Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp giáo dục kĩ năng sống cho trẻ 4-5 tuổi

 những chủ nhân tài đức của một xã hội công bằng văn minh.
 Cha mẹ nào cũng luôn mong muốn dành những điều tốt đẹp nhất cho con 
của mình từ miếng ăn cho đến giấc ngủ. Tuy nhiên, thực tế qua quan sát phụ 
huynh lớp tôi cho thấy: phụ huynh bao bọc con mình quá kỹ, khiến bé không 
thích nghi được với môi trường xung quanh, khả năng tự lập thấp và dẫn đến 
những sai lệch trong nhận thức lẫn hành động. Vì thế nhà trường và gia đình 
cần phải tìm ra những phương pháp nuôi dạy trẻ phù hợp để trẻ rèn luyện kỹ 
năng sống tự lập ngay từ bậc học mầm non.
 Kỹ năng sống như những nhịp cầu giúp con người biến kiến thức thành 
thái độ, giá trị, hành vi và thói quen lành mạnh. Vì vậy, cần dạy kỹ năng sống 
cho trẻ ngay từ khi còn thơ bé nhằm giúp trẻ tự biết chăm sóc và bảo vệ bản 
thân tránh khỏi những nguy hiểm có thể xảy ra. Nếu thiếu các kĩ năng sống cần 
thiết, trẻ sẽ khó tránh khỏi những lúng túng, sai phạm thậm chí gặp nguy hiểm 
khi phải giải quyết các tình huống xảy ra trong cuộc sống hàng ngày. Việc trang 
bị những phương pháp dạy kỹ năng sống cho trẻ mầm non phù hợp sẽ giúp trẻ 
có cơ hội phát triển nhân cách đầy đủ và đúng hướng.
 Vậy làm thế nào để có thể định hướng và giáo dục các bé biết tự lập hơn, 
mạnh dạn, tự tin hơn? Để trả lời câu hỏi này, tôi đã lựa chọn nghiên cứu đề tài: 
‘‘Một số biện pháp giáo dục kĩ năng sống cho trẻ 4 - 5 tuổi ” nhằm giúp trẻ 
trong lớp tôi có những kĩ năng sống cần thiết để thích nghi với mọi hoàn cảnh 
trong cuộc sống, từ đó giúp trẻ phát triển toàn diện hơn.
 Để nghiên cứu đề tài này tôi cần xác định rõ nhiệm vụ nghiên cứu đó là: 
xây dựng cơ sở lý luận cho việc nghiên cứu thực tiễn, tìm hiểu thực trạng việc 
giáo dục kĩ năng sống cho trẻ mẫu giáo 4 - 5 tuổi, đề xuất một số biện pháp và 
thực nghiệm việc dạy kĩ năng sống cho trẻ mẫu giáo 4 - 5 tuổi.
 Đề tài nghiên cứu việc dạy kĩ năng sống cho trẻ 4 - 5 tuổi. Chương trình 
thực nghiệm, áp dụng việc dạy kĩ năng sống cho trẻ mẫu giáo 4 - 5 tuổi tại lớp 
B3, trường Mầm non Trần Nguyên Hãn - Thành phố Bắc Giang.
 Tôi đã sử dụng một số phương pháp để nghiên cứu như: Phương pháp 
 2 Kĩ năng sống là khả năng làm chủ bản thân của mỗi người, khả năng ứng 
xử phù hợp với những người khác, với xã hội, khả năng ứng phó tích cực trước 
các tình huống của cuộc sống.
 Giáo dục kỹ năng sống là một quá trình tác động sư phạm có mục đích, có 
kế hoạch nhằm hình thành năng lực hành động tích cực, có liên quan tới kiến 
thức và thái độ, giúp cá nhân có ý thức về bản thân, giao tiếp, quan hệ xã hội, 
thực hiện công việc, ứng phó hiệu quả với các yêu cầu thách thức của cuộc sống 
hàng ngày...
 2.2. Thực trạng của vấn đề:
 * Thuận lợi:
 - Ban giám hiệu nhà trường thường xuyên tổ chức bồi dưỡng chuyên môn, 
từ đó giúp tôi trang bị cho mình hệ thống kiến thức phong phú, chính xác và trải 
nghiệm các kỹ năng giáo dục thực tế.
 - Bản thân tôi luôn nhiệt tình, yêu nghề mến trẻ, luôn lắng nghe những ý 
kiến của trẻ.
 - Tôi và cô giáo trong lớp luôn cố gắng là những tấm gương tốt để trẻ học 
tập và noi theo.
 - Trẻ lớp tôi là trẻ 4 - 5 tuổi nên việc dạy trẻ một số kĩ năng sống cũng dễ 
dàng hơn. Nhiều phụ huynh luôn vui vẻ trao đổi, hợp tác để cùng tìm ra các biện 
pháp giáo dục trẻ tốt hơn.
 * Khó khăn:
 - Số trẻ trong lớp quá đông, nhiều trẻ chưa có nề nếp. Tuy cùng một độ 
tuổi nhưng khả năng hoà nhập không đồng đều: một số trẻ còn nhút nhát, một 
số trẻ quá hiếu động...
