Sáng kiến kinh nghiệm Giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 4-5 tuổi

 PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ
 1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
 “Uốn cây từ thủa còn non
 Dạy con từ thủa con còn ngây thơ”
 Trẻ em là niềm hạnh phúc của mỗi gia đình, là tương lai của đất nước. Việc 
bảo vệ và chăm sóc giáo dục trẻ là trách nhiệm của nhà nước, trách nhiệm của mỗi 
gia đình. Việc chăm sóc giáo dục trẻ ngay từ khi còn nhỏ là vô cùng quan trọng 
trong sự nghiệp giáo dục, nhằm hình thành và phát triển nhân cách toàn diện cho 
trẻ sau này. Bác Hồ nói “ Không có giáo dục thì không nói gì đến kinh tế văn 
hóa”. Sản phẩm của giáo dục là con người là mục tiêu, động lực của sự phát triển 
đất nước trong tương lai đó chính là thế hệ trẻ.
 Trong những năm gần đây, giáo dục luôn không ngừng đổi mới về hình 
thức, nội dung và phương pháp tổ chức dạy học cho trẻ. Giáo dục kỹ năng sống là 
nội dung được rất nhiều người quan tâm. Đặc biệt giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 
mầm non là một nội dung và nhiệm vụ quan trọng của cấp học mầm non. Theo 
nghiên cứu của các nhà tâm lý học, về đặc điểm tâm sinh lý trẻ em dưới 6 tuổi thì 
có nhiều kỹ năng quan trọng mà trẻ cần phải biết trước khi tập trung vào học văn 
hóa. Thực tế kết quả của nhiều nhà nghiên cứu đều cho thấy các kỹ năng quan 
trọng nhất trẻ phải học ở lứa tuổi mầm non chính là những kỹ năng sống như: Sự 
hợp tác, tự kiểm soát, tính tự tin, tự lập, tò mò, khả năng thấu hiểu và giao tiếp.
 Thực tế với xã hội hiện nay có rất nhiều người, nhiều bậc phụ huynh chưa 
hiểu hết được ý nghĩa của việc dạy kỹ năng sống cho trẻ, phụ huynh luôn che chở, 
làm giúp trẻ mọi việc vì họ nghĩ con mình còn nhỏ chưa tự làm được những việc 
đó. Họ đâu biết rằng chính những suy nghĩ và việc làm của các bậc cha mẹ đã tước 
đi quyền tự do của con, không cho con được nói, không cho con được làm và đến 
khi quay đầu lại cha mẹ mới biết con mình quá thụ động, nhút nhát, luôn chờ vào 
sự giúp đỡ của người lớn... Ngay từ khi còn bé cha mẹ định hướng cho con những 
kỹ năng cần thiết của từng lứa tuổi như: Dạy con biết nói cảm ơn, xin lỗi, chào 
hỏi, dạy con biết cách tự lập như phục vụ bản thân, dạy con biết bảo vệ bản thân. 
Nếu cha mẹ dạy cho con được những kỹ năng đó ngay từ khi còn bé chắc chắn đứa 
trẻ sẽ hình thành cho mình được các kỹ năng ban đầu, sẽ thích nghi được với môi 
trường sống hiện nay.
 Là giáo viên mầm non nhiều năm phụ trách lớp mẫu giáo nhỡ, nhận thức 
được tầm quan trọng của kỹ năng sống đối với sự phát triển của trẻ, tôi đã luôn 
trăn trở và suy nghĩ làm thế nào để giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 4 - 5 tuổi có hiệu 
quả. Việc xác định được các kỹ năng cơ bản phù hợp với lứa tuổi sẽ giúp giáo viên 
lựa chọn đúng những nội dung trọng tâm để dạy trẻ. Tôi nhận thấy rằng đối với trẻ 
4- 5 tuổi “ Giáo dục kỹ năng sống” không phải là nói cho trẻ biết thế nào là đúng, 
thế nào là sai như ta thường làm. Các phương pháp cổ điển như bài giảng đi theo 
những chuẩn mực, cô hỏi trẻ chủ động trả lời sẽ hoàn toàn thất bại vì chúng chỉ 
cung cấp thông tin, mà từ thông tin và nhận thức đến thay đổi hành vi thì khoảng 
cách còn rất lớn. Giáo dục kỹ năng sống là giúp trẻ nâng cao năng lực để tự lựa 
 2/20 PHẦN II: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
 1.CƠ SỞ LÝ LUẬN
 Dạy kỹ năng sống cho trẻ mầm non nhằm giúp trẻ có kinh nghiệm trong cuộc 
sống, biết được những điều nên hay không nên làm. Theo các chuyên gia giáo dục kỹ 
năng sống và kiến thức cơ bản sẽ tạo nền tảng tốt cho quá trình học hỏi, phát triển sau 
này của trẻ. Các bé được học kỹ năng từ sớm đúng phương pháp sẽ tự tin và nhanh 
nhẹn hơn trong cuộc sống.
