (thị giác, thính 
giác, vị giác, xúc giác, khứu giác), phát triển trí nhớ, phát triển tư duy, trí tưởng 
tượng, ngôn ngữ.
 Trò chơi trí tuệ còn được gọi là trò chơi học tập, nhằm thúc đẩy hoạt động 
trí tuệ, giúp trẻ nhận thức thế giới xung quanh thông qua các thao tác trí óc kết 
hợp với hành động chơi như: Ô ăn quan, Cờ hùm, Cờ chiếu tướng....
Trò chơi vui - khỏe - khéo léo là những trò chơi dân gian tổng hợp vì mỗi trò 
chơi kết hợp nhiều kỹ năng vận động thể lực. Mục đích của các trò chơi loại này 
nhằm phát huy tính tích cực chủ động của trẻ, giúp trẻ mở rộng các mối quan hệ 
như : Hái quả, Trồng nụ trồng hoa, Câu ếch, Chui vào hang bắt chuột đồng hoặc 
chuột túi nhảy qua rãnh nước tới đích lấy cờ. Cả trò chơi là phương tiện giáo 
dục thể lực một cách tích cực và thoải mái, giúp trẻ hoàn thiện sức khỏe, hoàn 
thiện các vận động như chạy, nhảy, đứng lên, ngồi xuống, hình thành và phát 
triển các tố chất của thể lực (nhanh nhẹn, khéo léo) và những phẩm chất nhân 
cách như tính kỉ luật, tính tập thể; như trò chơi: Kéo co, rồng rắn lên mây
 (Ảnh 8,9)
 * Hiệu quả:
 12/21