 - Một số phụ huynh rất quan tâm đến con nhưng ít có thời gian dành cho 
con, phần lớn đều nhờ cậy ông bà và người giúp việc. Vì vậy việc thống nhất 
quan điểm, biện pháp chăm sóc giáo dục trẻ giữa giáo viên và phụ huynh còn 
gặp nhiều khó khăn.
 - Nhiều phụ huynh còn nhầm lẫn giữa sự yêu thương và bao bọc. Đôi khi 
 4 không sờ vào siêu điện đang đun nước.
 Chủ đề “Phương tiện và quy định giao thông”: dạy trẻ kỹ năng tuân thủ 
một số quy định về luật lệ giao thông đường bộ như: đi bên phải đường, đi bộ 
trên vỉa hè, đội mũ bảo hiểm khi ngồi trên xe mô tô, không thò đầu thò tay ra 
ngoài khi ngồi trên tàu xe, qua ngã tư phải chú ý tín hiệu giao thông, khi ngồi 
trên thuyền phải ngồi yên, không được nghịch nước.
 Ở chủ đề “Nghề nghiệp” dạy trẻ kỹ năng xử lí tình huống: yêu thích các 
nghề trong xã hội, có mơ ước, lựa chọn nghề trong tương lai, khả năng hợp tác; 
Kỹ năng nhận và hoàn thành nhiệm vụ: biết nhận và làm việc được giao phù 
hợp, cố gắng vượt qua khó khăn để thực hiện và hoàn thành công việc đến cùng.
 2.3.3. Lồng ghép tích hợp các nội dung rèn kĩ năng sống vào các hoạt 
động của trẻ.
 Giáo dục kỹ năng sống không phải là nói cho trẻ biết thế nào là đúng, thế 
nào là sai mà phải tạo điều kiện cho trẻ được trải nghiệm, tìm tòi, khám phá môi 
trường xung quanh dưới nhiều hình thức đa dạng. Do vậy, trong từng hoạt động 
trong ngày như: giờ đón trả trẻ, thể dục sáng, hoạt động học, vui chơi, giờ ăn, 
giờ ngủ hay khi hoạt động vệ sinh. tôi đều lồng ghép các kĩ năng sống để trẻ 
được thực hành, trải nghiệm nhiều hơn.
 - Tích hợp vào các hoạt động học có chủ đích:
 Việc giáo dục kĩ năng sống tích hợp vào các hoạt động học có chủ đích 
được thực hiện thông qua việc phát triển nhận thức của trẻ, nhằm trau dồi cho 
trẻ những tri thức cần thiết về cuộc sống xung quanh, nhờ đó trẻ có thêm 
những tri thức và những kinh nghiệm về cuộc sống, phân biệt được các điều 
tốt và điều xấu. thông qua các hoạt động họctrẻ trở nên có ý thức kỷ luật, có kĩ 
năng, biết chủ động tự lực vượt qua những khó khăn để hoàn thành các nhiệm 
vụ được giao.
 6 Trẻ chơi chuyền bóng
 - Thông qua sinh hoạt hàng ngày:
 Sinh hoạt hàng ngày của trẻ đa phần là những hoạt động lặp đi lặp 
lại.Nhờ đó mà trẻ được rèn luyện nhiều và thực hiện các công việc đó một 
cách dễ dàng vì đã thành nếp sinh hoạt. Ngoài ra, trong sinh hoạt trẻ cũng gặp 
phải những vấn đề mới nảy sinh - đó chính là cơ hội quý để hình thành những 
kĩ năng sống mới.
 Buổi sáng đến lớp trẻ tự cất balo đúng tủ của mình.
 - Tích hợp qua các hoạt động ngoại khoá, các ngày hội ngày lê:
 8 tốt các hoạt động giáo dục kĩ năng sống, giúp trẻ có đủ kỹ năng cần thiết hòa 
nhập được tốt nhất vào cuộc sống tại thời điểm mà trẻ đang sống, mang lại ý 
nghĩa thiết thực cho sự phát triển cả về thể chất lẫn tâm hồn của trẻ.
 * Kĩ năng tự phục vụ bản thân:
 -Đây là kĩ năng rất quan trọng cần trang bị cho trẻ. Việc cho trẻ sớm tham 
gia vào những công việc lao động phù hợp như: tự sắp xếp, dọn đồ chơi sau khi 
chơi xong, tự thay quần áo, biết tự rửa tay, tự biết vệ sinh cá nhân, tự xúc co'm...
 Trẻ tự bê ghế của mình
 - Qua những việc làm tự phục vụ bản thân đó, trẻ mới hiểu rõ được giá trị 
của lao động và thông cảm, biết thương yêu cha mẹ hơn. Ngoài ra việc giúp trẻ 
vận động chân tay cũng giúp sức khỏe của trẻ phát triển hơn. Từ những hành 
động đơn giản về việc tự phục vụ khi còn nhỏ này sẽ giúp trẻ chủ động và độc 
lập trong mọi công việc sau này.