 Việc dạy kỹ năng sống cho trẻ là giúp trẻ làm chủ suy nghĩ, cảm xúc và hành 
động của mình, nhưng điều quan trọng hơn nữa là việc trẻ sẽ vận dụng những kỹ năng 
sống đó như thế nào trong cuộc sống. Việc áp dụng một cách linh hoạt các kỹ năng 
sống cần thiết vào cuộc sống sẽ giúp cho trẻ có những nền tảng vững chắc trong việc 
tạo dựng tư thế chủ động sáng tạo của một đứa trẻ năng động. Đó cũng là cách giúp 
trẻ đối đầu và tìm cách vượt qua những áp lực tâm lý về công việc, học tập cũng như 
các mối quan hệ phức tạp khác trong cuộc sống. Chính vì vậy đòi hỏi mỗi giáo viên 
cần lựa chọn các kỹ năng sống sao cho phù hợp với từng lứa tuổi để dạy trẻ đạt hiệu 
quả cao. Cụ thể với trẻ mẫu giáo nhỡ 4 - 5 tuổi, tôi lựa chọn các kỹ năng: Kỹ năng tự 
phục vụ, kỹ năng tự tin, kỹ năng tự bảo vệ, kỹ sống hợp tác hoạt động nhóm, kỹ năng 
ứng xử , để đưa vào dạy trẻ với mục đích nhằm giúp trẻ mạnh dạn, tự tin, độc lập, sáng 
tạo, linh hoạt, tự giác, dễ hòa nhập, dễ chia sẻ... hình thành nếp sống văn minh, có 
hành vi ứng xử, giao tiếp theo quy tắc, chuẩn mực phù hợp. Không những vậy, việc 
dạy trẻ kỹ năng sống còn giúp trẻ biết xử lý các tình huống trong từng hoàn cảnh cụ 
thể. Biết bày tỏ tình cảm phù hợp, đúng lúc, biết tránh những vật, những nơi không an 
toàn, gây nguy hiểm đến tính mạng và cách phòng tránh, tự lập trong các tình huống 
quen thuộc.
 Để dạy trẻ kỹ năng sống, thì trước tiên chính người lớn phải là người có kỹ năng 
và hình thành kỹ năng sống cho trẻ thông qua việc thực hiện các hành động trong giao 
tiếp cũng như trong việc bảo vệ chính bản thân trẻ.
 2. THỰC TRẠNG
 2.1. Đặc điểm tình hình nhà trường.
 Trường mầm non Ninh hiệp là trường mầm non đạt chuẩn Quốc gia thuộc một 
xã ngoại thành Hà Nội, nằm ở phía Bắc sông Đuống của huyện Gia Lâm. Trường được 
xây dựng với tổng diện tích sử dụng là 10.200 m2, không gian thoáng mát.
 Trong những năm gần đây được sự quan tâm của PGD huyện, sự quan tâm ủng 
hộ của phụ huynh học sinh, nhà trường đã đầu tư một số trang thiết bị phục vụ cho 
công tác giáo dục trẻ đặc biệt là giáo dục kỹ năng sống cho trẻ.
 Năm học này nhà trường có hơn 600 học sinh được chia thành 19 nhóm lớp 
theo các độ tuổi, trong đó khối mẫu giáo nhỡ 4 - 5 tuổi gồm có 5 lớp. Số giáo viên, 
nhân viên trong trường hiện nay gồm 64 đồng chí. Tất cả các cán bộ, giáo viên, công 
nhân viên đều đạt trình độ chuẩn, nhiều đồng chí có trình độ cao đẳng, đại học.
 Dưới sự hướng dẫn, chỉ đạo của phòng giáo dục đào tạo huyện Gia Lâm, 
 hàng năm nhà trường thường xuyên tổ chức các cuộc thi giáo viên giỏi các cấp. 
 Bên cạnh đó trường cũng đã tổ chức thành công nhiều buổi kiến tập Huyện do 
 PGD và cụm tổ chức.
 4/20 Trước những thuận lợi và khó khăn trên tôi mạnh dạn đề xuất “Một số biện 
pháp dạy trẻ kỹ năng sống cho trẻ mầm non 4 - 5 tuổi” như sau.
 2.4.Khảo sát. Đánh giá thực trạng các kỹ năng của trẻ trong mọi hoạt động 
của học sinh lớp nhỡ
 Tôi đã xây dựng các tiêu chí đánh giá các kỹ năng của trẻ thông qua các hoạt 
động của trẻ 4 - 5 tuổi. Đánh giá thực trạng trên các tiêu chí đã xây dựng.
 BẢNG KHẢO SÁT TRẺ ĐẦU NĂM Lớp Mẫu Giáo Nhỡ 1 (Sĩ số trẻ: 32)
 Số trẻ đạt Số trẻ chưa đạt
STT Các mặt phát triển Số trẻ Tỉ lệ % Số trẻ Tỉ lệ %
1 Kỹ năng tự phục vụ 17 54% 15 46%
2 Kỹ năng tự bảo vệ 15 46% 17 54%
3 Kỹ năng hợp tác 16 50% 16 50%
4 Kỹ năng giao tiếp- ứng xử 13 40% 19 60%
5 Kỹ năng tự tin 13 40% 19 60%
3. Các biện pháp thực hiện:
3.1. Xây dựng kế hoạch nội dung kỹ năng sống cho trẻ theo từng chủ đề ...
 Xây dựng kế hoạch giáo dục là công việc vô cùng quan trọng trong dịp đầu 
năm học, để có kế hoạch giáo dục cho cả năm năm học sao cho phù hợp với độ tuổi 
và khả năng nhận thức của trẻ trong nhóm lớp mình phụ trách. Tôi đã cùng các đồng 
chí giáo viên trong khối tìm tòi và nghiên cứu, lựa chọn các nội dung giáo dục và đặc 
biệt là giáo dục kỹ năng sống cho trẻ. Trong thực tế có rất nhiều kỹ năng sống khác 
nhau, khó có thể liệt kê một cách chính xác vì vậy vào đầu năm học tôi cùng các đồng 
chí giáo viên trong tổ lên kế hoạch lựa chọn các kỹ năng sống phù hợp với lứa tuổi 
mẫu giáo nhỡ 4 - 5 tuổi để đưa vào dạy trẻ nhằm đạt hiệu quả cao.
 STT Tháng KN tự KNS tự KNS tự KNS ứng 
 phục vụ bảo vệ tin KNS hợp xử.
 tác làm 
 việc nhóm
 1 Tháng 9 Tự rửa tay Chơi an Đi lớp Phối hợp Đến lớp 
 Trường mầm trước và sau toàn với đồ không với bạn biết chào 
 non khi ăn. , chơi ngoài khóc nhè. trong khi cô, chào bố 
 Tự lấy cất trời. chơi . mẹ, chào 
 đồ dùng đồ các bạn.
 chơi sau khi 
 chơi.
 6/20 trèo cây bé cảm ơn khi 
 nhé. nhận.
 7 Lựa chọn Nói những Giúp mẹ Nói năng lễ 
 Tết - Mùa xuân trang phục Không ăn câu chúc dọn dẹp nhà phép với 
 khi đi chơi quá nhiều tết đơn cửa, tập gói người lớn
 tết. đồ ngọt, giản để bánh trưng. Nói lời 
 không chúc ông chúc tặng 
 uống nhiều bà, bố mẹ bà, tặng mẹ 
 nước có và người nhân ngày 
 ga, ăn uống thân. 8/3.
 phù hợp n.
 trong ngày 
 tết.
 8 Tháng 3 Động Cách xử lý Cách Phân Giúp bố mẹ Cách bảo 
 vật khi bị muỗi phòng nhóm , cô giáo vệ các con 
 , côn trùng tránh 1 số động vật chăm sóc vật nuôi 
 đốt con vật hung dữ, vật nuôi. trong gia 
 hung dữ. hiền lành. đình.
 9 Tháng 4 Nước Lựa chọn Bé không Khi thấy Rót nước 
 và các trang phục chơi gần trời mưa vừa phải 
 HTTN phù hợp nơi có ao, to, sấm khi uống, 
 theo mùa. hồ. chớp. khóa vòi 
 nước sau 
 khi dùng 
 xong.
 10 Tháng 5 Quê Đội mũ, An toàn 
 hương mặc trang khi đi du Bé cùng bố 
 phục phù lịch. mẹ chuẩn bị 
 hợp khi đi đồ khi đi 
 nắng. thamquan
 Thông qua bảng xây dưng kế hoạch nội dung giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 
4 - 5 tuổi đã giúp cho giáo viên có được những hoạt động giáo dục phù hợp với 
khả năng nhận thức của trẻ trong từng thời điểm.
 3.2. Lựa chọn nội dung giáo dục kỹ năng sống phù hợp với độ tuổi
 Việc lựa chọn nội dung dạy kỹ năng sống cho trẻ sao cho phù hợp với từng 
độ tuổi nhận thức của trẻ là vô cùng cần thiết. Với trẻ mỗi độ tuổi lại có một khả 
năng nhận thức khác nhau, chính vì vậy mà chúng ta cần lựa chọn các nội dung 
phù hợp nhất với lứa tuổi để đạt được hiệu quả cao hơn trong quá trình truyền thụ 
cho trẻ.
 3.2.1. Kỹ năng tự phục vụ
 8/20