 10 nhóm kỹ năng sống cho trẻ mầm non về bảo vệ bản thân gồm có những kỹ năng 
như: Kỹ năng an toàn khi tự chơi, kỹ năng tránh bị xâm hại cơ thể, kỹ năng xử 
lý khi bị lạc, an toàn khi tham gia giao thông trên đường.
 * Kỹ năng hợp tác:
 - Hợp tác là một kỹ năng quan trọng để trẻ có được thành công trong cuộc 
sống. Trẻ cần phải hiểu từ sớm rằng việc hợp tác với người khác sẽ mang lại 
những giá trị to lớn hơn trong bất kỳ một hoạt động nào, từ việc chơi trò chơi 
cho đến việc tham gia các hoạt động, các vấn đề khó khăn trẻ gặp phải khi đi 
học. Bên cạnh đó, việc biết hợp tác với người khác còn giúp trẻ trở thành người 
giao tiếp tốt, biết tôn trọng người khác và có lòng trắc ẩn.
 Ngoài ra còn rất nhiều kĩ năng khác cần dạy cho trẻ để giúp trẻ mạnh dạn, 
tự tin, tự lập hơn...
 2.3.5. Tạo môi trường lớp học thân thiện, cởi mở để thu hút trẻ.
 Môi trường thân thiện và thẩm mỹ sẽ gây hứng thú cho trẻ và bản thân giáo 
viên, góp phần hình thành và nâng cao mối quan hệ thân thiện, tự tin giữa giáo 
viên với trẻ và giữa trẻ với trẻ. Nhận thức được điều đó tôi đã trao đổi và cùng 
thống nhất với giáo viên trong lớp về kế hoạch, biện pháp trang trí, sắp xếp tạo 
môi trường, các góc hoạt động trong lớp phù hợp với diện tích lớp cũng như các 
đồ dùng đồ chơi trong lớp sao cho phù hợp với tâm sinh lý trẻ, có tính thẩm mỹ 
và tích cực đối với trẻ.
 12 Sản phẩm của trẻ
 Trang trí sân trường, lớp học bằng các khẩu hiệu nhắc nhở giáo viên, người 
lớn phải gương mẫu như “Yêu thương, tôn trọng trẻ giữ lời hứa với trẻ”, “Mỗi 
cô giáo là tấm gương sáng về đạo đức, tự học, sáng tạo”... Ở lớp có góc “Kĩ 
năng của bé”, tôi thường có những hình ảnh của các trẻ hiếu động, hung hăng, 
cá biệt để từ đó giúp trẻ tự điều chỉnh hành vi, giúp trẻ thể hiện bản thân và khen 
ngợi sự cố gắng của trẻ.Ngoài ra ở góc thực hành kỹ năng sống, tôi cho trẻ tự 
thực hành một số kĩ năng: Cách đóng mở cửa, lấy và uống nước, cách tự tết tóc 
cho mình, cho bạn, cách gấp quần áo... Đây là cơ hội tốt nhất để giáo dục kỹ 
năng sống cho trẻ.
 Trẻ lớp tôi là trẻ ở thành phố nên ít có dịp tiếp xúc tìm hiểu khám phá thiên 
nhiên, chính vì vậy chúng tôi đã tạo cho các bé một góc thiên nhiên xanh với rất 
nhiều nguyên vật liệu mở giúp các bé được thực hành kĩ năng chăm sóc cây, 
qua đó giáo dục cho các bé tình yêu thiên nhiên, biết quan tâm bảo vệ môi 
trường, và đặc biệt qua hoạt động này các bé học được kỹ năng chia sẻ với bạn 
bè, biết trân trọng thành quả lao động của mình và của bạn.
 14 của trẻ, có điều kiện gần gũi với các cô giáo từ đó tạo sợi dây liên kết giữa gia 
đình và nhà trường, giúp trẻ được sống trong một môi trường giáo dục tốt, qua 
đó còn dạy cho trẻ kĩ năng tạo mối quan hệ tích cực với những người xung 
quanh.
 Trao đổi cùng phụ huynh về tình hình của trẻ ở lớp
 Xác định được tầm quan trọng của mối quan hệ giữa phụ huynh và nhà 
trường ngay từ đầu năm học khi mới đón trẻ vào lớp, chúng tôi luôn tiếp xúc 
phụ huynh với một thái độ tích cực, thân thiện và chia sẻ, trao đổi cụ thể với 
phụ huynh về chế độ sinh hoạt của trẻ ở trường, nắm bắt kịp thời những thông 
tin về đặc điểm tâm lý, tính cách, những thói quen của cá nhân trẻ.
 Bên cạnh đó chúng tôi cũng liên lạc thường xuyên với gia đình trẻ (qua 
trao đổi trực tiếp, bảng thông báo, điện thoại) để tìm hiểu sinh hoạt của trẻ ở gia 
đình, thông tin cho cha mẹ biết tình hình của trẻ ở lớp, những thay đổi của trẻ 
để kịp thời có biện pháp giáo dục phù hợp.
 16